چرا برخی از کلمات بیشتر در یاد انسان می‌مانند؟

بعضی از افراد به دنبال روش‌هایی برای تقویت حافظه بلند مدت هستند و یا می‌خواهند همه چیز را با یکبار خواندن به خاطر بسپارند. رسیدن به اینگونه قابلیت‌ها بدون شناخت عملکرد حافظه غیرممکن است. قابلیت‌های پیچیده این عضو حیاتی بدن انسان، گاها گیج کننده است. برخی به این مسئله می‌اندیشند که چگونه و چرا بعضی چیزها را بهتر از موضوعات دیگر به خاطر می‌آورند؟ این مسئله به خصوص در مورد کلمات نمود بیشتری دارد.

محققان مرکز ملی بهداشت (National Institutes of Health) به پاسخ‌هایی برای سوال فوق دست پیدا کرده‌اند. آنها در چندین مطالعه اخیر کشف نموده‌اند که مغز ما ممکن است برخی از کلمات مانند pig ،tank و door را راحت‌تر از واژگانی مانند street و stair به خاطر بیاورد. اگر مایل هستید تا به شیوه کاری این دانشمندان پی ببرید و بهتر با مفهوم یافته‌های آنها آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم تا در این مطلب با شبکه مترجمین راستین همراه باشید.

 

بررسی علت ماندگاری بیشتر برخی از کلمات در ذهن

بررسی این موضوع توسط دکتر ویژن ژی (Weizhen Xie)، استاد روان شناختی و عضو پسا دکترای انستیتوی ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی (NINDS) مرکز ملی بهداشت انجام شده است. دکتر ژی و همکارانش در وهله نخست، نتایج آزمون‌های حافظه‌ گرفته شده از 30 بیمار مبتلا به صرع در یک کارآزمایی بالینی را تجزیه و تحلیل کردند.

در طول آزمایشات، کارت‌هایی به بیماران نشان داده می‌شد که دو واژه (مثل hand یا apple) بر روی آنها نوشته شده بود (در کل این پروسه، واژگان از روی لیست 300 اسم متداول انتخاب می‌شدند). چند ثانیه بعد دوباره یکی از کلمات (مثلا apple)، را به بیماران نشان می‌دادند و از آنها می‌خواستند تا جفت آن واژه را به خاطر بیاورند.

محققان متوجه شدند که بیماران فارغ از نحوه جفت شدن اسامی، قادر هستند تا برخی از واژگان را بیشتر از بقیه به خاطر بیاورند. در واقع بیماران از بین این 300 واژه، 5 کلمه بالای فهرست را هفت برابر بیشتر از 5 کلمه پایین این فهرست به خاطر می‌آوردند. زمانیکه بیماران اشتباه می‌کردند، دوباره به صورت نادرست به همان لغات اشاره می‌نمودند.

پژوهشگران در ابتدا با دیده تردید و تعجب به این نتایج نگاه می‌کردند. معمولاً فرض بر این بود که افراد به دلیل برقراری ارتباط بین اسامی جفت شده، واژه‌ای که با آن کلمه دیگر مطابقت دارد را به خاطر بیاورند. این موضوع باعث شد تا توضیح اینکه چرا برخی از کلمات نسبت به بقیه بیشتر در حافظه می‌مانند، دشوار باشد. پس به نظر می‌رسید که به مطالعات بیشتری برای فهم این مسئله نیاز است.

 

کلمات به یاد ماندنی

کلمات به یاد ماندنی

 

پیگیری مطالعات

این تیم تصمیم گرفت تا برای امتحان و تکرار نتایج، نسخه‌ای از جفت کلمات این آزمون را به صورت آنلاین منتشر کند. در مجموع 2623 داوطلب سالم در این آزمون شرکت کردند؛ با این حال نتایج بسیار شبیه آزمایش قبلی بود. این مسئله سبب شد تا محققان تصور کنند که ذاتاً به یادآوری برخی از اسامی برای ذهن ما آسانتر از واژگان دیگر است.

به گفته دکتر ژی یکی از راه‌های درک نتایج این مطالعات، استفاده از نظریه‌های شبکه (network theories) است. براساس این نظریه، مردم بیشتر لغت‌هایی را به خاطر می‌آورند که شبیه اتصالات اینترنتی یا نقشه ترمینال فرودگاه‌ها هستند. اسامی که بیشتر به یاد می‌مانند نقاط بزرگ و پر ترافیکی را نشان می‌دهند؛ این اسامی به نقاط کوچکتری متصل می‌شوند که کلمات کمتر باقی مانده در خاطر انسان را مشخص می‌کنند.

این تیم برای تحلیل بهتر این نتایج یک برنامه کامپیوتری ساخت؛ این برنامه هزاران جمله را از کتاب‌ها، مقالات و صفحات ویکی پدیا اسکن کرد. آنها با بررسی نتایج این برنامه متوجه شدند که اسامی فراموش نشدنی لزوماً بیشتر مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. هیچ ارتباطی بین قابلیت به یادآوری کلمات و ملموس یا انتزاعی بودن آنها وجود ندارد.

در عوض نتایج نشان دادند که واژگان به یاد ماندنی از نظر معنایی بیشتر شبیه هم هستند و یا با معنی لغات دیگری که در زبان انگلیسی به کار برده می شوند، بیشتر ارتباط دارند. ازاین‌رو این کلمات بیانگر قطب‌های پر ترافیک در شبکه‌های حافظه ذهنی هستند.

 

پیامدهای بررسی کلمات به یاد ماندنی

در حالت کلی این مطالعه به دلیل اینکه به بررسی نحوه کار مغز ما پرداخته است، در نوع خود جالب است. شیوه‌ای که ما برخی از کلمات و خاطرات به هم پیوسته را بیشتر به یاد می‌آوریم؛ شبیه کاری است که رایانه‌ها در هنگام جستجو در اینترنت انجام می‌دهند.

نتایج این پژوهش در نوع خود برای مطالعات سلامت روان نیز مفید است. پیش از این ارزیابی، عملکرد افراد در آزمون‌های حافظه دشوار تلقی می‌شد؛ زیرا افراد رویدادهای گذشته را به شکلی متفاوت و با سطوح مختلفی از جزئیات به خاطر می‌آورند. با این حال اگر دانشمندان بتوانند چیزهایی که در سطح جهانی به یاد ماندنی‌تر هستند (مثل کلمات) را کشف کنند، قادر به تعیین یک نقطه مرجع خواهند بود. این موضوع به آنها امکان خواهد داد تا آزمون‌های حافظه‌ را برای بیماری آلزایمر و سایر اشکال زوال عقل طراحی کنند. این دقیقاً همان چیزی است که تیم دکتر ژی در حال حاضر بر روی آن کار می‌کند.