شاخص های‌ ارزیابی اعتبار مجلات، مقالات و نویسندگان

امروزه شاخص های علم سنجی فراوانی پیشنهاد شده که برخی از آنها برای بررسی معیارهای ارزش ژورنال به کار می‌روند و بعضی دیگر برای درک ارزش پژوهش‌های محقق مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگر می‌خواهید به اطلاعات دقیقی در مورد این شاخص‌ها دست یابید، و درک بهتری از کیفیت مجلات پیدا کنید؛ می‌توانید ادامه این مطلب را در وبلاگ شبکه مترجمین راستین مطالعه نمایید.

معیارهای ارزش ژورنال

معیارهای ارزش ژورنال جهت تعیین تاثیری که یک مجله بر روی جامعه علمی دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرند. بعضی از فاکتورهای زیر به یک رشته خاص مربوط بوده؛ اما برخی دیگر برای کلیه زمینه‌های علمی قابل بررسی هستند.

ایمپکت فاکتور یا ضریب تأثیر (Impact Factor)

ایمپکت فاکتور در یک بازه زمانی سه ساله محاسبه می‌شود و به میانگین تعداد دفعاتی که به مقالات تا دو سال بعد از چاپ استناد (رفرنس دهی) می‌گردد، اشاره دارد. مثلاً ضریب تأثیر یک ژورنال در سال 2020 براساس نرخ تعداد دفعاتی که به مقالات منتشر شده در بازه زمانی 2018 الی 2019 استناد شده است، محاسبه می‌گردد. عدد این شاخص در رشته‌های علمی مانند هم نیست؛ مثلاً ژورنال‌های حوزه پزشکی اغلب از ایمپکت فاکتور بالاتری نسبت به مجلات مهندسی برخوردار هستند.

آیگن فاکتور (Eigenfactor)

ایگن فاکتور اساساً معیاری از تعداد افرادی که یک ژورنال را مطالعه کرده‌اند و به اهمیت محتوای آن اندیشیده‌اند را بیان می‌کند. این شاخص علم سنجی توسط دو تن از اساتید دانشگاه واشنگتن به نام‌های جوین وست (Jevin West) و کارول برگستروم (Carl Bergstrom) معرفی گردیده است. محاسبه آیگن فاکتور بر مبنای استنادهای کلی یک ژورنال که در فاصله زمانی 5 ساله کسب کرده، انجام می‌گیرد. بنابراین یک ژورنال بزرگ نسبت به یک مجله کوچکتر همیشه از آیگن فاکتور بالاتری برخوردار خواهد بود. با این حال در این شاخص استنادها وزن‌ بندی می‌شوند؛ پس استنادهای ژورنال‌های معتبر از استنادهای مجلات کم اعتبار، جایگاه بالاتری دارند.

ضریب نفوذ مقاله (Article Influence Score) یا AIS

ضریب AIS (که به عنوان نمره تاثیر مقاله نیز شناخته می‌شود) به تعیین میانگین نفوذ مقالات مجله در یک دوره پنج ساله پس از چاپ می‌پردازد. این ضریب با تقسیم نمره ایگن فاکتور بر تعداد مقالات ژورنال حاصل می‌گردد و خود استنادی‌ها (Self-citations) در محاسبه آن بی‌تأثیر است. مقدار میانگین آن با 1 است. اگر این ضریب بالاتر از 1 باشد؛ نشان می‌دهد که مقالات آن مجله از نفوذ میانگین بالاتری برخوردار هستند. هر چند برخی معتقدند که ضریب نفوذ مقاله تفاوت چندانی با شمارش استناد ندارد؛ اما نمی‌توان منکر دقیق‌تر بودن آن شد.

شاخص SJR یا سایمگو ژورنال رنک (SCImago Journal Rank)

شاخص اس جی آر (SJR) مقیاسی است که با تقسیم میانگین تعداد استنادهای وزنی دریافت شده توسط یک مقاله در آن سال خاص بر تعداد منیو اسکریپت‌های (Manuscripts) چاپ‌ شده در ژورنال در طول سه سال گذشته به دست می‌آید. این شاخص مورد استفاده پایگاه اطلاعاتی اسکوپوس (Scopus) است، و برای ژورنال‌های پژوهشی، کنفرانسی و مروری بکار می‌رود و ارزش یا وزن بالاتر به استنادهای مجلات معتبرتر را مشخص می‌نماید. اعتبارسنجی پیچیده و سخت، و مشخص نمودن تعداد استنادها جزء معایب SJR به حساب می‌آید. برای دسترسی به آن می‌توانید به سایت سایمگو مراجعه کنید.

شاخص SNIP یا اسنیپ

شاخص SNIP که مخفف Source Normalized Impact per Paper (ضریب تاثیر به هنجار شده بر اساس منبع) است؛ براساس استنادهای وزنی در یک سال به مقالات منتشر شده در سه سال گذشته محاسبه می‌شود. مقادیر این شاخص در پایگاه اطلاعاتی CWTS Journal Indicators منتشر می‌گردد که داده‌های آن از مجلات نمایه شده در اسکوپوس به دست می‌آید. شاخص SNIP موجب تصحیح شیوه‌های استناد در رشته‌های مختلف می‌شود و اطلاعات دقیق‌تری از کیفیت ژورنال‌ها ارائه می‌دهد.

شاخص فوریت (Immediacy Index)

تعداد میانگین استنادهای مقاله در اولین سال انتشار را نشان می‌دهد و به منظور تعیین سرعت رفرنس دهی مقالات یک مجله به کار می‌رود. شاخص فوریت یا آنی، سالانه در JCR منتشر می‌شود و داده‌های آن از طریق پایگاه وب آو ساینس (Web Of Science) تهیه می‌گردد.

سایت اسکور (CiteScore)

معیار جدیدی است که توسط اسکوپوس معرفی شده و همه مقالات نمایه شده در این پایگاه اطلاعاتی (حتی مربوط به کنفرانس‌ها) را در محاسبه خود لحاظ می‌کند. سایت اسکور از هشت شاخص مکمل دیگر، از جمله سایت اسکور ترکر (CiteScore Tracker)، سایت اسکور پرسنتایل (CiteScore Percentile) و موارد دیگر تشکیل شده است.

معیارهای ارزش نویسنده

علاوه بر معیارهای فوق می‌توان به شاخص وای (Y-Index) و شاخص هم موضوعی (Subject Sameness Index) نیز اشاره کرد که اغلب آنها از طریق گوگل اسکولار (Google Scholar)، وب آو ساینس و اسکوپوس قابل مشاهده هستند.

کلام پایانی

با این حال اگر آنها براساس مطالب این گفتار بهترین ژورنال را انتخاب کنند و تمام مطالب خود را نیز به درستی سازمان دهی نمایند، اما به مسئله ترجمه فارسی به انگلیسی بی‌توجه باشند؛ تمام زحمت‌هایشان از بین خواهد رفت. پس اینک با شماره 91025052-021 تماس بگیرید تا کارشناسان ما بهترین کیفیت ترجمه مقاله را به شما پیشنهاد دهند.