مترجم یا مفسر: بررسی ویژگی‌ها و تفاوت‌های کلیدی

تنوع فرهنگی و چند زبانی باعث افزایش تقاضا برای خدمات زبانی شده است. این تقاضا یکی از عوامل جذب افراد علاقمند به این صنعت محسوب می‌گردد، اما آنها همواره در انتخاب بین مترجم (Translator) یا مفسر (Interpreter) شدن با تردیدهایی مواجه می‌شوند و نمی‌دانند که بهترین حرفه برای آنها کدام است. ترجمه و تفسیر جز مهمترین خدماتی هستند که صنعت ترجمه برای طیف گسترده ای از مشتریان در سراسر جهان ارائه می‌دهد. این دو خدمت به هم مرتبط هستند، اما تفاوت‌هایی چشمگیری نیز با هم دارند. هر کدام از آنها یک رشته جداگانه به حساب می‌آیند که به تخصص نیازمند هستند. افراد معدودی پیدا می شوند که توانایی هم ترجمه و هم تفسیر را داشته باشند، چون آموزش، مهارت و استعداد این رشته‌ها مثل یکدیگر نیست.

افرادیکه خیلی با خدمات زبانی آشنا نیستند، تصور می‌کنند که مترجم و مفسر (مترجم شفاهی) کار یکسانی انجام می‌دهند. هر دو با زبان‌های مختلف سر و کار دارند، اما ترجمه بر روی متن نوشتاری کار می‌کند، در حالیکه تفسیر به صورت شفاهی به مدیریت زبان‌ها می‌پردازد. مهارت‌هایی که فرد برای تبدیل شدن به یک مترجم یا مفسر به آنها نیاز دارد، تفاوت آشکاری با هم دارند. در این مطلب با شبکه مترجمین راستین همراه باشید تا به تفاوت‌ها و مهارت‌های مورد نیاز مترجمین و مفسرین آشنا گردید.

مهارت‌های مورد نیاز مترجم و مفسر

هنگامیکه به فکر آینده شغلی خود هستید، باید به خصوصیات مثبت و منفی شغل مورد نظرتان توجه خاصی داشته باشید. ممکن است مدت زمان زیادی را صرف تصمیم‌گیری نمایید و در آخر نتوانید به بهترین تصمیم ممکن دست یابید. اگر در این فکر هستید که مترجم یا مفسر شوید، در این مطلب به برخی از نکات کلیدی اشاره خواهیم کرد که شما برای انتخاب درست به اطلاع درباره هر کدام از آنها نیازمند خواهید بود.

مهارت‌های مترجم

  یک مترجم به چه مهارت هایی نیاز دارد؟  

یک مترجم باید توانایی درک زبان مبدا و فرهنگی که از آن سرچشمه گرفته است را داشته باشد. مترجم در حین کار بر روی پروژه ترجمه می‌تواند از متون مرجع مثل 10 کتاب برای آموزش مترجمین و فرهنگ لغت استفاده کند. استفاده از منابع مرجع به مترجم این امکان را می‌دهد تا متن را به صورت دقیق و صحیح به هر زبان مقصدی برگرداند. یک مترجم خوب باید مهارت نوشتن بسیار خوبی داشته باشد. پس در هنگام فکر بین انتخاب کار ترجمه متن و ترجمه شفاهی، باید بدانید که مهارت‌های نوشتن به خصوص برای ترجمه تخصصی بسیار مهم است. توانایی صحبت به دو یا سه زبان یک مزیت برای یک مترجم محسوب می شود، اما این که آنها بتوانند در همان سطحی که به یک زبان صحبت می‌کنند، درباره آن هم بنویسند، معمولا بسیار کم اتفاق می‌افتد و نادر است.

توجه به این نکته ضروری است که بسیاری از مترجمان اساسا دو زبانه نیستند. هر چند این موضوع نوعی محدودیت است، اما به مترجم اجازه می‌دهد تا در کار خود متخصص شود. این بدان معناست که او فقط به زبانی کار ترجمه را انجام می‌دهد که خود به آن زبان سخن می‌گوید (مثل ترجمه انگلیسی به فارسی) و نمی‌تواند حالت عکس ترجمه را به مخاطب ارائه دهد (مثل ترجمه فارسی به انگلیسی).

