تعریف DOI و نحوه پیدا کردن دی او آی مقاله

شناسه برنمود دیجیتالی (Digital Object Identifier) یا نشانگر دیجیتالی شیء که به اختصار به آن دی او آی (DOI) گفته می‌شود؛ یک شیء منحصر به فرد را در دنیای دیجیتال شناسایی می‌کند. این برچسب توسط سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) به انواع منابع دانشگاهی و غیردانشگاهی اختصاص می‌یابد. این مفهوم چنان در مجامع آکادمیک رواج پیدا کرده که امروزه تقریباً بیشتر کسانیکه به دنبال پایان نامه نویسی و مقاله نویسی هستند؛ با آن مواجه می‌شوند. ولی بعضاً به دلیل ناآشنایی کافی نمی‌توانند به درستی در هنگام نوشتن مقاله علمی - پژوهشی یا نگارش پایان نامه از آن بهره کافی بگیرند. در این راستا شبکه مترجمین راستین بر آن شده تا در این گفتار به تعریف و چگونگی پیدا کردن دی او آی بپردازد.

 

چرا استفاده از DOI اهمیت دارد؟

سیستم شناسه برنمود دیجیتالی باعث تغییر شیوه استفاده از اقلام دیجیتالی می‌شود. به گفته وب سایت doi.org، این کدها وظیفه پیاده‌سازی زیرساخت‌های فنی و اجتماعی را به منظور ثبت و استفاده از شناسه‌ها در شبکه‌های دیجیتال برعهده دارند. استفاده از DOIها مهم است؛ زیرا باعث افزایش اعتبار منابع می‌شوند. اگر استناد به یک منبع شامل نشانگر دیجیتالی شیء شود؛ بدان معنی است که این منبع منحصر به فرد و واقعی است.

 

قالب DOI

دی او آی به سه روش زیر نوشته می‌شود:

  • http:/dx.doi.org
  • doi: xxxx یا DOI: xxxx
  • https://doi.org/xxxx

سومین مورد، آخرین و ارجح‌ترین قالب است؛ اما هر قالب DOI معتبر است، به شرطیکه شامل شناسه عددی- حرفی درستی باشد.

 

 

تفاوت DOI با URL و زمان استفاده از آنها به جای هم

شناسه برنمود دیجیتالی یک نشانگر دیجیتالی یکتاست که محتوای یک منبع آنلاین را در فضای اینترنت مشخص می‌نماید؛ در حالیکه مکان ‌یاب منبع یکسان (Uniform Resource Locator) که به عنوان URL یا یوآرال معروف است به صورت یک نشانی وب عمل می‌کند و ماهیت متفاوتی دارد. با این حال در موارد زیر می‌توان دی او آی را به جای یوآرال به کار برد:

  • اگر منبع دارای DOI است؛ می‌توان از آن استفاده کرد. در صورتیکه شناسه برنمود دیجیتالی منبع وجود دارد؛ هرگز نباید یوآرال را به کار برد. URLها ممکن است با گذشت زمان تغییر کنند؛ اما DOIها عوض نمی‌شوند.
  • اگر منبع دیجیتال فاقد DOI بوده و فقط دارای URL باشد؛ در این صورت می‌توان یوآرال را به عنوان مرجع درج نمود.
  • به گفته APA اگر منبعی فاقد دی او آی باشد، اما از طریق پایگاه داده دانشگاهی قابل بازیابی باشد؛ URL یا نشانی پایگاه داده دانشگاه نباید به عنوان آدرس منبع درج گردد، زیرا آنها گستردگی زیادی دارند.
  • اگر دی او آی بیش از حد طولانی باشد؛ APA اجازه استفاده از کوتاه کننده‌هایی مانند shortDOI را می‌دهد. این سرویس توسط بنیاد بین‌المللی شناسه برنمود دیجیتالی برای کوتاه کردن DOIها ایجاد شده است.

 

چگونه می‌توان کد DOI را پیدا نمود؟

دی او آی که به انواع مختلف اقلام علمی مانند مقالات، کتاب‌ها، مجموعه داده‌ها، گزارش‌‌ها، نشریات دولتی و حتی فیلم‌ها اعطا می‌شود؛ به راحتی قابل دستیابی است. کافی است با کتابخانه‌های دیجیتال آنلاین مانند ساینس دایرکت (ScienceDirect) و اشپرینگر (Springer) آشنا بود تا بتوان به موقعیت مکانی مقالات دسترسی پیدا کرد. در آن صورت با توجه به توضیحات زیر به سادگی می‌توان نشانگر دیجیتالی شیء را تشخیص و از آن استفاده کرد.

