مدیریت ترمینولوژی چیست و چرا اهمیت دارد؟

اصطلاحات و واژگان تخصصی جزء عناصر کلیدی هستند که درک موقعیت‌های مختلف زندگی را برای افراد امکان‌ پذیر می‌کنند. در این بین مدیریت ترمینولوژی (Terminology Management) در روند ترجمه به متخصصان زبانی کمک می‌کند تا در هنگام فعالیت در هر حوزه‌ای از اصطلاحات خاص آن استفاده نمایند. این امر به خصوص در ترجمه کتاب که با حجم و تعداد زیادی از واژگان همراه است، کاربرد بیشتری دارد. با این حال مدیریت ترمینولوژی در بین مترجمان کشورمان زیاد جا نیفتاده است و کمتر از آن استفاده می‌شود؛ بنابراین شبکه مترجمین راستین در این گفتار سعی دارد تا به تعریف و اهمیت این فرآیند در صنعت ترجمه بپردازد.

 

تعریف مدیریت ترمینولوژی

مدیریت ترمینولوژی به کلیه روش‌های لازم برای ذخیره، ویرایش و ارائه اصطلاحات تخصصی اشاره دارد. در کل این نوع مدیریت شامل تمام اقداماتی است که مترجمان برای ساخت یک پایگاه داده قابل استفاده (متشکل از کلمات منحصر به فرد مرتبط با یک صنعت، شرکت، سازمان عمومی و یا حتی یک نویسنده) انجام می‌دهند.

 

مدیریت ترمینولوژی

 

مدیریت ترمینولوژی شامل چه اقداماتی است؟

آن را می‌توان به فعالیت‌هایی تقسیم کرد که باعث می‌شوند تا پردازش دقیق اصطلاحات در داخل یک سازمان و یا توسط یک مترجم حرفه ای به تنهایی انجام شود. اقدامات اصلی که در این زمینه صورت می‌پذیرند، عبارتند از:

  • جمع‌ آوری کلمات و عبارات مورد نظر. هر سازمانی با در نظر گرفتن یک سری مفاهیم و اصطلاحاتی که آنها را تعریف می‌کند فعالیت می‌نماید. همچنین بعضی از رشته‌های علمی هم دارای کلمات خاص خود هستند. مترجمان ضمن شناسایی این کلمات باید آنها را در یک پایگاه داده یا واژه نامه منحصر به فرد جمع‌ آوری کنند.
  • مستند‌ سازی هر اصطلاح در مجموعه خود. مترجمان باید برای هر واژه یا اصطلاح به تعریفی دسترسی داشته باشند که آن قسمت از مطلب را به وضوح روشن کند. آنها باید علاوه بر توضیحات رسمی، دستور العمل‌های استفاده، زمینه موضوعی و هر گونه ارتباط محصولات مجاز یا توصیه شده را نیز به مدارک مستند مجموعه خودشان بیافزایند.
  • مرور پایگاه داده به همراه مشتری. قبل از ادامه پروژه ترجمه حتماً باید همه اصطلاحات با مشتری مرور گردد. این کار کمک می‌کند تا خطاها را شناسایی کرده و آنها را حذف نمایید. ضمناً در این حالت قادر خواهید بود تا کلمات مترادف و متضاد یک واژه را اولویت‌ بندی کنید.
  • ذخیره پایگاه داده در قالب یک فرمت مطمئن. مترجمان چنانچه خواهان برقراری یک رابطه پایدار با مشتریان خود باشند و یا بخواهند در مسیر ترجمه تخصصی مقاله همچنان گام بردارند؛ باید توجه داشته باشند که حفظ حریم خصوصی داده‌ها و اطلاعات مشتریان جزء ضروریات کار است. حال چه واژه‌ نامه تخصصی شامل اطلاعات محرمانه باشد و چه حاصل دستاورد مترجم به حساب آید؛ باز هم هیچ مشتری دوست ندارد که مدارکش به اینترنت راه پیدا کند و به صورت رایگان در اختیار بقیه بیفتد.
  • به اشتراک‌ گذاری واژه نامه تخصصی با مترجمان دیگر گروه‌ها. کلیه مترجمان و همکاران درگیر در یک پروژه گروهی ترجمه (مانند ترجمه محتوای وب سایت) باید به مطالب مرجع دسترسی داشته باشند.
  • بروز رسانی پایگاه داده. با تحول شرکت‌ها و ایجاد مفاهیم جدید در بین رشته‌های علمی، به احتمال زیاد بین واژگان تخصصی آنها تغییرات چشمگیری مشاهده می‌شود. بنابراین واژه‌ نامه اطلاحات آنها باید منعکس کننده این تغییرات باشد.

