مدیریت ترمینولوژی چیست و چرا اهمیت دارد؟
- 14 دی 1399
- مفاهیم ترجمه
اصطلاحات و واژگان تخصصی جزء عناصر کلیدی هستند که درک موقعیتهای مختلف زندگی را برای افراد امکانپذیر میکنند. مدیریت ترمینولوژی (Terminology Management) در روند ترجمه به متخصصان زبانی کمک میکند تا در هنگام فعالیت در هر حوزهای از اصطلاحات خاص آن حوزه استفاده نمایند. این امر به خصوص در ترجمه کتاب که با حجم و تعداد زیادی از این واژگان همراه است، کاربرد بیشتری دارد. با این حال مدیریت ترمینولوژی در بین مترجمین کشورمان زیاد جا نیفتاده است و کمتر از آن استفاده میشود؛ بنابراین شبکه مترجمین راستین در این گفتار سعی دارد تا به تعریف و اهمیت این فرآیند در صنعت ترجمه بپردازد.
مدیریت ترمینولوژی
تعریف مدیریت ترمینولوژی
مدیریت ترمینولوژی به کلیه روشهای لازم برای ذخیره، ویرایش و ارائه اصطلاحات تخصصی اشاره دارد. در کل این نوع مدیریت شامل تمام اقداماتی است که مترجمان برای ساخت یک پایگاه داده قابل استفاده که متشکل از کلمات منحصر به فرد مرتبط با یک صنعت، شرکت، سازمان عمومی و یا حتی یک نویسنده است، انجام میدهند. مدیریت ترمینولوژی را میتوان به فعالیتهایی تقسیم کرد که باعث میشوند تا پردازش دقیق اصطلاحات در داخل یک سازمان و یا توسط یک مترجم حرفه ای به تنهایی انجام شود. اقدامات اصلی که در این زمینه صورت میپذیرند، عبارتند از:
- جمعآوری کلمات و عبارات مورد نظر. هر سازمانی با در نظر گرفتن یک سری مفاهیم و اصطلاحاتی که آنها را تعریف میکند، فعالیت مینماید. همچنین بعضی از رشتههای علمی هم دارای کلمات خاص خود هستند. مترجمین ضمن شناسایی این کلمات باید آنها را در یک پایگاه داده یا واژه نامه منحصر به فرد جمعآوری کنند.
- مستندسازی هر اصطلاح در مجموعه خود. مترجمان باید برای هر واژه یا اصطلاح به تعریفی دسترسی داشته باشند که آن قسمت از مطلب را به وضوح روشن کند. آنها باید علاوه بر توضیحات رسمی، دستورالعملهای استفاده، زمینه موضوعی و هر گونه ارتباط محصولات مجاز یا توصیه شده را نیز به مدارک مستند مجموعه خودشان بیافزایند.
- مرور پایگاه داده به همراه مشتری. قبل از ادامه پروژه ترجمه حتماً باید همه اصطلاحات با مشتری مرور گردد. این کار به مترجمین کمک میکند تا خطاها را شناسایی کرده و آنها را حذف نمایند. ضمناً در این حالت قادر خواهند بود تا کلمات مترادف و متضاد یک واژه را اولویتبندی کنند.
- ذخیره پایگاه داده در قالب یک فرمت مطمئن. مترجمین چنانچه خواهان برقراری یک رابطه پایدار با مشتریان خود باشند و یا بخواهند در مسیر ترجمه تخصصی مقاله همچنان گام بردارند، باید توجه داشته باشند که حفظ حریم خصوصی دادهها و اطلاعات مشتریان جزء ضروریات کار است. حال چه واژهنامه تخصصی شامل اطلاعات محرمانه باشد و چه حاصل دستاورد مترجم به حساب آید، باز هم هیچ مشتری دوست ندارد که مدارکش به اینترنت راه پیدا کند و به صورت رایگان در اختیار بقیه بیفتد.
- به اشتراکگذاری واژه نامه تخصصی با مترجمین دیگر گروهها. کلیه مترجمان و همکاران درگیر در یک پروژه گروهی ترجمه (مانند ترجمه محتوای وب سایت) باید به مطالب مرجع دسترسی داشته باشند.
