مدیریت ترمینولوژی چیست و چرا اهمیت دارد؟

مدیریت ترمینولوژی به کلیه روش‌های لازم برای ذخیره، ویرایش و ارائه اصطلاحات تخصصی اشاره دارد. در کل این نوع مدیریت شامل تمام اقداماتی است که مترجمان برای ساخت یک پایگاه داده قابل استفاده که متشکل از کلمات منحصر به فرد مرتبط با یک صنعت، شرکت، سازمان عمومی و یا حتی یک نویسنده است، انجام می‌دهند. مدیریت ترمینولوژی را می‌توان به فعالیت‌هایی تقسیم کرد که باعث می‌شوند تا پردازش دقیق اصطلاحات در داخل یک سازمان و یا توسط یک مترجم حرفه ای به تنهایی انجام شود. اقدامات اصلی که در این زمینه صورت می‌پذیرند، عبارتند از:

• جمع‌آوری کلمات و عبارات مورد نظر. هر سازمانی با در نظر گرفتن یک سری مفاهیم و اصطلاحاتی که آنها را تعریف می‌کند، فعالیت می‌نماید. همچنین بعضی از رشته‌های علمی هم دارای کلمات خاص خود هستند. مترجمین ضمن شناسایی این کلمات باید آنها را در یک پایگاه داده یا واژه نامه منحصر به فرد جمع‌آوری کنند.

• مستند‌سازی هر اصطلاح در مجموعه خود. مترجمان باید برای هر واژه یا اصطلاح به تعریفی دسترسی داشته باشند که آن قسمت از مطلب را به وضوح روشن کند. آنها باید علاوه بر توضیحات رسمی، دستورالعمل‌های استفاده، زمینه موضوعی و هر گونه ارتباط محصولات مجاز یا توصیه شده را نیز به مدارک مستند مجموعه خودشان بیافزایند.

• مرور پایگاه داده به همراه مشتری. قبل از ادامه پروژه ترجمه حتماً باید همه اصطلاحات با مشتری مرور گردد. این کار به مترجمین کمک می‌کند تا خطاها را شناسایی کرده و آنها را حذف نمایند. ضمناً در این حالت قادر خواهند بود تا کلمات مترادف و متضاد یک واژه را اولویت‌بندی کنند.

• ذخیره پایگاه داده در قالب یک فرمت مطمئن. مترجمین چنانچه خواهان برقراری یک رابطه پایدار با مشتریان خود باشند و یا بخواهند در مسیر ترجمه تخصصی مقاله همچنان گام بردارند، باید توجه داشته باشند که حفظ حریم خصوصی داده‌ها و اطلاعات مشتریان جزء ضروریات کار است. حال چه واژه‌نامه تخصصی شامل اطلاعات محرمانه باشد و چه حاصل دستاورد مترجم به حساب آید، باز هم هیچ مشتری دوست ندارد که مدارکش به اینترنت راه پیدا کند و به صورت رایگان در اختیار بقیه بیفتد.

• به اشتراک‌گذاری واژه نامه تخصصی با مترجمین دیگر گروه‌ها. کلیه مترجمان و همکاران درگیر در یک پروژه گروهی ترجمه (مانند ترجمه محتوای وب سایت) باید به مطالب مرجع دسترسی داشته باشند.

مدیریت ترمینولوژی می‌تواند بر سودآوری، ارتباط با مشتریان، شهرت و اعتبار مترجمین در صنعت ترجمه تأثیر مثبتی به وجود آورد. ساخت یک واژه نامه اصطلاحات تخصصی برای هر مشتری، بازار یا صنعتی به عنوان روشی مقرون به صرفه جهت افزایش بهره‌وری در صنعت ترجمه شناخته می‌شود. این کار به مترجمین حرفه ای کمک می‌کند تا در وقت و انرژی خود صرفه‌جویی کنند، چون تمام اصطلاحات مورد نیازشان را به صورت یکجا در اختیار خواهند داشت. آنها دیگر مجبور نخواهند شد تا دیکشنری‌ها را بگردند و یا اینکه وقت گرانبهایشان را صرف کلنجار رفتن با خود بکنند که مثلاً کدام یک از واژه‌های مترادف بهتر است در یک حوزه خاص مورد استفاده قرار بگیرند.

چنانچه ارائه‌دهندگان خدمات زبانی، رویکردی عملی را در Terminology Management اتخاذ کنند؛ مترجمان نیز می‌توانند از انسجام و ثبات رویه در پروژه‌های ترجمه خود مطمئن شوند. این فاکتور مهمی است که حتماً باید به آن توجه شود، چرا که ترجمه مقاله باکیفیت به صورت دقیق‌تر و راحت‌تر خوانده می شود.

از طرف دیگر وقتی برخی اصطلاحات و ساختارهای خاص صنعتی به صورتی نامنظم ترجمه می‌شوند؛ مطالب ارائه شده به زبان مقصد منسجم نخواهند بود و باعث سردرگمی و سوءتفاهم مخاطب می‌گردند. در این حالت باید مطالب دوباره مورد تجدید نظر قرار گرفته و غلط گیری شوند که نتیجه آن روند کند کار، افزایش هزینه‌ها و تجربه نامناسب مشتری است. مشتریانی که ترجمه را به دلیل عدم انسجام رد می‌کنند، خیلی زود از کار کردن با آن مترجم خسته می‌شوند. بنابراین این دست از مترجمین کم کم مشتریان تجاری و ثابت خودشان را از دست می‌دهند و به اعتبارشان خدشه وارد خواهد شد.

برای مدیریت موفق اصطلاحات و رسیدن به ترجمه تخصصی چاره‌‌ای جزء استفاده از سیستم مدیریت ترمینولوژی (TMS) نیست. مترجمین در این حالت از یک نرم‌افزار برای ایجاد، ذخیره، به اشتراک‌گذاری و به روزرسانی اصطلاحات داخل واژه نامه استفاده می‌کنند.

این نرم افزار بسیار سریع، دقیق و انعطاف‌پذیر است، و کار کردن با آن بسیار راحت می‌باشد. با این حال همه محصولات دارای ویژگی‌های یکسانی نیستند. چنانچه به دنبال یک راهنمای کلی هستید، دو گزینه اصلی پیشرو دارید: یک سیستم TMS ادغام شده در ابزار ترجمه و یا نرم‌افزاری که منحصراً به مدیریت ترمینولوژی اختصاص دارد. برای یافتن مناسب‌ترین نرم‌افزاری که با نیازهایتان همخوانی داشته باشد، باید کمی تحقیق انجام دهید.

در هر صورت سیستم TMS باید برخی از پیش‌شرط‌های اصلی که کاربران را قادر به ارائه خدمات با کیفیت می‌کند، برآورده نماید. در ادامه به برخی از اصول اساسی که در تصمیم‌گیری به مترجمین حرفه ای کمک می‌کند، اشاره می‌شود:

خدمات صنعت ترجمه به نیروی محرک سازمان‌ها و محققین تبدیل شده‌اند و آنها را قادر می‌سازند تا در زمینه کاری خودشان به بهترین شکل عمل کنند. افراد و سازمان‌ها می‌توانند بدون وجود موانع زبانی، ارتباطات موثرتری برقرار کرده و از ثبات و رشد اقتصادی خود در صنایع مختلف مطمئن شوند. همچنین محققین و دانشجویان از طریق ترجمه تخصصی مقاله می‌توانند به فهم دقیق‌تری از مفاهیم دست یابند، و وجوه علمی خودشان را تقویت نمایند.