راهنمای جامع نوشتن مروری بر پیشینه تحقیق + نمونه

همه دانشجویان می‌دانند که نگارش مقالات دانشگاهی و پژوهشی بخشی از دوره آموزشی آنهاست. این دسته از افراد آکادمیک در هنگام نگارش پایان نامه با منابع معتبر از مطالب خود پشتیبانی می‌کنند، و ایده‌های اصولی را بیان می‌نمایند. اما همه آنها اطلاع ندارند که باید به چه صورت بخش "مروری بر پیشینه تحقیق (Literature Review)" را بنویسند و همیشه ابهامات زیادی ذهنشان را مشغول می‌کند. در این راستا شبکه مترجمین راستین تصمیم گرفته تا در این مطلب یک راهنمای جامع برای محققین ایجاد نماید. با خواندن این راهنمای کامل، درک جامعی از تعریف، فرمت‌ها و گام‌های نوشتن ادبیات پژوهش به دست خواهید آورد، و با یک نمونه از این نوع نگارش نیز آشنا خواهید شد.

تعریف مروری بر ادبیات تحقیق

برای این نوع نگارش می‌بایست منابع مختلفی که با موضوع اصلی ارتباط دارند و جامعیت منحصربفردی از نشریات را در اختیار شما قرار می‌دهند، بخوانید و تحلیل کنید. خلاصه‌ای از مرور کلی اطلاعات مهم در نشریه خیلی اهمیت دارد؛ در واقع نوعی پیوند دادن داده‌هاست که اطلاعات مهم را مجدداً سازمان‌دهی می‌کند تا بتواند مفهوم جدید و تازه‌ای را ارائه نماید.

هدف مرور ادبیات تحقیق

دلیل اهمیت مروری بر پیشینه تحقیق چیست؟ اهداف زیر ارزش این فعالیت تحقیقی را نشان می‌دهند:

• تأکید بر اهمیت موضوع اصلی در یک حوزه موضوعی خاص.
• شرح و توضیح زمینه تحقیق در یک مقوله مشخص.
• کمک به یافتن موضوعات، اصول، مفاهیم و محققان برجسته که در آن حوزه وجود دارند.
• کمک به نمایش روابط میان مطالعات یا ایده‌های موجود در یک حوزه موضوعی خاص.
• آشکار کردن نقاط اصلی اختلاف و شکاف بر سر یک موضوع.
• ارائه سوالاتی برای زمینه‌سازی و تحریک تحقیقات آتی بر اساس مطالعات پیشین.

حجم مروری بر پیشینه تحقیق

اگر دستورالعمل خاصی در اختیار شما قرار داده نشد، توصیه می‌شود که مطالب مروری بر پیشینه تحقیق حدود 15 تا30 درصد کل مقاله باشند؛ به عبارتی 2 الی 3 صفحه برای یک مقاله 15 صفحه‌ای کفایت می‌کند. وقتی Literature Review را به‌ عنوان یک تکلیف مستقل می‌نویسید؛ حجم آن توسط دستورالعمل‌های ارائه شده مشخص می‌گردد.

تعریف مروری بر پیشینه پژوهش

قالب مروری بر پیشینه تحقیق: APA، MLA و Chicago

• چه تعداد منبع باید بررسی شوند و این منابع بایستی از چه نوعی باشند (مطالب منتشر شده، مقالات ژورنال‌ها، کتاب‌ها یا وب‌سایت‌ها)؟
• از چه قالبی برای رفرنس دهی به منابع باید استفاده گردد؟
• مطالب مروری باید چقدر باشند؟
• آیا مرور مطالب باید از خلاصه، ترکیب یا نقد شخصی تشکیل شده باشند؟
• آیا مطالب مروری شامل عناوین فرعی یا اطلاعات زمینه‌ای مربوط به منابع نیز می‌شوند؟

