ترجمه اصطلاحات: چرایی سخت بودن + آموزش انجام
- 19 آذر 1400
- دانستنیهای ترجمه
ترجمه به معنی انتقال معنای یک کلمه از زبانی به زبان دیگر است. گاهی اوقات کلمات و عباراتی وجود دارند که به دلیل وجود فرهنگهای مختلف و متفاوت بودن نحوه استفاده از آنها، برگردانشان دشوار است. اصطلاحات نیز از این قاعده مستثنی نیستند. آنها تقریباً به عنوان یک عبارت یا مجموعهای از کلمات توصیف میشوند که معنای کنایهای (نه تحت اللفضی) دارند؛ به همین دلیل ممکن است ترجمه شان چندان راحت نباشد. البته این فقط بخشی از ماجراست و شبکه مترجمین راستین در ادامه این مطلب به صورت کامل مسئله مذکور را توضیح خواهد داد.
چرایی سختی ترجمه اصطلاحات
زبانها هرگز بدون محرکهای شکل دهنده دیگر حوزههای زندگی ما نبودهاند. آنها با فرهنگ گویشوران خود مطابقت دارند. اصطلاحات و انواع دیگر شیوههای استعاری بیان مفهوم، توسط مولفههای فرهنگی مانند باورهای معنوی، خرافات، قراردادهای اجتماعی و محیطهای تاریخی و جغرافیایی مردم جوامع و کشورهای مختلف شکل میگیرند.
به محض اینکه یک اصطلاح یا عبارت عامیانه به درستی مستند و تفسیر شد؛ نوبت به تصمیمگیری در مورد نحوه تبدیل آن به زبان مقصد میرسد. پیچیدگیهایی که در ترجمه اصطلاحات به چشم میخورند؛ با مواردیکه در تفسیر آن دخیل هستند کاملاً متفاوت است. در اینجا مهم نیست که یک عبارت عامیانه تا چه اندازه واضح، متراکم یا مبهم است؛ چون شاید یک عبارت مبهم راحتتر از نوع واضحش معنی گردد. در ادامه به برخی از مسائلی خواهیم پرداخت که در زمان ترجمه اصطلاحات رخ میدهند.
نداشتن معادل
یک اصطلاح یا عبارت ثابت ممکن است در زبان مقصد معادلی نداشته باشد. در واقع به ندرت پیش میآید که روش یک زبان در زمینه بیان معنای کلمات، با شیوه کلامی دیگر یکی باشد. یک زبان ممکن است معنای معینی را با استفاده از مجموعهای از کلمات بیان نماید؛ اما سیستم ارتباطی دیگری شاید همان مفهوم را از طریق یک عبارت ثابت به تصویر بکشد. بنابراین انتظار یافتن اصطلاحات و عبارات مشابه در زبان مقصد، در حالت کلی واقع بینانه به نظر نمیرسد.
تفاوت زمینه استفاده
ممکن است یک اصطلاح بخشهای مشترکی در زبان مقصد داشته باشد و بتوان آن را نیز به نوعی برگرداند؛ اما اگر زمینه استفاده از آن متفاوت باشد، دیگر شرایط برای مترجم به خوبی پیش نخواهد رفت. البته بعضی از متخصصین این حوزه با توجه به ملاحظات فرهنگی در ترجمه، میتوانند از پس این چالش برآیند.
داشتن دو معنای متضاد
در صورتیکه ضرب المثل همزمان در متن منبع در دو معنای لغوی و استعارهای مورد استفاده قرار بگیرد؛ دیگر شرایط انجام ترجمه اصطلاح آن هم به صورت دقیق به سختی فراهم خواهد شد.
یکی نبودن استانداردهای دو زبان
مواردی مانند قرارداد استفاده از اصطلاحات در گفتار نوشتاری، زمینههای به کار بردن و نظم استفاده از آنها ممکن است در زبانهای مبداء و مقصد یکسان نباشد.
حتما بخوانيد: پیچیدگی ترجمه علائم، نمادها و اندازه ها
شیوه ترجمه اصطلاحات پیچیده
ضرب المثلی که در یک جامعه معنای خاصی دارد؛ زمانیکه به صورت ترجمه شده در میآید ممکن است شادابی و لحن خود را از دست بدهد. یک مترجم حرفهای و آگاه به خوبی به این مسائل آشنا است، و سخت تلاش میکند تا اصطلاحات و اشکال گفتاری مرتبط را به گونهای بیان نماید تا هم عبارت اصلی را به تصویر بکشد و هم معنا را با استفاده از کلمات به خوبی القا کند.