 

موقعیت مکانی DOIها

دی او آی همیشه در منبع باید به راحتی قابل دسترس باشد. معمولاً می‌توان آن را در صفحه اول، سرتیتر یا هر جایی نزدیک به عنوان منبع مورد نظر پیدا کرد. همچنین یافتن آن در بخش‌های "درباره این مقاله (About this article)" یا "استناد به این مقاله (Cite this article)" نیز امکان‌پذیر است. اگر DOI یک منبع در دسترس نباشد؛ می‌توان با استفاده از گزینه Search Metadata آن را در وب سایت CrossRef.org پیدا نمود. فقط کاربر در این قسمت باید عنوان یا نویسنده منبع را تایپ کند تا به صورت خودکار به سمت DOI منبع هدایت گردد.

 

دی او آی

نحوه پیدا کردن دی او آی مقاله

 

نحوه وارد کردن DOI به فهرست منابع

قالب صحیح افزودن Digital Object Identifier به استنادات، به سبک رفرنس دهی مقاله که فرد متقاضی می‌خواهد از آن استفاده کند، بستگی دارد. در جدول زیر لیستی از نمونه‌های مرجع نویسی به همراه DOIها در سبک‌های اصلی قالب‌بندی ارائه شده است:

استناد به DOI در سبک APA:

Hazeri-Mahmel, N., Shekari, Y., & Tayebi, A. (2021). Three-dimensional analysis of forced convection of Newtonian and non-Newtonian nanofluids through a horizontal pipe using single-and two-phase models. International Communications in Heat and Mass Transfer, 121, 105119.‏ https://doi.org/10.1016/j.icheatmasstransfer.2021.105119

استناد به DOI در سبک MLA:

Hazeri-Mahmel, Naser, Younes Shekari, and Ali Tayebi. "Three-dimensional analysis of forced convection of Newtonian and non-Newtonian nanofluids through a horizontal pipe using single-and two-phase models." International Communications in Heat and Mass Transfer 121 (2021): 105119, doi: 10.1016/j.icheatmasstransfer.2021.105119.

استناد به DOI در سبک شیکاگو:

Hazeri-Mahmel, Naser, Younes Shekari, and Ali Tayebi. 2021. "Three-dimensional analysis of forced convection of Newtonian and non-Newtonian nanofluids through a horizontal pipe using single-and two-phase models.”International Communications in Heat and Mass Transfer 121: 105119. https://doi.org/10.1016/j.icheatmasstransfer.2021.105119.

قالب ترجیحی دی او آی در یک استناد، استفاده از https://doi.org و به دنبال آن یک رشته حرفی - عددی است. البته این به سبک مورد نظر وابسته است؛ چون مثلاً سبک MLA، شیوه doi:xxx را ترجیح می‌دهد. بنابراین بهتر است قبل از افزودن این کد، دوباره سبک استنادی که از آن استفاده می‌کنید را مورد بررسی قرار دهید.

 

سخن پایانی در خصوص دی او آی

در این مطلب سعی کردیم تا به تعریف دقیقی در خصوص شناسه برنمود دیجیتالی یا همان DOI بپردازیم. در واقع هدفمان این بود تا دانشجویان و محققان را در وهله نخست با مفهوم این کد آشنا نماییم و به آنها آموزش دهیم تا چگونه آن را برای مقالات پژوهشی مختلف پیدا نمایند و در تحقیقات خود به این شناسه به همراه سبک‌‌های اصلی استناد نمایند. همچنین به تفاوت نشانگر دیجیتالی شیء با URL پرداختیم و گفتیم در چه حالت‌هایی مجاز هستیم تا اولی را به جای دومی به کار بگیریم. ماحصل تمام این توضیحات، فراهم آوردن شرایطی برای آسان نمودن فرآیند مقاله نویسی بود که امیدواریم در این خصوص موفق عمل کرده باشیم. خوشحال خواهیم شد نظرات خود را در مورد این مطلب با ما در میان بگذارید و یا اگر سئوالی دارید با همکارانمان از طریق راه‌های ارتباطی ذکر شده تماس حاصل فرمایید.