مهارت‌های مفسر یا مترجم شفاهی

  یک مفسر به چه مهارت هایی نیاز دارد؟  

مفسر به توانایی سریع ترجمه در دو جهت نیاز دارد. فرد در حین تفسیر باید زبان مبدا (زبان شخص گوینده) را به خوبی بفهمد و بدون استفاده از متون مرجع یا فرهنگ لغت، آن را به زبان مقصد (زبان شخص شنونده) برگرداند. چندین نوع خدمات تفسیری وجود دارند که تفسیر همزمان (simultaneous interpreting) و تفسیر پی در پی (consecutive interpreting) رایج‌ترین آنها به حساب می‌آیند. جلسات بزرگ، سمینارها و همایش‌هایی که شرکت‌کنندگان خارجی در آنها شرکت می‌کنند، معمولا از تفسیر همزمان استفاده می کنند. تفسیر پی در پی برای جلسات و اجتماعات کوچک‌تر مناسب است. مفسر در تفسیر همزمان به گوینده گوش می‌دهد و بعد از چند ثانیه شروع به بازگو کردن سخنان گوینده به زبان مقصد می‌کند، اما در تفسیر پی در پی پس از مکث گوینده، مفسر پیام سخن او را به زبان مقصد بازگو می‌نماید.

قابلیت گوش کردن در سطحی عالی به عنوان ویژگی اصلی یک مفسر به حساب می‌آید. یک مفسر خوب باید بتواند سریعا آنچه را که گوینده می‌گوید، حفظ کند. سپس باید مطالب را به سرعت در ذهنش پردازش نماید و ترجمه کلمات را پس از مکث کوتاهی به زبان مقصد بازگو کند. این روند به طور معمول حدود پنج تا ده ثانیه طول می‌کشد. یک مفسر علاوه بر نیاز به شنوایی خوب، باید یک سخنران عالی هم باشد تا به راحتی بتواند در ملأ عام صحبت کند. وی باید ظرفیت فکری بالایی داشته باشد تا اطلاعاتی را که بلافاصله دریافت می‌کند به یک زبان دیگر ترجمه و تفسیر نماید. این اطلاعات ممکن است شامل عبارات مصطلح، اصطلاحات و سایر منابع فرهنگی مرتبط با کلماتی باشد که شنوندگان هدف به راحتی آنها را می‌فهمند.

مترجمین و مفسرین یک ویژگی مشابه دارند و آن چیزی نیست جز توانایی نقل قول کردن. با وجود اینکه برخی از پروژه‌های ترجمه نیاز به ترجمه کلمه به کلمه دارند، اما نقل قول کردن همان کاری است که یک مترجم یا مفسر باید انجام دهند. مفسر به سخنان گوینده گوش می‌کند، پیام او را به سرعت پردازش می‌نماید و در مدت زمان مجاز آن را به زبان مقصد بر می‌گرداند. یک مترجم حرفه‌ای نیز هم همین کار را انجام می‌دهد، اما در این مسیر از ابزارهای ترجمه رایگان مانند کتاب‌های مرجع، فرهنگ‌های لغت و ابزارهای ترجمه به کمک رایانه (CAD) مثل حافظه ترجمه کمک می‌گیرد؛ به همین دلیل فضای بیشتری برای تولید دقیق ترجمه در اختیار دارد. مترجم به همین روش معنای سند منبع را درک می‌کند و متن نوشتاری را به زبان مقصد بازگو می‌نماید. مترجمین به دلیل داشتن وقت بیشتر، بهتر می‌توانند کلمات یا اصطلاحات صحیح را با کلمات، عبارات مصطلح و اصطلاحات ارجاع داده شده زبان مبدا با چیزی مناسب‌تر از نظر فرهنگی در زبان مقصد جایگزین نمایند.

تفاوت‌های بین مترجم و مفسر

حال شما به مهارت‌های اصلی که هر کدام از این رشته‌ها به آن نیاز دارند، آشنایی پیدا کرده‌اید. اگر می‌خواهید بهترین انتخاب شغلی را داشته باشید و بتوانید تصمیم درستی بگیرید، باید تفاوت‌های بین این دو شغل را تشخیص دهید. شما در حال حاضر با مسئولیت‌های اصلی یک مترجم و مفسر آشنا هستید، و می‌دانید که هر دو حرفه به مدیریت زبان‌های مختلف، اما به شیوه‌های گوناگون می‌پردازند. مترجم جهت ترجمه کتاب با کلمات نوشته شده سر و کار دارد، در حالیکه مفسر مثل یک مترجم شفاهی باید بتواند کلمات گفتاری را برای گروه خاصی از افراد به زبان دیگری ترجمه نماید. گذشته از مطالب فوق، چندین وجه دیگر وجود دارد که این دو حرفه را از هم متمایز می‌کند.

اولین تفاوت مترجم و مفسر: انجام کار به شیوه‌های مختلف

مترجمین در صورتیکه تصمیم داشته باشند تا برای خودشان کار کنند، می‌توانند به صورت فریلنسری فعالیت داشته باشند. آنها در این حالت تمام مراحل ترجمه از نوشتن تا کنترل کیفیت را خودشان انجام می دهند. برخی از آنها به صورت ثابت با یک مؤسسه ترجمه کار می‌کنند و به عنوان یکی از اعضای گروه رشته‌های تخصصی به فعالیت می‌پردازند. شرح وظایف مختلفی در این گروه‌ها مثل مدیر پروژه، ویراستار و نمونه خوان (proofreader) وجود دارد و هر مترجم موظف است تا کار ترجمه فقط مربوط به یک رشته خاص را انجام دهد.

