کلمات جدید از کجا آمده اند؟ نگاهی به منابع اصلی واژگان انگلیسی
- 04 اردیبهشت 1401
- آموزش زبان
زبان های زنده هرگز ثابت نیستند، و هیچوقت در بلند مدت به یک شکل باقی نمی‌مانند. آنها با سیستم‌های ارتباطی دیگر تعامل دارند، تغییر می‌کنند، دچار تطبیق می‌شوند و توسعه می‌یابند. چنین موضوعی واژگان یک زبان را نیز شامل میگردد: برخی از کلمات دیگر کاربردی ندارند، معنای برخی دیگر تغییر می‌کند و لغات جدیدی نیز ظاهر می‌شوند.
نو واژه: تعریف و منابع تشکیل آن
تنها معدودی از کلمات با شیوه‌های کاملاً دلبخواهی و فقط با استفاده از صداها ابداع می‌شوند. بسیاری از آنها از طریق واژه‌های موجود ایجاد شده‌اند که در طی تشکیل معنای جدیدی به خود گرفته‌اند. بعضی از واژگان با تغییر برخی از قسمت‌های گفتار شکل می‌گیرند. با ترکیب بخش‌های مختلف نیز کلمات جدیدی به وجود میآید که به آنها نو واژه (Neologism) گفته می‌شود و اولین بار در حدود سال 1772 ظهور کردند.
داستان ها و رمان ها
نو واژه ها کلماتی هستند که ممکن است از چندین منبع آمده باشند. به عنوان مثال کلمه Quark (کوارک) از رمان "شب زنده داری فینگن ها (Finnegan’s Wake) اثر جیمز جویس (James Joyce) آمده است؛ در حالیکه Cyberspace (فضای مجازی) از رمان ویلیام گیبسون (William Gibson) به نام "نیورومنسر (Neomancer)" گرفته شده است.
عنوان رمان Catch-22 (تبصره 22) اثر جوزف هلر (Joseph Heller) به عبارتی پرکاربرد برای تفسیر شرایطی تبدیل گردیده که بسیار دشوار است و هیچ راه فراری از آن متصور نیست، و به عبارت دیگر از هر دو طرف متناقض است. گاهاً اسامی نویسندگان نیز به کلمات توصیفی تبدیل گردیده‌اند؛ مانند Kafkaesque و Orwellian که به ترتیب از نام‌های فرانتس کافکا (Franz Kafka) و جرج اورول (James Orwell) گرفته شده‌اند.
حتما بخوانيد: 12 مورد از بهترین کتاب های فرانتس کافکا
شخصیت کتاب ها
شخصیت کتاب‌های معروف نیز منبع کلمات جدید هستند؛ مثل Pollyanna (شخصیت اصلی رمانی به همین نام اثر النور اچ. پورتر که در معنای "آدم بسیار خوش بین" مورد استفاده قرار می‌گیرد)، Scrooge (قهرمان رمان "A Christmas Carol = سرود کریسمس" چارلز دیکنز که امروزه به معنای "آدم بسیار خسیس و خودخواه" به کار می‌رود) و Quixotic (از نام دن کیشوت، قهرمان کتاب میگل دو سروانتس جهت اشاره به "آدم واقع گرا و ایده آلیست" استفاده می‌شود).
فناوری و فرهنگ
فناوری و فرهنگ نیز در توسعه نو واژه ها نقش داشته‌اند؛ مثل کلمه Monstration = مونستراسیون (ابداع شده در زبان روسی توسط ایوان دورکین) که به تازگی وارد فرهنگ عامه شده است. ضمناً اسم برند معروفی مانند Colgate (کولگیت) به مرور زمان به اصطلاحی رایج برای اشاره به خمیر دندان تبدیل گردیده است؛ حتی اگر توسط شرکت دیگری تولید شده باشد. چند کلمه نیز به همین طریق وارد زبان شده‌اند: Frigidaire (فریجیدر)، Xerox (زیراکس)، و Kleenex (کلینِکس).