سبک رفرنس دهی APA

• از حاشیه صفحه 1 اینچی استفاده کنید.
• اگر دستورالعمل دیگری به شما نداده شده، برای کل متن فاصله گذاری دو برابری را به کار بگیرید.
• فونت خوانایی انتخاب کنید. اولویت فونت برای مقالات APA، فونت Times New Roman با اندازه 12 است.
• در بالای هر صفحه با حروف بزرگ هدر قرار دهید. هدر صفحه باید نسخه کوتاه شده‌ای از عنوان مقاله و تا 50 کاراکتر باشد؛ البته با رعایت فاصله‌گذاری و نقطه‌گذاری.
• در گوشه سمت راست بالای هر صفحه، شماره مربوط به آن صفحه را درج نمایید.
• وقتی قالب مروری بر پیشینه تحقیق را به‌ صورت APA قرار می‌دهید، قرار دادن صفحه عنوان را فراموش نکنید. این صفحه شامل نام مقاله، نام نویسنده و وابستگی به دانشگاه یا سازمان است. عنوان باید در قسمت وسط بالای صفحه و با حروف کوچک باشد؛ نباید از بیش از 12 لغت استفاده نمایید، و از نوشتن اختصار و کلمات غیرضروری هم پرهیز کنید.

سبک رفرنس دهی MLA

• حاشیه صفحه 1 اینچی را به کار بگیرید.
• استفاده از فاصله‌گذاری دو برابری برای کل متن را در دستور کار قرار دهید.
• ایجاد فاصله خالی نیم اینچی برای هر پاراگراف جدید را رعایت کنید.
• اولویت فونت برای مقالات MLA، فونت Times New Roman با اندازه 12 است.
• در وسط اولین صفحه، یا در صفحه عنوان از هدر استفاده نمایید (دقت کنید که در سبک MLA نیازی به صفحه عنوان نیست؛ اما می‌توانید آن را قرار دهید). در این قالب هدر باید شامل نام کامل، نام استاد، نام کلاس، دوره، یا شماره بخش، و موعد تحویل تکلیف باشد.
• در گوشه سمت راست هر صفحه از مقاله از سرصفحه (running head) استفاده کنید. آن را به فاصله یک اینچ از حاشیه سمت راست و نیم اینچ از حاشیه بالا قرار دهید. فقط نام خانوادگی خود را قرار دهید و شماره صفحه را با یک فاصله از سرصفحه جدا کنید. قبل از شماره‌گذاری صفحه نیازی به گذاشتن اختصار p. نیست.

سبک رفرنس دهی شیکاگو

• حاشیه صفحه نباید کمتر از 1 اینچ باشد.
• از فاصله‌گذاری دو برابری (Double Spacing) برای کل متن استفاده کنید؛ به جزء در مورد عناوین جدول، توضیحات شکل، یادداشت‌ها، نقل قول بلند، و مطالبی که در فهرست کتاب یا رفرنس‌ها قرار می‌گیرند.
• بین پاراگراف‌ها فاصله نگذارید.
• فونت خوانا و مناسبی انتخاب کنید. اولویت فونت در مقالات شیکاگو، فونت‌های Times New Roman و Courier است که نباید کمتر از 10 باشند؛ بهتر است اندازه فونت را روی 12 بگذارید.
• صفحه جلد (عنوان) باید شامل نام کامل، اطلاعات کلاس و تاریخ باشد. صفحه جلد را در مرکز، و یک سوم پایین‌تر از بالای صفحه قرار دهید.
• شماره صفحات را در گوشه سمت راست بالای هر صفحه قرار دهید، از جمله صفحه جلد.

ساختار مروری بر پیشینه تحقیق

همانند بسیاری از نگارش‌های دانشگاهی دیگر، مروری بر ادبیات تحقیق از سبک رایج مقدمه - بدنه اصلی - نتیجه‌گیری با پنج پاراگراف کلی پیروی می‌کند. حالا نگاهی به هر یک از مؤلفه‌های ساختار مروری بر پیشینه تحقیق می‌اندازیم:

مقدمه

در این بخش باید خواننده را به سمت اصول سازمان دهنده کلی هدایت کنید؛ یعنی اطلاعات شما باید از یک چشم‌انداز وسیع آغاز شود، و به‌تدریج و با نزدیک‌تر شدن به نقطه کانونی محدود گردد. بنابراین در ابتدا مفهوم کلی را بیان کنید. پس از بیان اولیه، تمرکز مقدمه خود را به سمت اصول اصلی محدود نمایید و به معیارهایی که در انتخاب منابع پیشینه تحقیق مورد نظر خود از آنها استفاده کرده‌اید، اشاره کنید. در نهایت مقدمه با بیان اصول سازمان دهنده خاتمه می‌یابد که می‌بایست ارتباط مستقیمی با منابع ادبیات پژوهش داشته باشد.

