4 راهکار برای برون رفت از مشکلات ترجمه کتاب
- 17 آذر 1399
- جهان کتاب
ترجمه کتاب چالش‌بر‌انگیز است، اما برای کسانیکه هدف برای خودشان تعیین کرده‌اند این فرآیند می‌تواند لذت بخش باشد. حال این لذت به واسطه درج نام بر روی جلد کتاب، تقویت رزومه علمی و یا کسب درآمد از فروش کتاب شاید محقق شود. با این حال همیشه کارها طبق برنامه‌ریزی‌های اولیه صورت نمی‌گیرد و مشکلاتی در سر راه خواهد بود. اگر از قضیه پیدا کردن کتاب و مترجم خوب فاکتور بگیریم، باز هم متوجه می‌شویم که رسیدن به ترجمه تخصصی کتاب به این سادگی‌ها نیست.
فرقی نمی‌کند در چه رشته‌ای تحصیل کرده‌اید و یا در حال تحصیل هستید، چون به عنوان یک دانش آموخته و یا دانشجو که می‌خواهد ترجمه کتاب را انجام دهد باید با راهکارهای برون رفت از مشکلات احتمالی این فرآیند آشنا باشید. در این مطلب فرض گردیده که کتاب مناسب برای ترجمه تخصصی انتخاب گردیده و فرد می‌خواهد فرآیند ترجمه را برون‌سپاری نماید (یعنی آن را به فرد دیگری واگذار کند)؛ لذا راهکارهایی برای جلوگیری از ایجاد مشکل در طول مراحل ترجمه کتاب معرفی خواهد شد.
اولین راهکار: ایجاد یک فهرست معنایی برای کلمات و عبارت‌های تخصصی
فرض می‌کنیم که شما یک مترجم حرفه‌ای انتخاب کرده‌اید و قبلا از وی نمونه ترجمه نیز گرفته‌اید. پس در این حالت همه چیز مرتب است و باید انتظار یک ترجمه خوب را داشته باشید. با این حال شاید با دیدن چند صفحه بیشتر از ترجمه کتاب، دیدگاه‌تان نسبت به شیوه کاری مترجم تغییر کند و وی را فردی مناسب برای کار تشخیص ندهید. مطمئن باشید که اگر ده نفر دیگر را هم استخدام کنید، باز هم این مشکلات پیش خواهد آمد. پس قبل از شروع کار
با مترجم در زمینه ترجمه کلمات اصلی، هماهنگی لازم را به عمل آورید:
آن دسته از کلمات اصلی که برایتان اهمیت بیشتری دارند و فکر می‌کنید در طول ترجمه شاید به درستی ترجمه نگردند را مشخص نمایید، و از مترجم بخواهید تا ابتدا معادل این کلمات را به اطلاع شما برساند و در صورت تأیید از آنها استفاده کند. معمولا افرادیکه خواهان ترجمه کتاب هستند، قبلا ترجمه تخصصی مقاله را برون‌سپاری کرده‌اند و در مورد کلمات اصلی رشته‌ای که با آن سر و کار دارند از آشنایی خوبی برخوردارند؛ بنابراین می‌توانند در پروسه ترجمه کتاب به مترجم کمک زیادی نمایند.
به این مسئله توجه داشته باشید که اگر کلمه یا اصطلاحی برای هیچ یک از طرفین (یعنی کارفرما و مترجم) آشنا نباشد و نتوانند معادل درست را برای آن تشخیص دهند، می‌توانند از سایر افراد کارکشته در آن زمینه کمک بگیرند. فرقی نمی‌کند که با ترجمه انگلیسی به فارسی یا حالت عکس آن مواجه باشید، چون در هر صورت این اتفاق امکان روی دادنش بسیار وجود دارد. بنابراین در این مواقع بدون اینکه احساس شرم یا خجالت داشته باشید از تمام ظرفیت‌های موجود (حتی با صرف هزینه) استفاده نمایید تا درست‌ترین معنای واژه‌ها را برگزینید. اگر این کار را انجام ندهید، به اعتبارتان خدشه وارد خواهد شد.
حتما بخوانيد: باورهای غلط در مورد ترجمه کتاب
در مورد مخفف‌ها و کلماتی که نباید ترجمه شوند، توضیحاتی به مترجم دهید:
مخفف‌ها و اختصارات زیادی معمولا در کتاب‌ها وجود دارند که شاید بخواهید دسته‌ای از آنها به همان صورت اصلی در متن ترجمه آورده شوند، ولی دسته‌ای دیگر به شکل کامل در متن نوشته شوند. در هر صورت این موضوع جزء مسائلی است که در ترجمه متون مهندسی و ترجمه متون پزشکی بسیار دیده می‌شود، و اغلب مترجمین در مورد شیوه برگردان آنها با تردید روبه‌رو می‌گردند؛ بنابراین برای اینکه گرفتار مشکلات ترجمه کتاب نشوید، بهتر است ابتدا در مورد آنها با مترجم خودتان، رایزنی لازم را انجام دهید.
شیوه نگارش فارسی اسامی خاص را به اطلاع مترجم برسانید:
اسم نویسندگان، تجهیزات، روش‌ها، تکنیک‌ها، بیماری‌ها و مواردی از این دست هیچگاه ترجمه نمی‌شوند. این اسامی اغلب به صورت فارسی در متن ترجمه شده می‌آیند، سپس در پانویس به کلمه اصلی ارجاع داده می‌شود. برای اینکه شیوه نگارش این نوع اسامی به صورت یکسان در سراسر متن حفظ شود، معمولا پیشنهاد می‌گردد که آنها را برای مترجم لیست کنید.
