5 ذهنیت نادرست در مورد ترجمه ماشینی
- 05 دی 1399
- ترجمه ماشینی
ترجمه ماشینی بر روی صنعت خدمات زبانی، تأثیر قابل توجهی به وجود آورده است. با این حال بسیاری از مردم از این نوع ترجمه به شکلی نامناسب استفاده میکنند و آن را به ناکارآمدی متهم مینمایند. ریشه این موضوع به بیش از اندازه ارزیابی نمودن قابلیتهای ترجمه ماشینی مربوط میگردد. اساسا نرمافزارهای شکل گرفته در بستر اینگونه خدمات برآورده کننده نیاز متونی نظیر ترجمه کتاب نیستند.
همچنین برخی از شرکتها به دلیل نداشتن دیدگاه درست در مورد خدمات ترجمه، اعتبار شرکتشان را به کارآمدی ترجمه ماشینی گره میزنند. کسانی هم وجود دارند که ارزشی برای ابزارهای CAT، هوش مصنوعی و موارد مشابه قائل نیستند و مدام سراغ ترجمه انسانی را میگیرند. اینگونه ذهنیتهای نادرست استفاده از خدمات صنعت ترجمه را با مشکل روبهرو میکند و چالشهای آن را بیشتر مینماید.
شبکه مترجمین راستین پس از نگارش سلسله گفتارهایی در مورد ابزارهای ترجمه و به دست آوردن بازخوردهایی از مخاطبین خود به این نتیجه رسیده که عقاید نادرستی در مورد ترجمه ماشینی و حقیقت پشت آنها در بین کاربران وجود دارد. بنابراین در این گفتار به 5 ذهنیت نادرست در مورد ترجمه ماشینی که رواج بیشتری دارد، اشاره میگردد.
ذهنیت های نادرست در مورد ترجمه ماشینی کدامند؟
1. ترجمه ماشینی همان گوگل ترنسلیت است:
بیشتر افرادیکه با مؤسسه ما تماس میگیرند میگویند که ترجمه گوگل ترنسلیت و ماشینی نمیخواهند، و نیاز آنها ترجمه تخصصی است. استفاده از عبارت گوگل ترنسلیت و ترجمه ماشینی در کنار هم، این واقعیت را نشان میدهد که این افراد تفکیکی بین این دو مقوله قائل نیستند و اساسا آنها را یکی میدانند. اما باید به این نکته توجه داشت که نرمافزار گوگل ترنسلیت یک ابزار شناخته شده در حوزه ترجمه ماشینی است.
مترجمین حرفهای هیچگاه برای انجام کارهای خودشان به گوگل ترنسلیت متکی نخواهند بود. اما کسانیکه گفتار ما در مورد "ترجمه و فناوری: دوست یا دشمن" را مطالعه کردهاند، میدانند که فناوری میتواند به مترجمین کمک کند. با این حال گوگل ترنسلیت به دلیل ماهیتی که دارد، نمیتواند به آنها کمکی نماید؛ بلکه این ابزارهای ترجمه به کمک کامپیوتر (CAT) هستند که آنها را برای ایجاد ترجمه تخصصی مقاله یاری میدهند.
ترادوس استودیو (SDL Trados studio)، مموکیو (Memoq)، وردفست (Wordfast) و حافظه ترجمه بخشی از ابزارهای CAT محسوب میشوند که مترجمین را در سریعتر و بهتر انجام دادن وظایفشان کمک میکنند. شاید این ابزارها کمتر برای کاربران ایرانی آشنا باشند، اما حقیقتا نتایج بهتر و سازگارتر از گوگل ترنسلیت تحویل میدهند. علاوه بر این، بسیاری از این ابزارهای CAT حاوی ویژگیهای مشخصی هستند که مترجمین را قادر به سفارشیسازی نرمافزار برای هر پروژه ترجمه جدید مینمایند.
حتما بخوانيد: چرا از مترجم گوگل نباید استفاده کرد؟ (ذکر 5 دلیل)
2. ترجمه ماشینی، جایگزین ترجمه انسانی خواهد شد:
در مطلبی تحت عنوان "رابطه بین تکنولوژی و فرصتهای کاری مترجمین" به این عقیده نادرست بسیار پرداختهایم، اما هنوز هم عدهای اسرار بر از بین رفتن ترجمه انسانی و جایگزینی ترجمه ماشینی دارند. شاید این اسرار به پیشرفتهای صورت گرفته در مورد ترجمه ماشینی عصبی (NMT) ارتباط پیدا کند که مردم را به این باور رسانده که نرمافزارها میتوانند کار مترجمین را انجام دهند.
با این حال آنهایی که در حوزه ترجمه دستی بر آتش دارند، و به تفاوت بین ترجمه انسانی و ترجمه ماشینی پی بردهاند، میدانند که این مطلب درست نیست. ترجمه ماشینی میتواند عملکردهایی که ترجمه انسانی قادر به انجام دادن آن نیست را عملی کند. بررسی حجم زیادی از اسناد در لحظاتی کوتاه و فراهم کردن یک نسخه قابل درک در زبان مبدا بعضی از این عملکردهاست، با این حال این ابزارها نمیتوانند دقت ترجمه انسانی را به وجود آورند.