پاراگراف‌های بدنه متن

از نظر روش شناختی: این نوع ساختاردهی بر روش‌هایی تمرکز دارد که برای ارائه مفهوم اصلی از آنها استفاده می‌شود. مثلا جورج اورول (George Orwell) در رمان "1984"، از روش نظم و قانون استفاده کرد تا خطرات ناکجاآباد را برای گونه‌های اجتماعی به تصویر بکشد. مری شلی (Mary Shelley) در "فرانکشتاین"، ویژگی‌های فیزیکی کاراکتر داستان از جمله تنفرآور و ترس را بیان می‌کند؛ و او را به سمت محیطی منزوی می‌کشاند. از طریق نمایش روش‌های مختلفی که برای به تصویر کشیدن اصول سازمان دهنده داستان استفاده شده، نویسنده آنها را براساس مواردی نظیر شدت، اصول اخلاقی و تأثیرگذاری کلی مورد مقایسه قرار می‌دهد.

نتیجه گیری

پس از بیان یافته‌های خود در پاراگراف‌های اصلی، سه هدف نهایی برای تکمیل نتیجه گیری مقاله وجود دارد. اول نویسنده باید یافته‌های خود را به ‌طور خلاصه بیان کند و به ‌اختصار به این سؤال پاسخ دهد که "چه چیزی آموخته است؟" بعد از بحث در مورد اطلاعات، مرحله بعدی بیان اهمیت اطلاعات با ارجاع به دنیای کنونی است. به عبارت دیگر، خواننده چگونه می‌تواند این اطلاعات را استخراج کرده و از آن در جامعه حاضر استفاده کند؟ از این منظر، موضوع را با یک دنباله باز به پایان می‌رسانیم. به ‌عنوان نویسنده باید جریان فکری برای خواننده درباره موضوع اصلی مقاله ایجاد کنید تا بتواند بررسی بیشتری انجام دهد؛ یعنی خواننده باید به این موضوع فکر کند که مسیر بعدی این بحث کجا خواهد بود.

ساختار Literature Review

نوشتن طرح کلی برای پیشینه تحقیق

همانطور که در بخش ساختار توضیح دادیم؛ هر بخش از پیشینه تحقیق یک نقش مهم را ایفاء می‌کند. باید طرح کلی ایجاد کنید و در عین حال ساختار کلی مقدمه - بدنه متن - نتیجه گیری را رعایت نمایید، و نسبت به تحقق اهداف هر بخش مطمئن شوید. با این وجود طرح کلی مروری بر ادبیات تحقیق باید کمی متفاوت از سایر بخش‌ها باشد؛ زیرا قرار نیست این فصل از پایان نامه اطلاعات جدیدی ارائه کند. بلکه بر مطالعات کنونی مرتبط با موضوع اصلی تمرکز می‌کند.

7 گام برای نوشتن یک مرور بر پیشینه تحقیق خوب

اگر در حال نگارش ادبیات پژوهش در چارچوب پروژه پژوهشی بزرگ (مثل پایان نامه، رساله یا غیره) هستید یا آن را به ‌عنوان تکلیف مستقل انجام می‌دهید، روش نگارش عموماً یکسان خواهد بود. حال که درباره قواعد کلی و الگوی طرح اولیه Literature Review اطلاعات دارید؛ به مراحلی اشاره می‌کنیم که برای انجام صحیح این تکلیف لازم هستند:

گام اول: شناسایی موضوع

شاید این تنها نقطه تفاوت باشد که بستگی به این دارد که آیا مروری بر پیشینه تحقیق برای مقاله پژوهشی مورد استفاده قرار می‌گیرد یا تکلیف مستقل. اگر آن را به‌ عنوان بخشی از فصول پایان نامه به مرحله نگارش در می‌آورید؛ نیاز به جستجوی تحقیقات مرتبط با مسئله و سؤالات اصلی پژوهش خود دارید. اما در صورتیکه آن را در قالب تکلیف مستقل می‌نویسید؛ باید یک موضوع مرتبط و سؤال محوری انتخاب نمایید، و براساس آنها به سراغ جمع‌آوری پیشینه تحقیق بروید.