 

مدیریت ترمینولوژی چه اهمیتی دارد؟

مدیریت ترمینولوژی می‌تواند بر سودآوری، ارتباط با مشتریان، شهرت و اعتبار مترجمان در صنعت ترجمه تأثیر مثبتی به وجود آورد. ساخت یک واژه نامه اصطلاحات تخصصی برای هر مشتری، بازار یا صنعتی به عنوان روشی مقرون به صرفه جهت افزایش بهره‌وری شناخته می‌شود. این کار به مترجمان حرفه ای کمک می‌کند تا در وقت و انرژی خود صرفه‌ جویی کنند؛ چون تمام اصطلاحات مورد نیازشان را به صورت یکجا در اختیار خواهند داشت. آنها دیگر مجبور نخواهند شد تا دیکشنری‌ها را بگردند و یا اینکه وقت گرانبهایشان را صرف کلنجار رفتن با خود بکنند که مثلاً کدام یک از واژه‌های مترادف بهتر است در یک حوزه خاص مورد استفاده قرار بگیرند.

 

 

کاربرد مدیریت ترمینولوژی در صنعت خدمات زبانی

چنانچه ارائه‌ دهندگان خدمات زبانی، رویکردی عملی را در Terminology Management اتخاذ کنند؛ مترجمان نیز می‌توانند از انسجام و ثبات رویه در پروژه‌های ترجمه خود مطمئن شوند. این فاکتور مهمی است که حتماً باید به آن توجه شود، چرا که ترجمه مقاله باکیفیت به صورت دقیق‌تر و راحت‌تر خوانده می شود.

از طرف دیگر وقتی برخی اصطلاحات و ساختارهای خاص صنعتی به صورتی نامنظم ترجمه می‌شوند؛ مطالب ارائه شده به زبان مقصد منسجم نخواهند بود و باعث سردرگمی و سوءتفاهم مخاطب می‌گردند. در این حالت باید مطالب مورد تجدید نظر قرار گرفته و غلط گیری شوند که نتیجه آن روند کند کار، افزایش هزینه‌ها و تجربه نامناسب مشتری است. مشتریانی که ترجمه را به دلیل عدم انسجام رد می‌کنند؛ خیلی زود از کار کردن با آن مترجم خسته می‌شوند. بنابراین این دست از مترجمان کم کم مشتریان تجاری و ثابت خودشان را از دست می‌دهند و به اعتبارشان خدشه وارد خواهد شد.

همچنین مدیریت ترمینولوژی به مترجمان کمک می‌کند تا اطلاعات خود را حفظ کرده و در پروژه‌های بلند‌ مدت مثل ترجمه کتابچه راهنما از آن استفاده نمایند. هر بار که ترجمه جدیدی برای همان مشتری یا همان موضوع خاص بازار یا صنعت انجام می‌دهند؛ می‌توانند دوباره از واژه‌ نامه اصطلاحات استفاده نمایند. این کار باعث صرفه‌ جویی در وقت آنها می‌شود و کمک می‌کند تا هزینه‌ها به مقدار قابل‌ توجهی کاهش پیدا کند.

 

نحوه انتخاب سیستم مدیریت ترمینولوژی مناسب

برای مدیریت موفق اصطلاحات و رسیدن به ترجمه تخصصی چاره‌‌ای جزء استفاده از سیستم مدیریت ترمینولوژی (TMS) نیست. مترجمان در این حالت از یک نرم‌ افزار برای ایجاد، ذخیره، به اشتراک‌ گذاری و بروز رسانی اصطلاحات داخل واژه نامه استفاده می‌کنند.

