دیباچه چیست و چگونه می توان آن را نوشت؟

گاهی اوقات شروع یک کتاب ممکن است گیج کننده به نظر بیاید. برخی از آثار پیش از متن اصلی دارای مقدمه، پیش درآمد، تقدیرنامه و دیباچه هستند. برای اینکه راز و رمزهای مربوط به آغاز یک کتاب را برای شما ساده کنیم؛ به بررسی چرایی وجود دیباچه و نحوه نوشتن آن می‌پردازیم. بنابراین در ادامه با شبکه مترجمین راستین همراه باشید.

تعریف دیباچه و ویژگی های آن

اگر خواننده آن را نادیده بگیرد؛ برخی از اطلاعات کلیدی که بعداً در کتاب ارائه می‌شود را از دست خواهد داد. این بخش در نمایشنامه‌های یونان باستان، معادل اولین کنش یک نمایشنامه بود. خود واژه Prologue از کلمه یونانی Prologos گرفته شده که به معنی "قبل از کلمه" می‌باشد.

هدف دیباچه چیست؟

یک دیباچه خوب باید:

• تا حدی وقایع کتاب را پیش بینی کند.
• یک شخصیت اصلی را معرفی کند؛ حتی اگر تنها به ذکر نام او بسنده شود یا گذرا به وی اشاره گردد.
• برخی اطلاعات حیاتی را در مورد پیشینه شخصیت قصه ارائه دهد.
• حال و هوای مابقی داستان را تنظیم کند.

برخی از منتقدان و ویراستاران ادبی فکر می‌کنند که نوشتن دیباچه از استحکام کلی داستان می‌کاهد و باعث می‌شود اثر شروعی ضعیف داشته باشد. با این حال خوانندگان می‌دانند که این بخش هم جدا از داستان است و هم جزئی از آن به شمار می رود. به همین دلیل اگر نویسنده در نوشتن دیباچه افراط نکند، و آنچه می‌نویسد در خدمت داستان باشد و بتواند خواننده را جذب کند؛ اتفاقاً بسیار مطلوب است و خواننده را به خواندن ادامه رمان ترغیب می‌کند.

دیباچه چه تفاوتی با پیش درآمد و پیشگفتار دارد؟

نویسنده در پیشگفتار (Preface) معمولاً از کسانیکه ممکن است در نوشتن این کتاب به او کمک کرده باشند قدردانی می‌کند و مواردی که سبب نوشتن کتاب شده‌اند را بر می‌شمرد. پیشگفتار در کتاب‌های داستانی و غیرداستانی یافت می‌شود.

نحوه نوشتن دیباچه

• آیا اطلاعاتی وجود دارد که خواننده باید قبل از شروع به خواندن داستان از آنها اطلاع داشته باشد؟
• آیا می‌توانید آن اطلاعات را به صورت قانع کننده و مختصر ارائه دهید؟

اگر پاسختان به همه این سوالات مثبت است؛ احتمالاً کتاب شما به این بخش نیاز دارد. اما اگر جوابتان به هر کدام از پرسش‌های فوق منفی است؛ بهتر است درباره نوشتن دیباچه تجدید نظر کنید.

1. از دیباچه برای معرفی جزئیات کلیدی استفاده کنید

• معرفی شخصیت‌ها و موضوعات مهم.
• آماده کردن پیش زمینه مورد نیاز برای دنبال کردن روایت اصلی.

نمونه‌ای از یک دیباچه که به شکل خوبی نوشته شده؛ مربوط به کتاب "ستون های زمین (The Pillars of The Earth)" اثر کن فالت (Ken Follet) است. در اینجا دیباچه یک کشیش، شوالیه و راهبی را به تصویر می‌کشد که توسط معشوقه مردی که اعدام کرده‌اند، مورد نفرین قرار گرفته‌اند. این بخش حال و هوای دنیای داستان که مربوط به قرون وسطی است را تعیین می‌کند و اطلاعات زمینه‌ای مهمی را در مورد داستان در اختیار خواننده قرار می‌دهد.