گام دوم: انجام تحقیق

پس از تهیه فهرست واژگان کلیدی، از آنها برای جستجو منابع مرتبط و معتبر استفاده کنید. در این مرحله مطمئن شوید که فقط به سراغ منابع مطمئن می‌روید؛ مثل کتابخانه‌های دانشگاهی، پایگاه‌های داده علمی آنلاین و مواردی از این قبیل. پس از یافتن منابع، ببینید که آیا واقعاً مرتبط با سؤال و موضوع تحقیق شما هستند یا خیر. برای صرفه‌جویی در زمان، چکیده‌ها را بخوانید تا به ایده‌های اصلی مقالات پی ببرید و نیاز نیست کل مقاله را با جزئیات مطالعه کنید.

گام سوم: ارزیابی و اولویت بندی منابع

براساس معیارهای زیر ارزیابی کنید که کدام منابع ارزش نگارش در مطالب مروری شما را دارند:

• اعتبار
• تأثیر
• جدید بودن
• نوآوری
• بینش‌های کلیدی

علاوه بر این وقتی منابع را می‌خوانید؛ در مورد مطالبی که بعداً می‌توانید در مطالب مروری خود قرار دهید، یادداشت برداری انجام دهید. همچنین ارجاعات را در ابتدای کار انتخاب کنید. اگر منابع انتخابی در مرحله اولیه ارجاع داشته باشند؛ در پایان کار به راحتی می‌توانید فهرست کتاب شناسی را تنظیم نمایید.

کام چهارم: شناسایی روابط، ایده‌های کلیدی و شکاف‌ها

برخی از نکات کلیدی که باید به آنها توجه کنید؛ عبارتند از:

• موضوعات و زمینه‌های اصلی
• تناقض‌ها و بحث‌ها
• مطالعات یا نظریه‌های تأثیرگذار
• روندها و الگوها

در ادامه به چند مورد از نکات فوق می‌پردازیم: روندهای رایج می‌توانند بر گروه خاصی از افراد در میان مطالعات مختلف متمرکز باشند. شاید بیشتر محققان به جنبه‌های خاصی از تحقیق از نظر موضوع و زمینه کلیدی علاقه‌مند باشند. تناقض‌ها می‌توانند مخالفت در خصوص نظریه‌ها و خروجی‌های مطالعه را شامل گردند. شکاف‌ها هم به فقدان تحقیقات لازم در خصوص جنبه‌های مشخصی از موضوع تحقیق اشاره دارند.

گام پنجم: تنظیم طرح کلی

گرچه دانشجویان این مرحله را نادیده می‌گیرند؛ اما طرح کلی یکی از مهم‌ترین مراحل نگارش هر مقاله دانشگاهی محسوب می‌شود. این راحت‌ترین راه برای سازمان‌دهی بدنه متن شماست و اطمینان می‌دهد که موارد مهم را از دست نداده‌اید. علاوه بر این، رسیدن به ایده کلی در خصوص کارهایی که برای نوشتن مقاله مروری انجام می‌دهید؛ به ‌سرعت و راحتی کارتان می‌افزاید. در همین مطلب درباره ساختار اولیه مروری بر پیشینه تحقیق اشاراتی داشته‌ایم و نمونه‌ای از یک طرح کلی خوب را نیز در ادامه مطرح خواهیم کرد. در این مرحله از تمام دانش و اطلاعات جمع آوری شده برای تنظیم طرح کلی استفاده نمایید.

اهمیت یافتن منابع خوب برای نوشتن درست ادبیات پژوهش

گام ششم: پیش به ‌سوی نگارش

پس از یافتن و خلق تمام منابع، یادداشت‌ها، ارجاعات و طرح کلی دقیق، حالا به مرحله نهایی نگارش می‌رسید. در این گام باید از یک طرح پیروی کنید که قبلاً برای خود ساخته‌اید، و حواستان به ساختار و قالب کلی که در دستورالعمل مطرح شده دقت کنید.

