تعریف زبان مادری و نقش آن بر میراث فرهنگی

یونسکو اعلام کرده که به طور متوسط هر دو هفته یک زبان مرده پدیدار می‌شود. ناپدید شدن یک حوزه کلامی، به معنی از بین رفتن کل میراث فرهنگی و فکری مرتبط با آن است. براساس اطلاعات منتشر شده در نسخه 2020 دانشنامه اتنولوگ (Ethnologue)، در حال حاضر حدود 2926 زبان در خطر انقراض قرار دارند. همچنین یونسکو تخمین می‌زند که نزدیک به 90% از زبان‌های جهان ممکن است تا سال 2050 دیگر وجود نداشته باشند.

اهمیت میراث زبانی برای یک کشور

هر چند در مورد ابداعی یا ذاتی بودن زبان اختلاف نظر وجود دارد؛ اما تنها در صورت صحبت کردن از طریق یکی از سیستم‌هایش و درک آن می‌توان به عمق یک جامعه دسترسی پیدا نمود. در واقع یک فرد باید به زبان یک کشور تسلط داشته باشد تا بتواند جنبه‌ها و تفاوت‌های ظریف فرهنگی آن جامعه را بشناسد. وقتی شما به شیوه کلام ملی یک کشور تسلط داشته باشید؛ راحت‌تر توسط شهروندان آن کشور پذیرش می‌شوید.

جایگاه زبان مادری

زبان مادری (Mother Tongue) یا زبان اول (First Language) همان کلامی است که از کودکی به آن صحبت کرده‌اید، و به نوعی زبان بومی شماست. در اصل وقتی از این اصطلاح استفاده می‌کنید؛ به کلامی اشاره دارید که شخص از بدو تولد می‌آموزد. این همان شیوه ارتباطی است که همه ما ابتدا در معرض آن قرار داریم و اولین نوع حرف زدن است که فرا می‌گیریم. به عبارت دیگر به معنی زبان غالب گوینده است؛ نه تنها از منظر اکتسابی، بلکه به لحاظ اهمیت و توانایی گویشور در یادگیری شیوه‌های ارتباطی. از دیدگاه ترجمه چنین چیزی بدان معنی است که مترجم توانایی بالایی در ترجمه متن به زبان اصلی خود دارد.

آیا بین زبان مادری و زبان اول، تفاوتی وجود دارد؟

از نقطه نظر نکات و اصطلاحات فنی، هیچ تفاوتی بین Mother Tongue و First Language وجود ندارد؛ زیرا هر دوی آنها با شیوه ارتباطی بومی که شخص به آن صحبت می‌کند، ارتباط دارند. اما از منظر شرایط زمینه‌ای می‌توان گفت که زبان مادری به قومیت فرد مرتبط است و الزاماً ممکن است زبان اول شخص نباشد.

در خانواده دو زبانه، زبان مادری کودک به چه صورت انتخاب می‌گردد؟

اما در یک خانواده دو زبانه که والدین هر دو به صورت همزمان زبان مادری خود را به فرزندانشان یاد می‌دهند؛ آنها می‌توانند انتخاب کنند که کدام یک از سیستم‌های ارتباطی به عنوان زبان اول در ذهن فرزندشان جا خوش کند. معمولاً در اینجا کلامی انتخاب می‌گردد (علیرغم اینکه وی می‌تواند به هر دو شیوه با دیگران حرف بزند و بنویسد) که کودک با آن راحت‌تر بوده و تسلط بیشتری بر رویش دارد.

نقش مهاجرت در تعیین زبان اول چیست؟

بسیاری از خانوده‌های مهاجر معمولاً فرزندانشان را تشویق می‌کنند تا زبان غالب آن جامعه را انتخاب نمایند و بیشتر از آن بهره بگیرند. آنها با این کار می‌خواهند تا فرزندانشان از تبعیض رنج نبرند، بتوانند در اجتماع به راحتی زندگی کنند، بدون زحمت با دیگران ارتباط برقرار نمایند و فرصت‌های بیشتری برای یک زندگی بهتر داشته باشند.

چالش استفاده از زبان مادری در برخی از جوامع

استفاده از زبان مادری می‌تواند افرادیکه به چندین کلام صحبت می‌کنند را با چالش‌هایی مواجه کند. مثلاً در سنگاپور چهار شیوه ارتباطی رسمی وجود دارد: انگلیسی، مالایی، تامیل و چینی ماندارین. انگلیسی زبان کاری است و اکثریت مردم به آن صحبت می‌کنند؛ همین اصل در مورد چینی ماندارین نیز صدق می‌کند. با وجود اینکه انگلیسی در این کشور زبان غالب است؛ اما اکثر شرکت‌ها ترجیح می‌دهند از طریق ماندارین تجارت کنند، زیرا بخش بزرگی از جامعه تجاری سنگاپور از گویشوران چینی تشکیل شده است.

تا حد امکان از زبان مادری خود استفاده کنید

زبان‌ها علاوه بر اینکه یک وسیله ارتباطی هستند؛ از نظر فرهنگی نیز اهمیت دارند و از بین رفتن آنها به معنی از بین رفتن سنت‌ها، آگاهی‌ها، میراث و خاطرات اجدادی منحصر به فرد آنهاست. یکی از بهترین روش‌ها برای حفظ زبان مادری، ادامه استفاده از آن چه به صورت نوشتاری و چه به صورت گفتاری است. در واقع این راهی برای افزایش آگاهی زبانی در حوزه‌های مختلف است. زبان اساس و پایه تمدن‌هاست و وسیله‌ای برای پیوند دادن آحاد جامعه به هم محسوب می‌شود. هر چند یادگیری حوزه‌های کلامی دیگر هم می‌تواند جالب توجه باشد؛ اما به کار بردن زبان مادری خود در صورت امکان، اهمیت بسیار زیادی دارد.