همچنین کافی است کلمه Doggo-Lingo را به یاد بیاورید که چند سال پیش در رسانه‌های اجتماعی بسیار محبوب بود. این واژه توسط برخی از گروه‌ها در فیسبوک و توئیتر مورد استفاده قرار می‌گرفت و به تصاویر سگ‌ها با زیرنویس‌های خنده دار اشاره داشت. این عبارت بعدها در استرالیا محبوب شد؛ زیرا در این کشور ساخت کلمات کوچک نما و پایان دادن به آنها با حرف O بسیار رایج است.
فرآیندهای ساخت کلمات جدید انگلیسی
ریشه شناسی (Etymology) جزئی از علم زبان شناسی است که ریشه های کلمات را بررسی می‌کند تا به رابطه آنها با لغات شیوه‌های کلامی دیگر، و تاریخچه توسعه آنها از نظر فرم و معنا پی ببرد. در واقع ریشه شناسان به مطالعه زبان‌های مدرن و سوابق مکتوب تاریخی که صدها سال قدمت دارند می‌پردازند. آنها می‌توانند به این سوال که چگونه یک کلمه در زبان انگلیسی ظاهر شده پاسخ دهند. لذا شبکه مترجمین راستین در ادامه قصد دارد به برخی از منابع اصلی کلمات جدید انگلیسی بپردازد.
1. وام گیری (Borrowing)
وام واژه (Loanword) به کلمه‌ای اشاره دارد که از کلام‌های خارجی گرفته شده، و در این مسیر یا دچار مقداری تغییر میگردد و یا بدون تغییر باقی می‌ماند. این یک فرآیند طبیعی است که معمولاً زمانی رخ می‌دهد که دو زبان به دلیل نزدیکی جغرافیایی یا تجارت بین المللی با هم تعامل دارند.
کلمات وام گرفته شده زیادی در زبان انگلیسی موجود هستند که ریشه در سیستم‌های کلامی دیگر دارند. در برخی از منابع گفته شده که انگلیسی از بیش از 120 زبان، لغاتی را قرض گرفته است. یونانی، لاتین، فرانسوی، هندی، سانسکریت، عربی، اسپانیایی، ایتالیایی، آلمانی، چینی و ژاپنی برخی از آنها هستند. در ادامه تنها به چند نمونه از این کلمات می‌پردازیم:
- وام واژه های فرانسوی: Ballet (رقص باله)، Cafe (کافه)، Entrepreneur (کارآفرین)، Delinquent (متخلف)، Genre (نوع)، Diet (رژیم غذایی)، Renaissance (رنسانس) و Adultery (خیانت).
- واژگان دخیل آلمانی: Anglo (انگلیسی)، Delicatessen (مغازه اغذیه فروشی)، Waltz (موزیک و رقص والس)، rucksack (ساک)، Bankrupt (ورشکسته)، Cottage (کلبه) و Gothic (وحشی).
- کلمات وام گرفته شده از زبان ییدیش (Yiddish): Glitch (نقص کوچک)، Bagel (شیرینی حلقه‌ای) و Nosh (ریزه خواری کردن).
- کلمات عاریتی اسپانیایی: Guerrilla (پارتیزان)، Macho (قلدر)، Patio (دهلیز)، Plaza (میدان بزرگ)، Anchovy (ماهی کولی) و Bonanza (ثروت باد آورده).
- وام واژه های چینی: Gung-ho (بسیار مشتاق)، Tofu (توفو)، Typhoon (طوفان)، Ketchup (سس کچاپ) و Tea (چای).
2. وند افزایی (Affixation)
بسیاری از کلمات در زبان انگلیسی با افزودن پیشوند و پسوند به ریشه واژگان شکل گرفته‌اند که به این فرآیند وند افزایی گفته می‌شود. در اصل این یکی از بدیهی‌ترین روش‌های تشکیل کلمات جدید است. معمولاً پیشوندها و پسوندها معانی ثابتی دارند و در لغات به راحتی قابل تشخیص هستند. به عنوان مثال در هنگام مشاهده واژگانی مانند Happiness (خوشبختی) یا Disappear (ناپدید شدن) به راحتی می‌توانید بفهمید که چگونه شکل گرفته‌اند و از کدام لغات ریشه‌ای مشتق شده‌اند. ممکن است از قانون وند افزایی برای ساخت کلمات رسمی، عامیانه یا محاوره‌ای استفاده شود.
