تراسازگاری چیست و چه تفاوتی با ترجمه دارد؟
- 27 اردیبهشت 1400
- مفاهیم ترجمه
در صنعت خدمات زبانی اصطلاحات فنی زیادی وجود دارد که به فراخور نیاز از آنها استفاده می‌گردد. بازآفرینی ترجمه (Transcreation)، رونویسی (ترنسکریپشن)، نمونه خوانی (Proofreading) و جمع سپاری تنها پاره‌ای از آنها محسوب می‌شوند. شبکه مترجمین راستین در گذشته به این دست از موضوعات پرداخته و به صورت کامل آنها را شرح داده است. لذا در این مقاله قصد دارد تا به بررسی فرم دیگری از این صنعت تحت عنوان تراسازگاری بپردازد. در این مقاله توضیح داده می‌شود که Transadaptation چیست و چه چیزی آن را از سایر حوزه‌هایی که پیشتر با آنها آشنا گردیده‌اید، متمایز می‌کند.
تراسازگاری (Transadaptation) چیست؟
قبل از پرداختن به اصل موضوع، بهتر است ابتدا تعریفی کامل از ترجمه (Translation) ارائه دهیم: ترجمه فرآیند تبدیل محتوا از یک زبان به یک زبان دیگر است که در آن هدف دستیابی به نزدیکترین تطابق ممکن بین محتوای اصلی و تبدیل شده از نقطه نظر معنای مستقیم است. این رویکرد در بسیاری از شرایط باید سفت و سخت پیاده‌سازی گردد؛ مثل ترجمه کتابچه راهنمای مصرف کننده، کاتالوگ و بروشور، و سایر اشکال محتوا که در آنها معنای دقیق در اولویت است.
با این حال در سناریوهای زیادی، معنای دقیق در اولویت نیست. مثلا می‌توان به یک کارزار بازاریابی اشاره کرد که در آن هدف ایجاد واکنش احساسی و الهام بخشیدن به مصرف‌کننده مورد نظر است. حتی در محتواهای خلاقانه مانند ترجمه رمان و بومی سازی بازی‌های ویدئویی نیز هدف معنای کلمه به کلمه نیست. مترجم در این پروژه‌ها قصد دارد تا ماهیت استعاره‌ها، کنایه‌ها و طعنه‌‌هایی که به واسطه ترجمه مستقیم از بین رفته‌اند را بازیابی کند.
مفهوم تراسازگاری
مترجم در این سناریوها برای انطباق محتوای معنی شده و ارتباط بیشتر آن با پیش زمینه‌های فرهنگی و زبانی مخاطبان هدف ممکن است از تراسازگاری استفاده نماید. زبان‌شناسی به اسم اوگنیا مالیونوا (Evgeniya Malyonova) در مقاله‌ای تحت عنوان "ترجمه در مقابل بومی سازی: تفاوت در چیست؟ (?Translation vs Localization: What’s the Difference)" که در دانشگاه زبان‌شناسی نیژنی نووگورود (Nizhny Novgorod) روسیه منتشر شده، تراسازگاری را اینگونه توصیف می‌کند:
"یک مترجم با استفاده از Transadaptation، عناصر مختلف فرهنگی، بصری، صوتی و غیره را تغییر می‌دهد تا متن را بهتر در قالب فرهنگ هدف ادغام کند. بیشترین ادغام متن منبع با استفاده از این استراتژی قابل دستیابی است؛ چرا که تراسازگاری به معنای تغییر کامل متن و تولید محصولی جدید با استفاده از فعالیت‌های خلاقانه است. در این صورت متن خلق شده هرگز از دید نمایندگان فرهنگ‌های دیگر یک متن ناملموس محسوب نمی‌شود".
مثلا عبارت "raining cats and dogs" (به معنی باران شدید و شلاقی) برای اکثر انگلیسی زبانان غیربومی که از کنایه‌های این عبارت اطلاع ندارند؛ عجیب و غریب به نظر می‌رسد (در گفتاری تحت عنوان "6 چالش عمده ترجمه" بیشتر به این موضوع پرداخته‌ایم). بنابراین تراسازگاری به منظور ارتباط با مخاطب هدف سعی می‌کند تا با بازنگری در محتوای ترجمه شده و تطبیق دادن آن به حل این مشکل کمک نماید.
تراسازگاری چه تفاوتی با بازآفرینی ترجمه (Transcreation) دارد؟
چنانچه مطلب "تعریف بازآفرینی ترجمه و اجزاء تشکیل دهنده آن" را مطالعه کرده باشید؛ احتمالاً از دید شما تعریفی که در این مقاله برای تراسازگاری ارائه گردیده، بسیار شبیه آن به نظر می‌رسد. این بدان دلیل است که هدف کلی هر دو یکسان است (یعنی غلبه بر تفاوت‌های زبانی و فرهنگی)؛ اما روند و مشخصات هدف آنها اندکی متفاوت است.
بزرگترین تفاوت آنها در این است که Transadaptation به همان شیوه Translation پیش می‌رود؛ اما هدف از آن یافتن بیشترین تطابق ممکن با متن منبع است. اساساً تراسازگاری در شرایطی که برگردان مستقیم کارآیی لازم را ندارد و هدف پیدا کردن نزدیکترین گزینه است؛ مورد استفاده قرار می‌گیرد. دقیقاً مانند مثال فوق.
به عبارت دیگر، در Transcreation سختگیری خاصی در مورد تطبیق معنی محتوای منبع وجود ندارد. ترجمه خلاقانه بر پاسخی متمرکز است که محتوای شما قصد دارد از مخاطب دریافت کند و از آزادی عمل تغییر زیاد در محتوا برخوردار است. این مفهوم به ویژه در مورد کارهای خلاقانه، بازاریابی و تبلیغات که در آنها مفاهیم از معنای خاص کلمات و عبارات مهمتر هستند، اهمیت بیشتری دارد.
در ادامه حتما بخوانيد: تفاوت اساسی بین ترجمه خلاقانه و ترجمه عادی