این نرم افزار بسیار سریع، دقیق و انعطاف‌ پذیر است، و کار کردن با آن بسیار راحت می‌باشد. با این حال همه محصولات دارای ویژگی‌های یکسانی نیستند. چنانچه به دنبال یک راهنمای کلی هستید دو گزینه اصلی پیشرو دارید: یک سیستم TMS ادغام شده در ابزار ترجمه و یا نرم‌ افزاری که منحصراً به مدیریت ترمینولوژی اختصاص دارد. برای یافتن مناسب‌ترین نرم‌ افزاری که با نیازهایتان همخوانی داشته باشد باید کمی تحقیق انجام دهید.

در هر صورت TMS باید برخی از پیش‌ شرط‌های اصلی که کاربران را قادر به ارائه خدمات با کیفیت می‌کند، برآورده نماید. در ادامه به برخی از اصول اساسی که در تصمیم‌ گیری به مترجمان حرفه ای کمک می‌کند، اشاره می‌شود:

  • سیستم مدیریت ترمینولوژی باید به سادگی با زیر ساخت‌ها و گردش کاری ادغام شود. چنانچه مترجم برای ادغام TMS در روند کاری خود مجبور گردد کل رویه کاری را زیر و رو کند؛ باید بداند که انتخاب درستی انجام نداده است.
  • مترجمان باید سعی کنند تا با پایگاه داده خاصی که به آنها اجازه ایجاد دسته‌ها و زیر مجموعه‌ها را می‌دهد، همکاری نمایند. در این صورت تمامی اصطلاحات در یک مکان مشخص گردآوری شده و دیگر همکاران می‌توانند در صورت نیاز به آن دسترسی داشته باشند.
  • TMS باید با توجه به تعداد کاربران نهایی و نیازهای آنها انتخاب گردد. مترجمان متخصص به ابزاری نیاز دارند که به کاربران مختلف در موقعیت‌های متفاوت اجازه دهد تا به واژه‌ نامه دسترسی داشته باشند.
  • یک TMS کارآمد، امکان گزارش‌ دهی دارد و همین به مترجمان کمک می‌کند تا تمام تغییرات اعمال شده در واژه نامه را پایش کنند. در غیر این صورت به مرور زمان دقت پایگاه داده کاهش پیدا کرده و کمتر قابل استفاده خواهد بود.
  • این نرم‌ افزار باید دارای عملکرد جستجوی بسیار کارآمدی باشد؛ به گونه‌ای که به متخصصان زبانی امکان دهد تا اصطلاحات را در زمان ترجمه فوری متون به صورت سریع و بدون دردسر در واژه نامه پیدا کنند.

 

مدیریت ترمینلوژی

 

کلام پایانی در مورد مدیریت ترمینولوژی

خدمات صنعت ترجمه به نیروی محرک سازمان‌ها و محققان تبدیل شده‌اند و آنها را قادر می‌سازند تا در زمینه کاری خودشان به بهترین شکل عمل کنند. افراد و سازمان‌ها می‌توانند بدون وجود موانع زبانی، ارتباطات موثرتری برقرار کرده و از ثبات و رشد اقتصادی خود در صنایع مختلف مطمئن شوند. همچنین محققان و دانشجویان از طریق ترجمه تخصصی مقاله می‌توانند به فهم دقیق‌تری از مفاهیم دست یابند و وجهه علمی خودشان را تقویت نمایند.

هر چه این حوزه کاری بیشتر گسترش پیدا می‌کند؛ نیاز به اصطلاحات خاص هر بازار و رشته علمی بیشتر می‌گردد. در این صورت بدون مدیریت ترمینولوژی، ارائه خدمات باکیفیت واقعاً دشوار خواهد بود. فقدان یک سیستم مدیریت ترمینولوژی کارآمد می‌تواند با گذشت زمان بر روابط مشتریان تأثیر منفی بگذارد و به طور کلی اعتبار مترجمان را زیر سوال ببرد. بنابراین اگر می‌خواهید در صنعت ترجمه ماندگار شوید؛ برای اطمینان از ادامه فعالیت‌تان در آینده اندکی وقت صرف کنید.

 

در ادامه حتما بخوانيد: ابزارهای ترجمه به کمک رایانه یا CAT