3. اشتقاق معکوس (Back-Formation)
فرآیند اشتقاق معکوس یا پَسین سازی برخلاف وند افزایی است: در این حالت کلمه جدیدی با حذف یک پیشوند فرضی از واژه موجود ساخته می‌شود. به عنوان مثال فعل Enthuse (مشتاق شدن) با حذف انتهای اسم Enthusiasm (اشتیاق) به وجود میآید. اشتقاق معکوس معمولاً از قوانین گرامری تعیین شده پیروی می‌کند و این باعث میگردد تا کلمات جدید ساخته شده با این روش قابل پیش بینی باشند.
4. کوتاه سازی (Shortening)
در این فرآیند کلمات جدید با حذف بخش مهمی از اصل واژگان ساخته می‌شوند. مثلاً کلمه Influenza (آنفلوانزا) تبدیل به Flu میگردد. در کوتاه سازی (که به Clipping یا Truncation نیز معروف است) حتی ممکن است واژگان ترکیبی به یک لغت کوتاه تبدیل شوند: مثل Zoological Garden (باغ وحش) که به شکل Zoo درمی‌آید.
نو واژه
5. تغییر کارکرد (Functional Shift)
تغییر کارکرد یا تبدیل به فرآیندی اشاره دارد که در آن یک کلمه از یک گروه نحوی، یعنی کلاس لغت یا قسمتی از گفتار، بدون تغییر در فرم واژه به گروهی دیگر تبدیل می‌شود. به عنوان مثال اسم Eye (چشم) تبدیل به فعل To Eye (دیدن) میگردد، و فعل To Visit (دیدن کردن از) به اسم مربوطه Visit (دیدار) درمی‌آید.
6. آمیزه سازی (Blending)
آمیزه سازی به معنی ادغام شکل‌ها و معانی دو کلمه (یا بیشتر) با هم است. در این حالت واژگان اصلی ممکن است با هم همپوشانی داشته باشند؛ مثل Motor (سیار) و Hotel (هتل) که به Motel (متل) تبدیل می‌شوند. برخی از لغات نیز شاید بدون همپوشانی به وجود آیند؛ مانند Breakfast (صبحانه) و Lunch (نهار) که با هم ترکیب شده و کلمه Brunch (پیش نهار یا چاشت) را می‌سازند.
7. ترکیب کردن (Compounding)
هر چند ممکن است این رویه شبیه آمیزه سازی به نظر بیاید؛ اما در این حالت یک کلمه جدید با به هم پیوستن دو یا چند واژه کامل تشکیل می‌شود نه تنها بخشی از آنها. مانند Birdcage (قفس پرنده)، Moonlight (نور مهتاب)، Football (فوتبال) و غیره.
8. مخفف ها
بعضی از مخفف‌ها مثل FBI (اف بی ای)، MRI (ام ار ای)، NASA (ناسا) و NATO (ناتو) به عنوان کلمه پذیرفته شده‌اند. این مخفف‌ها همیشه با حروف بزرگ نوشته می‌شوند؛ اما دسته دیگری وجود دارند که علیرغم پذیرفته شدن به عنوان واژگان جدید انگلیسی، با حروف کوچک مورد نگارش قرار می‌گیرند. واژه Radar که به "تشخیص و گسترده رادیویی (Radio Detecting and Ranging)" اشاره دارد از جمله این مخفف‌هاست.