2. توجه خواننده را با اشاره به چیزهایی که در آینده می‌آیند، جلب نمایید

این فرمت بازگشت به گذشته (فلش بک)، روشی مناسب برای فراهم کردن زمینه برای نوشتن دیباچه است؛ زیرا این امکان را برای شما ایجاد می‌کند تا مستقیماً دست به کار شوید. این امر باعث می‌شود تا خواننده از همان لحظات اول شروع خواندن کتاب، در حال و هوای روایت قرار بگیرد. این روش عموماً علاقه خواننده را جذب می‌کند و او را به خواندن داستان وا می‌دارد. در ضمن شما می‌توانید هر زمان که خواستید دیباچه را به پایان برسانید و خواننده را به حال خود رها کنید تا خود او حدس بزند چه اتفاقی قرار است بیافتد؛ در این صورت تنش قصه به حداکثر می‌رسد.

3. دیدگاه متفاوتی بیان کنید

به عنوان مثال دیباچه کتاب "لولیتا (Lolita)" اثر ناباکوف (Nabokov) از دیدگاه یک روانپزشک خیالی نوشته شده که شخصیت هامبرت (Humber)، قهرمان و راوی داستان را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد. در این حالت، این دیباچه نقش یک ابزار قاب بندی را برای ادامه داستان دارد. در ضمن همین نوشته به ناباکوف امکان می‌دهد تا دیدگاهی متفاوت نسبت به روایت اول شخص، درباره شخصیت اصلی داستان ارائه دهد.

4. اطلاعات زیادی ارائه ندهید

به عنوان مثال به جای توضیح مکانی که داستان در آن جریان دارد؛ می‌توانید صحنه‌ای را خلق کنید که حال و هوای آن مکان را به ذهن متبادر می‌کند. چنین چیزی می‌تواند شبیه یک بده بستان مبهم در فضایی مخفی در یک رمان جاسوسی باشد. یا شخصیتی که در یک داستان فانتزی، از ساختار معماری قلعه جادوگر، شگفت زده می‌شود. در واقع اصل این است که اطلاعات کافی برای خلق دنیای داستان، مضامین و حال و هوای رمان را به خواننده ارائه دهید؛ اما او را با جزئیات غیرضروری سردرگم نکنید.

5. آن را کوتاه نگهدارید

دیباچه چاشنی کل رمان به شمار می‌آید؛ بنابراین نباید خیلی طولانی باشد. مهم این است که خواننده را جذب کند. به همین دلیل بهتر است روی یک صحنه جذاب یا حداکثر روی چند صحنه مرتبط تمرکز نمایید. دیباچه طولانی‌تر باعث می‌گردد تا پیش زمینه‌های بیشتر یا داستان‌های فرعی بیان گردد که ممکن است باعث گیج شدن خواننده شود. در ضمن اگر رمان شما به فصول مختلف تقسیم می‌شود؛ این بخش نباید طولانی‌تر از فصل‌های دیگر باشد و معمولاً تنها چند صفحه کافی است.

6. بر روی ویرایش دیباچه وقت بگذارید

بنابراین هنگام نوشتن پیش نویس رمان، زیاد بابت دیباچه نگرانی نداشته باشید. ممکن است در ابتدا یک نسخه تقریبی هم کارتان را راه بیاندازد. پس در صورت نیاز همیشه می‌توانید در طول فرآیند ویرایش، دوباره آن را مورد بررسی قرار دهید. در غیر این صورت بهتر است روی کمک‌های تخصصی حساب باز کنید.

سخن پایانی؛ آیا کتاب شما به دیباچه نیاز دارد؟

پس نکات بالا را رعایت کنید تا بتوانید بهترین بهره را از نوشتن دیباچه ببرید. به غریزه خود اعتماد کنید؛ به احتمال زیاد غریزه شما بهتر می‌داند که آیا کتابتان نیازمند نوشتن این بخش است یا خیر. امیدواریم این مطلب بتوانند در تشخیص مسیر درست به شما کمک نمایند؛ منتظر شنیدن نظرات شما هستیم.