- به روزرسانی پایگاه داده. با تحول شرکتها و ایجاد مفاهیم جدید در بین رشتههای علمی، به احتمال زیاد بین واژگان تخصصی آنها تغییرات چشمگیری مشاهده میشود. بنابراین واژهنامه اطلاحات آنها باید منعکس کننده این تغییرات باشد.
حتما بخوانيد: جایگاه نمونه خوانی در صنعت ترجمه
اهمیت مدیریت ترمینولوژی
مدیریت ترمینولوژی میتواند بر سودآوری، ارتباط با مشتریان، شهرت و اعتبار مترجمین در صنعت ترجمه تأثیر مثبتی به وجود آورد. ساخت یک واژه نامه اصطلاحات تخصصی برای هر مشتری، بازار یا صنعتی به عنوان روشی مقرون به صرفه جهت افزایش بهرهوری در صنعت ترجمه شناخته میشود. این کار به مترجمین حرفه ای کمک میکند تا در وقت و انرژی خود صرفهجویی کنند، چون تمام اصطلاحات مورد نیازشان را به صورت یکجا در اختیار خواهند داشت. آنها دیگر مجبور نخواهند شد تا دیکشنریها را بگردند و یا اینکه وقت گرانبهایشان را صرف کلنجار رفتن با خود بکنند که مثلاً کدام یک از واژههای مترادف بهتر است در یک حوزه خاص مورد استفاده قرار بگیرند.
چنانچه ارائهدهندگان خدمات زبانی، رویکردی عملی را در Terminology Management اتخاذ کنند؛ مترجمان نیز میتوانند از انسجام و ثبات رویه در پروژههای ترجمه خود مطمئن شوند. این فاکتور مهمی است که حتماً باید به آن توجه شود، چرا که ترجمه مقاله باکیفیت به صورت دقیقتر و راحتتر خوانده می شود.
از طرف دیگر وقتی برخی اصطلاحات و ساختارهای خاص صنعتی به صورتی نامنظم ترجمه میشوند؛ مطالب ارائه شده به زبان مقصد منسجم نخواهند بود و باعث سردرگمی و سوءتفاهم مخاطب میگردند. در این حالت باید مطالب دوباره مورد تجدید نظر قرار گرفته و غلط گیری شوند که نتیجه آن روند کند کار، افزایش هزینهها و تجربه نامناسب مشتری است. مشتریانی که ترجمه را به دلیل عدم انسجام رد میکنند، خیلی زود از کار کردن با آن مترجم خسته میشوند. بنابراین این دست از مترجمین کم کم مشتریان تجاری و ثابت خودشان را از دست میدهند و به اعتبارشان خدشه وارد خواهد شد.
همچنین مدیریت ترمینولوژی به مترجمین کمک میکند تا اطلاعات خود را حفظ کرده و در پروژههای بلندمدت مثل ترجمه کتابچه راهنما از آن استفاده نمایند. هر بار که ترجمه جدیدی برای همان مشتری، همان موضوع خاص، بازار یا صنعت انجام میدهند، میتوانند دوباره از واژهنامه اصطلاحات استفاده نمایند. این کار باعث صرفهجویی در وقت آنها میشود و کمک میکند تا هزینههای ترجمه به مقدار قابلتوجهی کاهش پیدا کند.
حتما بخوانيد: مترجم یا مفسر: بررسی ویژگیها و تفاوتهای کلیدی
نحوه انتخاب سیستم مدیریت ترمینولوژی مناسب
برای مدیریت موفق اصطلاحات و رسیدن به ترجمه تخصصی چارهای جزء استفاده از سیستم مدیریت ترمینولوژی (TMS) نیست. مترجمین در این حالت از یک نرمافزار برای ایجاد، ذخیره، به اشتراکگذاری و به روزرسانی اصطلاحات داخل واژه نامه استفاده میکنند.