جاسازی کلمات
ادغام کلمات جدید در زبان اصلی اغلب طول می‌کشد. معمولاً برخی از زبان‌ها، نو واژه های انگلیسی را به عاریه می‌گیرند و آنها را در فرهنگ واژگان مدرن خود می‌گنجانند. به عنوان مثال ایجاد کلمات جدید در زبان دانمارکی بسیار نادر است؛ اما همین کلام چندین کلمه را از انگلیسی به عاریت گرفته که در این خصوص می‌توان به Twerking (نوعی رقص به همراه موسیقی پاپ)، Brexit (برگزیت: خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا)، Blog (وبلاگ)، Click Bait (تله کلیک)، Selfie (عکس سلفی) و Foodie (اهل غذا) اشاره کرد. به علاوه املای برخی کلمات وام گرفته شده برای تناسب با املای محلی تغییر یافته‌اند.
برخی از واژه‌ها از منابع غیرمعمولی آمده‌اند؛ مثل کلمات Barista (باریستا من) و Emoji (ایموجی) که به ترتیب از زبان‌های ایتالیایی و ژاپنی آمده‌اند و به جای منبع اصلی خود، از انگلیسی وارد سیستم‌های ارتباطی دیگر شده‌اند. یک استثناء در این میان، واژه Quinoa (کینوآ) است که مستقیماً از زبان اسپانیایی قرض گرفته شده؛ اما اسپانیایی نیز این لغت را از زبان کچوا وام گرفته است.
حتما بخوانيد: زبان کچوا (Quechua): زبان باستانی اینکاها
شیوه ترجمه کلمات جدید و نو واژه ها
نو واژه ها از یک زبان می‌آیند؛ بنابراین ترجمه آنها به سیستم‌های ارتباطی دیگر ممکن است مشکل ساز باشد. در هنگام ترجمه کلماتی که صدای آنها شبیه کلمات انگلیسی است؛ از اصل قبول تابعیت برای مقاصد مطالعاتی و تحقیقاتی استفاده می‌شود. به این ترتیب کلمه انگلیسی به همراه توضیح کوتاهی در مورد معنای آن حفظ میگردد. هنگام ترجمه نو واژه ها می‌توان از روش‌های گرته برداری (Calque)، استفاده از لغات مشابه، ترانویسی (Transcription) و نویسه گردانی (Transliteration) اشاره کرد.
مترجمان معمولاَ هنگام ترجمه نو واژه ها از اصل "با صدای بلند فکر کن" استفاده می‌کنند. به این روش آنها می‌توانند کلمه مناسبی را پیدا نمایند که در هنگام استفاده در گفتار، طبیعی به نظر بیاید. این اصل بسیار مهم است؛ زیرا برگردان صحیح در ترجمه متون حقوقی و برخی صنایع بسیار مهم است. اگر ترجمه نادرست باشد؛ ممکن است منجر به سوء تفاهم مفهومی و سوء برداشت شود.
کلام پایانی
کلمات جدید به دلیل استفاده مداوم تجمیع و کامل می‌گردند. کشورهای منتخب دارای سازمان‌هایی هستند که در مورد پذیرش لغات قضاوت می‌کنند. با این حال حتی اگر آنها پذیرفته شوند؛ نحوه صحبت کردن افراد، مستقیماً تحت تاثیر آنها قرار نمی‌گیرند. در واقع جمله پردازی مشخص می‌کند که در نهایت کدام کلمات در یک زبان گنجانده می‌شوند. روشی که افراد از واژگان استفاده می‌کنند؛ چیزهای زیادی در مورد فرهنگ آنها به ما می‌گوید.
موارد فوق تنها بخشی از رایج‌ترین روش‌هایی بودند که باعث ایجاد کلمات جدید انگلیسی می‌شوند. اما شیوه‌های ساخت واژگان تازه تنها به این موارد محدود نمی‌گردد. از جمله دیگر روش های ساخت کلمات جدید می‌توان به ریشه شناسی عامیانه (Popular Etymology)، ترکیب المان‌ها، انتقال نام شخصیت‌ها یا مکان‌ها (مانند Denim = پارچه جین) و نام آوا = Onomatopoeia (مثل Hiss = هیس) اشاره نمود.
در ادامه حتما بخوانيد: ریشه یابی کلمات انگلیسی + داستان جالب شکل گیری 16 لغت
