روش‌های کنترل کیفیت ترجمه کتاب

وقتی صحبت از معنی کردن کلمات و انتقال آنها به زبانی دیگر به میان می‌آید، یک اشتباه کوچک ممکن است به یک مشکل بزرگ منتهی شود. برخی از این اشتباهات گاها به جنگ بین کشورها منجر شده‌اند و بعضی دیگر یک شرکت را پیش مشتریانش بی‌اعتبار کرده‌اند. این اشتباهات در زمان ترجمه کتاب نیز خود را نشان می‌دهند. برای جلوگیری از رخ دادن چنین مسائلی، سرویس‌ها و سایت‌های ترجمه تخصصی از نوعی کنترل کیفیت بهره می‌گیرند. منابع بی‌شماری وجود دارند که یک مترجم حرفه‌ای می‌تواند از آنها استفاده نماید. در ادامه مطلب با شبکه مترجمین راستین همراه باشید تا با چند مورد از روش‌های کنترل کیفیت ترجمه کتاب آشنا گردید.

جهت کنترل کیفیت ترجمه کتاب چه روش‌هایی وجود دارد؟

مترجمان برای اطمینان از کنترل کیفیت کارشان می‌توانند روش‌های مختلفی را به کار گیرند. مشتریان هم اگر بدانند که کسانیکه کارشان را انجام می‌دهند با روش‌های کنترل کیفیت ترجمه آشنا هستند و آنها را در کار استفاده می‌کنند، خیالشان بابت تحویل یک پروژه بی‌عیب و نقص راحت می‌شود. بنابراین ما در زیر به روش‌های کنترل کیفیتی اشاره می‌کنیم که همه مشتریان و هم مترجمان بایستی با آنها آشنا باشند.

نمونه خوانی (Proofreading)

نمونه خوانی در فرآیند ترجمه کتاب و متون مشابه یک کار اجباری است. برخی از مترجمان یک یا دو روز بعد از اتمام کار به نمونه خوانی آن می‌پردازند که همین امر موجب بهتر شدن نتیجه کارشان می‌شود؛ اما گاهی‌اوقات به دلیل فرا رسیدن موعد تحویل کارها شاید امکان این امر فراهم نگردد. اما معمولاً سایت‌های ترجمه تخصصی از یک زبان ‌شناس دیگر برای انجام نمونه خوانی استفاده می کنند. این یک راهکار مطلوب است، چرا که علاوه بر تصحیح اشتباهات دستوری یا تایپی احتمالی، امکان بحث درباره برخی شیوه‌های کاری بین دو متخصص نیز فراهم می‌شود.

حافظه ترجمه (Translation memory)

هر چند برنامه مایکروسافت ورد (Microsoft word) هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما ترجمه در Word آخرین نفس‌های خود را می‌کشد. امروز دیگر مترجمان متخصص از نرم‌افزار ترجمه کمک به رایانه (یا به اصطلاح ابزارهای CAT و نه ترجمه ماشینی) استفاده می‌کنند. این نرم‌افزار که از حافظه ترجمه بهره می‌گیرد، در اصل فایل‌های تمام پروژه‌های قبلی را ذخیره می‌کند. بنابراین آن دسته از مترجمان حرفه‌ای که از ابزار CAT استفاده می‌نمایند، برای هر مشتری یک حافظه ترجمه دارند. در این صورت آنها در هر پروژه جدید می‌توانند پاراگراف‌ها، لغات و اصطلاحات گذشته را بررسی کنند؛ این موضوع انسجام پروژه را به دنبال خواهد داشت و اشتباهات احتمالی را به حداقل می‌رساند.

  روش های کنترل کیفیت ترجمه کتاب  

پایگاه اصطلاحات

ابزارهای CAT از پایگاه اصطلاحات نیز استفاده می‌کنند. این پایگاه اساساً واژه‌نامه‌هایی چند زبانه هستند و معمولاً یک سایت ترجمه تخصصی به ازای هر کدام از مشتریانش یک پایگاه اصطلاحات دارد. بنابراین اگر فرآیند ترجمه کتاب را به اینگونه سایت‌ها بسپارید، به احتمال زیاد آنها یک واژه‌نامه حاوی تمامی اصطلاحات فنی مورد نیاز برای کارتان می‌سازند. در حین برگردان جملات هر زمان که چنین اصطلاحاتی در متن منبع وجود داشته باشد، سیستم هشدار می‌دهد که این اصطلاح در پایگاه داده موجود است و در صورت نیاز می‌توان از آن استفاده کرد (مدیریت ترمینولوژی نیز تا حدودی همین فرآیند را پیاده‌سازی می‌کند). این کار علاوه بر بالا بردن کیفیت، باعث می‌شود تا تمام اصطلاحات فنی در همه فصل‌ها و بخش‌های کتاب با توجه به خواسته مشتری به یک صورت درآید.