گام هفتم: افزودن نکات پایانی

اکثر دانشجویان اشتباه می‌کنند و مرحله پایانی کار را نادیده می‌گیرند؛ مرحله‌ای که در آن ویراستاری و تصحیح انجام می‌شود. باید وقت کافی برای این مراحل بگذارید تا ارزش کار شما بالا باشد و بهترین نتیجه را دریافت کنید. اهمیت تصحیح و ویراستاری را نادیده نگیرید و وقت کافی برای آن قائل شوید.

نمونه‌ای از طرح کلی پیشینه تحقیق در مورد ویروس ابولا (Ebola virus)

مقدمه

• معرفی موضوع کلی: ارائه اطلاعات زمینه‌ای درباره ویروس ابولا: ژنوم، بیماری زایی، انتقال، اپیدمی یا همه گیری، درمان و مواردی از این دست.
• طرح سؤال اصلی تحقیق: نقش بالقوه بندپایان = arthropods (بردارهای بیولوژیکی یا مکانیکی) در توزیع ویروس ابولا چیست؟
• روش شناختی: مثلا اطلاعات از طریق بررسی دیتابیس X جستجو شد تا مقالات تحقیقی مرتبط با ویروس ابولا و نقش بندپایان در شیوع آن پیدا شود. داده‌ها با استفاده از یک شکل استاندارد استخراج شدند.
• خروجی‌های مورد انتظار

بدنه متن

نتیجه گیری

• روابط بین بخش‌های مورد بحث پیشینه تحقیق را نشان دهید. بر زمینه‌ها، الگوهای رایج و روندها تأکید کنید. درباره محاسن و معایب رویکردهای مختلف مورد استفاده نویسندگان یا محققان صحبت نمایید.
• توضیح دهید که کدام مطالعات بیشترین تأثیر را دارند.
• بر تناقض‌ها و نقاط اختلاف تأکید نمایید. شکافی را بیان کنید که باید به آن پرداخته شود (در صورت وجود هرگونه شکاف).

خوشبختانه این نمونه از طرح کلی به شما کمک می‌کند تا ساختار مقاله خود را مشخص کنید. با این وجود اگر احساس می‌کنید که برای سازمان دهی بررسی خود نیاز به توصیه و راهنمایی دارید؛ به سراغ نمونه‌های مربوط به طرح کلی پیشینه تحقیق با سبک‌های APA و سایر سبک‌ها در فضای اینترنت بروید یا خیلی ساده از نویسندگان درخواست کمک کنید.

نکات نهایی در خصوص نوشتن ادبیات تحقیق

3. اجتناب از تعمیم: حواستان باشد که هر بخش پیشینه پژوهش از یک زاویه متفاوت به سراغ اصول سازمان دهنده تحقیق نزدیک می‌شود. به‌ عنوان نویسنده، تعارضات را به روشنی بیان کنید و از جملات کلی که فاقد ارزش هستند بپرهیزید.

خدمات ترجمه برای بخش پیشینه پژوهش

تمام مراحل فوق زمانی به درستی پیاده‌سازی می‌شوند که بتوان درک درستی از منابع به دست آورد. همه منابع به زبان فارسی در دسترس نیستند؛ و محققین برای ایجاد درست این بخش مهم از پایان نامه‌، چاره‌ای جزء استفاده از مقالات خارجی ندارند. در این حالت سایت‌های ترجمه تخصصی از جمله شبکه مترجمین راستین می‌توانند در این مسیر خدمات ارزنده‌ای ارائه دهند. متخصصان زبانی موجود در مؤسسه راستین در رشته‌های مختلفی مشغول فعالیت هستند، و می‌توانند خواسته‌های مشتریان را در هر کیفیت و بودجه‌ای برآورده نمایند. با ثبت سفارش ترجمه در این مجموعه با خیال راحت‌تری می‌توانید گام‌های نوشتن پیشینه پژوهش را طی نمایید و بازخورد بهتری از کارتان کسب کنید.