اسامی کشورها به چه معناست؟

همچنین گاهی اوقات خیلی چیزها در یک اسم به چشم می‌خورد. ما معمولاً اسم چیزهایی که در کنارمان است، حتی اسم کشورها را به صورت مفروض قبول می‌کنیم. اما نام کشورها ممکن است نشانه تاریخچه غنی و حقایق جالبی درباره آنها باشد. به همین خاطر شبکه مترجمین راستین در این مطلب قصد دارد تا نگاهی به قراردادهای نام‌گذاری کشورها بیاندازد و نام چند موقعیت جغرافیایی را همراه با معنای حقیقی آنها ذکر نماید. اما پیش از آن بهتر است با مفهوم Toponymy آشنا شوید.

جاینام شناسی (Toponymy) چیست؟

با این حال جاینام شناسی مانند ریشه شناسی علم دقیقی نیست. اسامی برخی از کشورها به دلیل ترجمه‌های متعدد و وجود تغییرات در زبان‌های بومی، ممکن است معنای اصلی خود را از دست داده باشند. در برخی از موارد، ریشه‌های این نام‌ها در تاریخ گم شده است. در نتیجه امروزه صرفاً می‌توان در مورد اسامی برخی از کشورها تنها به چند تفسیر احتمالی متوسل شد. با این وجود هنوز هم بررسی نام کشورها و حدس زدن معنی آنها کار جالبی است.

کشورها چگونه نام‌ گذاری شده‌اند؟

متخصصان رشته جاینام شناسی برای نام گذاری کشورها از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند؛ با این حال چهار رویه در این بین از بقیه متداول‌تر است که عبارتند از:

چگونگی نامگذاری کشورها

براساس گروه‌بندی قومی- نژادی یا مشخصه‌های مناطق

غالب کشورها نام خود را از قوم یا قبیله‌‌ای که در ابتدا در آن سرزمین سکونت کرده‌اند، گرفته‌اند. فرانسه (سرزمین فرانک‌ها)، روسیه (قلمروی روس)، ایران (سرزمین آریایی) و موریتانی (خطه مائوری‌ = Mauri) برخی از این کشورها هستند. اسم برخی از مناطق هم به جای اینکه از نام قبایل ساکن آن منطقه گرفته شده باشند، از مشخصات آن بخش جغرافیایی استخراج شده‌اند. مثلا نام اتیوپی از یک واژه لاتین به معنای "سرزمین سیاه پوستان" به دست آمده و مقدونیه نیز در زبان یونانی قدیم به "خطه مردم قد بلند" اشاره دارد.

به واسطه ویژگی‌های جغرافیایی

معمولاً نام کشورها از روی ویژگی‌های جغرافیایی آن منطقه تعیین می‌شود. در این زمینه می‌توان به مونته نگرو (کوه سیاه)، الجزایر (جزایر)، اسپانیا (سرزمین خرگوش‌های فراوان) و چاد (سرزمین دریاچه بزرگ) اشاره نمود. ممکن است نام کشورها به ویژگی‌های واقعی جغرافیایی آنها ارتباطی نداشته باشد؛ مثلا سنگاپور در زبان مالایی به معنای"شهر شیرها" است، در حالیکه در این منطقه هیچ شیری وجود ندارد و این اسم از یک افسانه قدیمی محلی آمده است.

با توجه به موقعیت جغرافیایی

بعضی مواقع اسم کشورها به موقعیت جغرافیایی‌شان، مثل شرق، غرب، مرکز و مواردی از این دست اشاره دارد. این واقعیت در مورد برخی از اسم‌ها مانند آفریقای جنوبی کاملاً واضح است؛ اما در خصوص اسامی دیگر باید ابتدا نام کشور را ترجمه کنیم تا معنی آن را بفهمیم. مثلا استرالیا در زبان لاتین، معنای"قلمروی جنوب" را می‌دهد. این نام از عبارت Terra Australis Incognita (سرزمین‌های ناشناخته جنوبی) مشتق شده که رومیان در مورد رویای مناطق ناشناخته در نیم‌کره جنوبی از آن استفاده می‌کردند.

به واسطه وجود یک شخصیت

برخی از کشورها هم نام خود را از اسامی شخصیت‌های تاریخی گرفته‌اند. به عنوان مثال، ایالات متحده آمریکا براساس اسم کاشف ایتالیایی خود یعنی آمریگو وسپوچی (Amerigo Vespucci) نام‌گذاری شده است؛ فیلیپین بعد از پایان دوران زمامداری پادشاه فیلیپ دوم (King Philip II) بر اسپانیا با این اسم شناخته می‌شود؛ بولیوی هم پس از انقلاب سیمون بولیوار (Simón Bolívar) ونزوئلایی به این نام شهرت پیدا کرده است.

در زمینه نام گذاری کشورها چه استثناهایی وجود دارد؟

ریشه نام معدودی از کشورها ناشناخته است و یا هنوز مورد بحث محققان است. نام کشور انگلیسی زبان مالت یکی از این نمونه‌هاست؛ مالت ممکن است به "محل پناه" اشاره داشته باشد و یا اینکه معنای "زنبورها" را بدهد. با این حال ریشه اسم برخی از کشورها مانند بلیز (Belize)، سوریه و آندورا همچنان ناشناخته باقی مانده‌اند.

نام‌گذاری کشورها در قاره‌های مختلف چگونه است؟

بعد از بررسی درک شیوه نام گذاری مناطق جغرافیایی مختلف، می‌توان تا حد زیادی به این موضوع واقف گردید که در هر کدام از قاره‌های جهان، سرزمین‌ها بر چه اساسی توسط مردم فراخوانی شده‌اند. با این حال جهت آشنایی بیشتر خوانندگان در ادامه به این مسئله به تفکیک قاره‌ها پرداخته می‌شود.