تماس با مشتری

وقتی مدیر پروژه در زمان مناسب (یعنی در روزهای اول بعد از ثبت سفارش ترجمه) با مشتری تماس می‌گیرد و از او در خصوص چگونگی انجام کار سئوالاتی را می‌پرسد، معمولا آنها از این شیوه استقبال می‌کنند. همه ما دوست داریم با افرادی کار کنیم که بتوانیم به آنها اعتماد نماییم؛ لذا شخصی که با مشتری تماس می‌گیرد و نظر وی را جویا می‌شود، به دغدغه‌های مالی و تحصیلی مشتری احترام می‌گذارد و مطمئناً این همان کسی است که مشتری می‌تواند به او اعتماد نماید.

نرم افزار تضمین کیفیت

با وجود اینکه نرم‌افزارهای زیادی در اختیار مترجمان قرار دارد (و در همه شرایط در دسترس هستند)؛ اما آنها هنوز هم می‌توانند از نرم افزار تضمین کیفیت (Quality Assurance) استفاده کنند. اساساً این نرم‌افزار به دنبال تناقضات در متون ترجمه شده است. مثلا اشتباهات انطباقی مانند اعدادی که به جای نقطه با کاما از هم جدا شده‌اند و یا تفاوت یک عدد خاص در متون معنی شده و منبع را شناسایی می‌کند. برخی از این نرم‌افزارها حتی می‌توانند متن نهایی را با حافظه ترجمه و پایگاه داده مقایسه نمایند؛ با این کار از صحت برگردان متون اطمینان حاصل می‌شود.

  اهمیت کنترل کیفیت ترجمه  

انتخاب درست مترجمین

بهره گیری از مترجمین متخصص علاوه بر اینکه یکی از روش‌های کنترل کیفیت ترجمه به حساب می‌آید، یکی از گزینه‌های برون‌رفت از مشکلات ترجمه کتاب نیز محسوب می‌شود. معمولاً مترجمان در زمان کار از خارج شدن از محدوده امن خود اجتناب می‌کنند و واقعاً دوست ندارند تا در حوزه‌های دیگر فعالیت داشته باشند. اما سایت‌های ترجمه تخصصی همواره مترجمان زیادی را در چنته خود دارند. آنها برای اطمینان از کیفیت پروژه، متون منبع را مورد بررسی قرار می‌دهند و مترجمان را بر همین اساس انتخاب می‌کنند. با انتخاب صحیح مترجمان، مشکلات عمده در متون کاهش پیدا می‌کنند و تصحیح آنها زمان کمتری می‌برد. به این ترتیب کارها در موعد مقرر آماده می‌شوند و تضمین کیفیت آنها نیز محقق می‌گردد.

بازخورد مشتری

اگر چه این یک رویه معمول است، با این حال همه مترجمان هر چند وقت یک بار باید از مشتریان خود بازخورد بگیرند. مزایای آن هم کاملاً روشن است: چون با اشتباهات خود آشنا می‌شوند و سعی می‌کنند تا آنها را تصحیح نمایند. اگر این بازخورد در طول به اتمام رسیدن کار معنی یک فصل کتاب به دست مترجمین برسید، آنها موارد مورد نظر مشتری را در فصل‌های بعدی اعمال می‌کنند.

آشنایی با روش‌های کنترل کیفیت ترجمه کتاب چه سودی دارد؟

در کل روش‌های کنترل کیفی زیادی وجود دارد. هر چه یک دارالترجمه آنلاین از روش‌های کنترل کیفی بیشتری استفاده کند، کیفیت کارش بالاتر خواهد رفت. در هنگام نیاز به خدمات ترجمه کتاب بهتر است مؤسسه‌ای را انتخاب کنید که یک سرویس ترجمه تخصصی به همراه نمونه خوانی توسط زبان شناس دیگر را ارائه می‌دهد. مترجمینی که از نرم‌افزارهای تضمین کیفیت به همراه حافظه ترجمه و پایگاه اصطلاحات استفاده می‌کنند، یقینا گزینه بهتری به شمار می‌آیند. آن دسته از مترجمین پروژه که حداقل به خواسته‌های مشتری گوش می‌دهند و او را در جریان کار قرار می‌دهند (و یا اینکه بازخوردها را دریافت کرده و در صورت لزوم سئوالاتی را مطرح می‌کنند)، می‌توانند فرآیند ترجمه تخصصی کتاب را بهتر و مناسب‌تر مدیریت نمایند.