ترجمه تخصصی کتاب
دومین راهکار: مشخص کردن دقیق بخش‌های مورد نیاز برای ترجمه کتاب
بیشتر افراد در زمان ترجمه کتاب فکر می‌کنند که تنها متن بایستی ترجمه گردد، و به بخش‌هایی مثل محتوای شکل، جدول، باکس، نمودار و زیرنویس‌ها اهمیت چندانی نمی‌دهند و باعث می‌‌شوند تا پس از ترجمه با مشکل چاپ و یا عدم توجه خوانندگان مواجه گردند. شاید این عدم توجه ناشی از کم نمودن هزینه ترجمه کتاب باشد، ولی باید در نظر داشته باشید که اگر می‌خواهید کاری بدون نقص آماده کنید باید دیدگاه خود را در مورد مخارج تغییر دهید.
مثلا در عموم کتب پزشکی، جداول و باکس‌ها جزء مهم‌ترین بخش‌های آن به حساب می‌آیند که اگر ترجمه نشوند شاید مفهوم برای خواننده به درستی تبیین نگردد. لذا در ترجمه کتاب پزشکی باید بخش‌ها و قسمت‌های حائز اهمیت از قبل مشخص شده و در مورد آنها یک تصمیم جامع گرفته شود. در صورتیکه بعد از پایان مراحل ترجمه کتاب و مراجعه به انتشارات برای چاپ با عدم استقبال آنها نسبت به همکاری به خاطر ناقص بودن ترجمه روبه‌رو گردید، باید دوباره از مترجم وقت گرفته و نسبت به ترجمه آن بخش‌ها اقدام نمایید. این مسئله منجر به افزایش نهایی هزینه ترجمه کتاب می‌شود و کلی از وقت شما را هدر خواهد داد.
حتما بخوانيد: خدمات ترجمه پزشکی: باید و نبایدها
سومین راهکار: تعیین یک شیوه جامع و کلی جهت نوشتن مطالب
بارها دیده شده که کتابی حاوی ترجمه خوبی بوده است، اما به دلیل اینکه مطالب آن به درستی تایپ نشده‌اند و قواعد نگارشی در آن به نحو احسن رعایت نگردیده‌اند با کمبود مخاطب و کاهش فروش مواجه شده است. اگر کتابی برای حوزه دانشگاهی ترجمه گردد و به اینگونه جزئیات در آن توجه نشود، یقینا بازخورد خوبی به دست نخواهد آورد و در دراز مدت به حاشیه خواهد رفت.
برای جلوگیری از این قبیل مشکلات ترجمه کتاب بهتر است از یک فرمت خاص برای تایپ مطالب استفاده نمایید. این فرمت را از ابتدا در اختیار مترجم قرار دهید، و به وی گوشزد کنید که از علائم نگارشی در جای مناسب خود استفاده کند و حتما به نکات زیر اهمیت دهد:
- رعایت نیم‌فاصله‌ها؛
- استفاده از یک فونت هماهنگ برای واژه‌های فارسی و انگلیسی؛
- توجه به اندازه فونت تیترها؛
- بولد و ایتالیک کردن نوشته‌ها براساس شیوه اصلی کتاب؛
- درج فاصله مناسب بین خطوط و پاراگراف‌ها؛
- رسم جدول‌ها با توجه به حالت اصلی کتاب؛
- ترجمه محتوای شکل‌ها بدون افت کیفیت تصاویر.
مشکلات ترجمه کتاب و راهکارهای برون رفت از آن
چهارمین راهکار: توجه به مسئله ویرایش و بازخوانی ترجمه کتاب
دستیابی به ترجمه تخصصی کتاب کار خیلی راحتی نیست و نیازمند دقت فراوانی است. حتی اگر مترجم بیشترین دقت لازم را داشته باشد و به همه موارد گفته شده در مورد ویژگی‌های ترجمه خوب اهمیت دهد، باز هم امکان خطا و اشتباه در کار وی وجود دارد. به همین خاطر بهتر است که پس از کامل شدن فرآیند ترجمه، بار دیگر همه مطالب توسط یک مترجم دیگر مورد بازخوانی قرار گیرد تا خطاهای احتمالی چه در حوزه ترجمه و چه در زمینه نگارشی رفع گردید.
پیدا کردن دو مترجم متخصص آن هم در یک زمینه کاری مشخص شاید چندان آسان نباشد، اما اگر مطلب ما تحت عنوان "انواع کیفیت ترجمه" را مطالعه نمایید، متوجه می‌شوید که شبکه مترجمین راستین برای ترجمه کتاب از شیوه‌های جذابی استفاده می‌نماید و آمادگی دارد تا خواسته‌های مشتریان را به بهترین شکل ممکن برآورده کند. مترجمین این مجموعه با این دست از راهکارهای برون رفت از مشکلات ترجمه کتاب آشنایی دارند و می‌کوشند تا ترجمه مناسبی به وجود آورند. برای دیده شدن و درخشیدن به ترجمه تخصصی کتاب اهمیت دهید و شبکه مترجمین راستین را به یاد داشته باشید.
در ادامه حتما بخوانيد: ترجمه کتاب با پرداخت اقساط