اروپا

اروپا سابقه اکتشافی طولانی دارد؛ اسم بسیاری از کشورهای این قاره منعکس کننده سرزمین آنها و نام کسانی است که آنها را کشف کرده‌اند. نام فرانسه برگرفته از ائتلاف قبایل ژرمنی، یعنی فرانک‌هاست. فرانک از واژه قدیمی آلمانی فرانکا (franka) به معنی "درنده و خشمگین" گرفته شده که باعث گردیده تا فرانسه به "سرزمین خشم" مشهور گردد. اسامی برخی از کشورها از نام مسیرهایی اقتباس شده که پیشینیان از آنها برای کشف جهان استفاده کرده‌اند. نروژ به معنی "راه شمال" یا "راه شمالی" یکی از این نمونه‌هاست که نامش به یک مسیر وایکینگی قدیمی اشاره دارد.

آفریقا

این قاره همیشه شاهد حضور کاوشگران خارجی در سواحل و سرزمین‌های خود بوده است. فرناندو پو (Fernando Poo)، کاوشگر پرتغالی در سال 1472 میلادی سفر خود را در کنار رودخانه ووری (Wouri) آغاز کرد و در این مسیر میگوهای فراوانی یافت. او این منطقه تازه کشف شده را Rio dos Camarões (رودخانه میگوها) نامید که اکنون با اسم کامرون شناخته می‌شود.

نام بورکینافاسو از واژه‌ای گرفته شده که به معنی "سرزمین مرد صادق" است. این اسم بسیار طعنه آمیز است؛ چون این کشور در رتبه‌بندی شاخص فساد در سال 2018 از میان 175 کشور جهان، رتبه 74ام را کسب کرده است.

آسیا

همانطور که پیشتر عنوان گردید، گاهاً نام یک کشور به موقعیت جغرافیایی قرار گرفته در آن اطلاق می‌شود. نام عراق از کلمه عربی al-‘irāq به دست آمده که به معنی "در کنار آب" است؛ این کلمه به موقعیت مکانی دو طرف رودخانه‌های دجله و فرات اشاره دارد. همچنین نام‌های جالب توجهی مانند "سرزمین تندر اژدها" و "محافظت شده توسط آتش" به ترتیب بیانگر کشورهای بوتان و آذربایجان هستند.

آمریکای شمالی

نام کشورهای آمریکای شمالی گویای داستان استعماری اروپایی‌ها بر آنهاست. قبلا به شیوه نام‌گذاری دو کشور آمریکا و مکزیک پرداخته شد؛ با این حال تأثیر کاوشگران اسپانیایی در این منطقه بسیار به چشم می‌خورد. آنها به آمریکایی مرکزی و منطقه کارائیب نیز رسیدند و در آنجا مناطق با ارزشی همچون "سرزمین کنار آب" و "محل درختان انار" را پیدا کردند که اکنون به ترتیب نیکاراگوئه و گرانادا نامیده می‌شوند. بد نیست که به نام کشورهای السالوادور و کاستاریکا نیز بپردازیم که به ترتیب از عبارت‌های "نجات دهنده" و "ساحل غنی" مشتق گردیده‌اند.

آمریکای جنوبی

آمریکای جنوبی یکی از متنوع‌ترین اکوسیستم‌های روی زمین را داراست. این سرزمین جایگاه بزرگترین رودخانه روی زمین، یعنی آمازون است؛ پس جای تعجبی ندارد که چرا اسم بسیاری از کشورهای این قاره منعکس کننده اکوسیستم متنوع آن است. در این خطه آب فراوان است. نام گویان از یک زبان بومی سرخپوستی گرفته شده و به معنی "سرزمین آب‌های فراوان" است. سه کشور آمریکای جنوبی از خط استوا عبور می‌کنند، ولی تنها اکوادور با توجه به واژه اسپانیایی equator (به معنای استوا) نامش انتخاب گردیده است.

نام کشورهای آمریکای جنوبی غالباً بسیار توصیفی هستند؛ مثلا "زمین کنار رودخانه نقره‌ای" و "سرزمین کلمبوس" به ترتیب به آرژانتین و کلمبیا اشاره دارند.

اقیانوسیه

اقیانوسیه کوچک‌ترین قاره جهان است؛ با این حال مناظر متنوع آن از جنگل‌های بارانی گرمسیری گرفته تا آتشفشان‌ها و چمنزارها، قرن‌هاست که مردم را مجذوب خود کرده است. این یونانیان بودند که اولین بار این قاره را اسم‌گذاری کردند؛ چون همیشه تصور می‌نمودند که سرزمین ناشناخته‌ای در جنوب کره زمین وجود دارد. برخی معتقدند که این سرزمین به صورت یک دنیای کامل در سطح جهان گسترده شده است. ترجمه کشور ساموآ (Samoan)، "مرکز مقدس" است. شاید برایتان عجیب به نظر برسد؛ اما "من به ساحل می‌روم" معنای تحت اللفظی کشور نائورو (Nauru) است که مکان فوق‌العاده‌ای برای زندگی محسوب می‌شود.

کلام پایانی

همانگونه که در حال برنامه‌ریزی برای سفر آینده خود هستید، سعی کنید تا زمانی هر چند کوتاه را به یاد گرفتن معنای پشت اسم کشوری که قرار است به آن سفر نمایید، اختصاص دهید. با این کار هم با زمینه فرهنگی و جغرافیایی آن کشورها تا اندازه‌ای آشنا می‌شوید و هم می‌توانید در این رابطه با مردم بومی گپی بزنید. زبان واقعاً یک چیز منحصر به فرد است.