شاید کامپیوترها بتوانند متون عمومی را به زبانی قابل قبول ترجمه کنند؛ اما به نظرتان از پس ترجمه متون پزشکی یا ترجمه متون مدیریت که با انبوهی از واژگان تخصصی عجین شدهاند، بر میآیند؟ یقینا خیر. بنابراین تا زمانیکه بشر به دستاوردهای جدیدی پی ببرد و مسئله تازهای که پدید آورنده واژه است را کشف میکند، جایگاه مترجمین مخدوش نخواهد شد. مترجمین انسانی بخش اساسی فرآیند ترجمه به شمار میآیند که ترجمه ماشینی تنها به تکمیل و بهبود خدماتشان کمک میکند.
3. ترجمه ماشینی به صرفهجویی هزینهها کمک میکند:
آن دسته از مترجمینی که از ابزارهای CAT استفاده میکنند، معمولا هزینه ترجمه مقاله را کمتر حساب میکنند. بنابراین این دیدگاه که ترجمه ماشینی باعث کم شدن هزینهها میشود، کمی رنگ واقعیت به خود میگیرد (البته اگر ابزارهای CAT را به عنوان ترجمه ماشینی به حساب آوریم). با این حالا اینگونه مترجمین در کشورمان بسیار اندک هستند و همانطور که در بخش نخست عنوان کردیم، مراد بیشتر مخاطبین ما از ترجمه ماشینی همان گوگل ترنسلیت است.
بنابراین آنهایی که دانشجو هستند یا کسب و کار کوچکی دارند و میخواهند در هزینهها صرفهجویی نمایند بلافاصله سراغ گوگل ترنسلیت میروند. با این حال این نوع ترجمه ماشینی یک محتوای ضعیف به آنها ارائه خواهد داد که با استفاده از آن نمیتوانند به نتایج دلخواهشان برسند. اگر این دست از کاربران حتی از بهترین روشهای پسا ویرایش ترجمه ماشینی هم استفاده نمایند، باز باید متحمل هزینه شوند. بدون هزینه کردن رسیدن به یک ترجمه درست و عالی امکانپذیر نخواهد شد.
حتما بخوانيد: ترجمه ارزان؛ از رویا تا واقعیت
4. مترجمینی که از ترجمه ماشینی استفاده میکنند، حرفهای نیستند:
بالای 90 درصد کسانیکه این گفتار را مطالعه میکنند، به احتمال زیاد جمله فوق را درست تلقی میکنند. ولی شما باید بین ترجمه ماشینی و استفاده از ابزارهای کمک کننده به مترجمین، تفکیکی قائل باشید. مثلا اگر مترجمین از نرمافزارهای مخصوص تایپ استفاده نکنند، کار ترجمه تا چه اندازه بد و کم سرعت جلوه خواهد کرد. در حقیقت نرمافزارها در صورت استفاده درست تنها مخصوص مترجمین خواهند بود.
در دنیای امروز و احتمالا در آینده، انسانها و کامپیوترها به همکاری با یکدیگر نیازمند هستند. این رویکرد، زبانشناسان را قادر خواهد کرد تا محتوا را سریعتر و با خطای انسانی کمتری به سرانجام برسانند. در حال حاضر، ابزارهای CAT توانایی ایجاد ترجمه ارزانتر و سازگارتر را دارند. وقتی مترجمین از پروکسی ترجمه استفاده میکنند، دقت زیادی در زمان ترجمه نخواهند داشت؛ اما نرمافزارهای کمکی میزان دقت را افزایش خواهند داد.
مفهوم ترجمه 100 درصد انسانی در دنیای کنونی معنا و مفهوم ندارد؛ چون مترجمین به ابزارها و نرمافزارها وابسته هستند. مترجمین همه اطلاعات و لغات تخصصی مورد نیازشان را به صورت آنلاین در اختیار دارند. مانند گذشته نیازی به استفاده از فرهنگهای لغت حجیم و پیدا کردن معنی واژگان نیست، همه چیز در رایانه وجود دارد و در کسری از ثانیه قابل استفاده هستند. بنابراین میتوان اینگونه گفت که مترجمین حرفهای، سرعت ترجمه ماشینی را با مهارتهای زبانی ترکیب میکنند و سعی مینمایند تا ترجمه مقاله با قیمت مناسب را به وجود آورند.
باورهای نادرست در خصوص ترجمه ماشینی
5. تنها ابزارهای تولیدی غولهای فناوری میتوانند ترجمهای خوب ارائه دهند:
هیچ شکی وجود ندارد که بهترین ابزارهای ترجمه ماشینی، توسط غولهای فناوری مثل مایکروسافت، کاترپیلار (Caterpillar) یا IBM تولید شدهاند. با این حال ابزارهای دیگری نیز وجود دارند که کاربران میتوانند برای ترجمه متون خود از آنها بهره بگیرند. هر چند عملکرد این ابزارها بسیار مهم است، اما نتیجه کلی ترجمه تنها توسط مترجمین باتجربه رقم خواهد خورد. این مترجمین حرفهای هستند که با مهارت و تخصص خود میتوانند ترجمه مقاله باکیفیت را تولید نمایند؛ مهارتی که از عهده حتی بهترین ابزار ترجمه ماشینی نیز خارج است.
در ادامه حتما بخوانيد: چالشهای ترجمه هوش مصنوعی