این نرم افزار بسیار سریع، دقیق و انعطافپذیر است، و کار کردن با آن بسیار راحت میباشد. با این حال همه محصولات دارای ویژگیهای یکسانی نیستند. چنانچه به دنبال یک راهنمای کلی هستید، دو گزینه اصلی پیشرو دارید: یک سیستم TMS ادغام شده در ابزار ترجمه و یا نرمافزاری که منحصراً به مدیریت ترمینولوژی اختصاص دارد. برای یافتن مناسبترین نرمافزاری که با نیازهایتان همخوانی داشته باشد، باید کمی تحقیق انجام دهید.
در هر صورت سیستم TMS باید برخی از پیششرطهای اصلی که کاربران را قادر به ارائه خدمات با کیفیت میکند، برآورده نماید. در ادامه به برخی از اصول اساسی که در تصمیمگیری به مترجمین حرفه ای کمک میکند، اشاره میشود:
- سیستم مدیریت ترمینولوژی باید به سادگی با زیر ساختها و گردش کاری ادغام شود. چنانچه مترجم برای ادغام سیستم TMS در روند کاری خود مجبور گردد کل رویه کاری را زیر و رو کند، باید بداند که انتخاب درستی انجام نداده است.
- مترجمین باید سعی کنند تا با پایگاه داده خاصی که به آنها اجازه ایجاد دستهها و زیر مجموعهها را میدهد، همکاری نمایند. در این صورت تمامی اصطلاحات در یک مکان مشخص گردآوری شده، و دیگر مترجمان و همکاران میتوانند در صورت نیاز به آن دسترسی داشته باشند.
- سیستم TMS باید با توجه به تعداد کاربران نهایی و نیازهای آنها انتخاب گردد. مترجمین متخصص به ابزاری نیاز دارند که به کاربران مختلف در موقعیتهای متفاوت اجازه دهد تا به واژهنامه دسترسی داشته باشند.
- یک سیستم TMS کارآمد، امکان گزارشدهی دارد و همین به مترجمین کمک میکند تا تمام تغییرات اعمال شده در واژه نامه را پایش کنند. در غیر این صورت به مرور زمان دقت پایگاه داده کاهش پیدا کرده و کمتر قابل استفاده خواهد بود.
- این نرمافزار باید دارای عملکرد جستجوی بسیار کارآمدی باشد؛ به گونهای که به مترجمین امکان دهد تا اصطلاحات را در زمان ترجمه فوری متون به صورت سریع و بدون دردسر در واژه نامه پیدا کنند.
اهمیت مدیریت ترمینولوژی برای مترجمین حرفه ای
جایگاه مدیریت ترمینولوژی در بین مترجمین
خدمات صنعت ترجمه به نیروی محرک سازمانها و محققین تبدیل شدهاند و آنها را قادر میسازند تا در زمینه کاری خودشان به بهترین شکل عمل کنند. افراد و سازمانها میتوانند بدون وجود موانع زبانی، ارتباطات موثرتری برقرار کرده و از ثبات و رشد اقتصادی خود در صنایع مختلف مطمئن شوند. همچنین محققین و دانشجویان از طریق ترجمه تخصصی مقاله میتوانند به فهم دقیقتری از مفاهیم دست یابند، و وجوه علمی خودشان را تقویت نمایند.
هر چه این حوزه کاری بیشتر گسترش پیدا میکند، نیاز به اصطلاحات خاص هر بازار و رشته علمی بیشتر میگردد. در این صورت بدون مدیریت ترمینولوژی، ارائه خدمات باکیفیت واقعاً دشوار خواهد بود. فقدان یک سیستم کارآمد مدیریت ترمینولوژی میتواند با گذشت زمان بر روابط مشتریان تأثیر منفی بگذارد و به طور کلی اعتبار مترجمین را زیر سوال ببرد. بنابراین اگر میخواهید در صنعت ترجمه ماندگار شوید، برای اطمینان از ادامه فعالیتتان در آینده اندکی وقت صرف کنید.
در ادامه حتما بخوانيد: جمع سپاری در ترجمه: مزایا و معایب؟