با توجه به اینکه اصطلاحات نقشی اساسی در چیدمان یک زبان برعهده دارند؛ لذا نمیتوان معنای آنها را صرفاً با تلاش برای برگردان تک به تک واژگان به درستی به تصویر کشید. در حقیقت آنها تعاریف را معمولاً از طریق روشهای سنتی به چالش میکشند. مترجم برای استخراج معنای یک اصطلاح باید شناخت مناسبی از فرهنگ و جامعهای داشته باشد که ضرب المثل مذکور در آن شکل گرفته است.
وی باید معنای غیر مستقیم عبارت مورد نظر را نیز به خوبی درک نماید. البته رسیدن به این مرحله از تکامل کاری بسیار زمانبر است؛ بنابراین کسانیکه میخواهند در این عرصه به فعالیت بپردازند و شیوه درست ترجمه اصطلاحات را یاد بگیرند؛ در وهله نخست بهتر است به سراغ دیکشنری های آنلاین انگلیسی و سایر زبانها بروند، و اطلاعات خودشان را از این طریق بالا ببرند.
10 اصطلاحی که به صورت تحت اللفظی قابل ترجمه نیستند
با توجه به مواردیکه تاکنون اشاره کردیم؛ مشخص است که نمیتوان همه عبارتهای عامیانه را به صورت کلمه به کلمه برگرداند، و حتی برای بعضی از آنها اصلاً معادل دقیقی وجود ندارد. جهت آشنایی بیشتر خوانندگان با این موضوع، در این بخش به 10 عبارت رایج در زبانهای مختلف که با این مشکل مواجهاند، اشاره میگردد.
اصطلاح | متعلق به | ترجمه تحت اللفظی | معنی درست |
Ich verstehe nur Bahnhof. |
آلمان |
من فقط ایستگاه قطار را میفهمم. |
من چیزی در مورد آنچه آن شخص میگوید، متوجه نمیشوم. |
Att glida in på en räkmacka. |
سوئد |
روی یک ساندویچ میگو |
به کسی اشاره دارد که مجبور نیست برای رسیدن به جاییکه دارد، تلاش کند |
ไก่เห็นตีนงู งูเห็นนมไก่. |
تایلند |
مرغ، پای مار را میبیند؛ مار، شیر مرغ را میبیند. |
دو نفر از اسرار یکدیگر باخبرند. |
Ej bekot. |
لتونی |
برو قارچ قلنبه بچین. |
برو یا مرا تنها بگذار. |
Sauter du coq à l’âne. |
فرانسه |
پریدن از خروس به الاغ. |
بدان معنی است که فرد موضوعات یک مکالمه را بدون هیچ منطقی تغییر میدهد. |
Галопом по Европам. |
روسیه |
چهار نعل تاختن در سراسر اروپا. |
انجام کاری با عجله یا به صورت اتفاقی. |
Pagar o pato. |
پرتغال |
توجه کردن به اردک. |
سرزنش شخص برای کاریکه انجام نداده است. |
Bułka z masłem. |
لهستان |
این نان ساندویچ، کرهای است. |
این مسئله واقعاً ساده است. |
Muda Labudova. |
کرواسی |
رقصیدن یک قو. |
به معنای چیزی است که غیرممکن باشد. |
Iets met de Franse slag doen. |
هلند |
انجام کاری با شلاق فرانسوی. |
جزء واژگان سوارکاری است و به معنی انجام کاری به صورت عجولانه است. |
بهترین مکان برای ترجمه اصطلاحات و عبارات عامیانه
حتماً تا اینجای مطلب متوجه شدهاید که ترجمه ضرب المثل و عبارتهای استعارهای به آسانی صورت نمیگیرد و اگر مقاله، کتاب و متنی حاوی تعداد زیادی از این نوع جملات باشد؛ به سختی میتوان برگردانی دقیقی ارائه داد. بنابراین بهتر است به سراغ افراد حرفهای در حوزه خدمات زبانی نظیر شبکه مترجمین راستین بروید. این مؤسسه با داشتن انبوهی از متخصصین در زبانهای گوناگون قادر است تا متونی پر از اصطلاحات را نیز باکیفیت فوق العاده در اختیار کاربران قرار دهد. پس اکنون به ثبت سفارش ترجمه اقدام فرمایید تا خدمات بینظیری به دست آورید.
در ادامه حتما بخوانيد: آیا امکان ترجمه ایموجی ها وجود دارد؟