یک مفسر اغلب به صورت مستقیم با افراد دیگر همکاری می‌کند. یک مفسر کنفرانسی که تفسیر همزمان را انجام می‌دهد، معمولا با تیمی متشکل از دو یا چند مفسر کار می‌نماید. به عبارت دیگر، برخی از مفسران در کنار مشتریان خود کار می‌کنند و ارتباط مستقیمی با آنها دارند. امروزه مترجمین شفاهی در مؤسسات ترجمه هم مشغول به فعالیت هستند و بخشی از خدمات آنها محسوب می‌شوند. اگر این مترجمین کار ترجمه شفاهی را به صورت تلفنی یا از طریق ابزارهای مشابه انجام دهند، این ارتباط مستقیم به شکلی دیگر به وجود می‌آید.

دومین تفاوت مترجم و مفسر: تحرک و محل انجام فعالیت

مترجمین در هر جاییکه امکان اتصال به اینترنت وجود داشته باشد، می‌توانند کار کنند. آنها می‌توانند به سراسر جهان سفر کنند و در عین حال کار خود را هم انجام دهند. درخواست مشتریان برای ترجمه از طریق ایمیل یا سایر وسایل ارتباطی به دست آنها می‌رسد و می توانند در صورت لزوم تحقیقاتی انجام دهند، از منابع آنلاین استفاده کنند و برای شفاف‌سازی با مشتری در ارتباط باشند. مترجم حرفه‌ای بعد از اتمام کار می‌تواند مطابق با خواسته‌های مشتری، ترجمه نهایی را بارگذاری کرده و یا آن را برای مشتری ارسال نماید.

اما معمولا مفسرین برای انجام کار خود باید از نظر فیزیکی در محل حضور داشته باشند. آنها در هنگام ترجمه در کنفرانس‌ها، همایش‌ها و سمینارها مجبورند تا در اتاقک ترجمه حاضر شوند. در زمان انجام کارهای تفسیری دیگر مانند تفسیر پی در پی، تفسیر در گوشی (whisper interpreting) یا تفسیر همراه (escort interpreting) باید در کنار مشتری حاضر باشند. اگر مفسران در زمینه‌های حقوقی و قانونی فعالیت می‌نمایند، بایستی در جلسات دادگاه و مراحل دادرسی حضور پیدا کنند. تنها زمانی مفسر از مشتری دور است که تفسیر از راه دور و به صورت ویدئویی یا تلفنی صورت گیرد. این حالت مناسب مواردی مثل بیمارستان‌ها و مراکز پزشکی است که عموما به بهترین خدمات ترجمه پزشکی نیازمند هستند.

سومین تفاوت مترجم و مفسر: سرعت کار

هم تفسیر و هم ترجمه به تعهد و تمرکز نیاز دارند. هر دو حرفه از فرآیندهای پیچیده‌ای تشکیل شده‌اند، اما کار مفسر یا مترجم شفاهی از استرس بیشتری برخوردار است. کار تفسیر دشوارتر است، زیرا به عملکرد فوری نیازمند است. مفسران وقتی برای بازبینی و ویرایش کار خود ندارند. مهارت زبانی یکی از توانایی‌های کلیدی مفسرین به حساب می‌آید. مهارت‌های شنوایی و توانایی انتقال مطالب آنها باید همیشه به جا و مناسب باشد. آنها باید پیام گوینده را پس از چند ثانیه گوش دادن در اختیار مخاطبان خاص قرار دهند. دانش مفسرین در مورد واژگان و مطالب باید بسیار بالا باشد، زیرا آنها باید آنچه را که گوینده در زبان مبدا می‌گوید، بفهمند و بلافاصله آن را به زبان مقصد برگردانند.

مترجمین زمان بیشتری برای اجرای کار خود دارند. اگر چه برای آنها هم ضرب الاجلی جهت تحویل کار در نظر گرفته می‌شود و شاید در ترجمه فوری دچار کمی استرس شوند، اما باز هم می‌توانند برنامه کاری خود را تنظیم نمایید. آنها زمان کافی برای انجام تحقیق، ترجمه و ویرایش دارند. مترجمان می‌توانند با کمک متون مرجع، لغت‌نامه‌ها و سایر ابزارهای رایانه‌ای به آسان‌تر و سریع‌تر انجام دادن کارها بپردازند. اگر به تنهایی کار کنند، باید همه کارهای ویرایشگری، نمونه خوانی و تضمین کیفیت را خودشان انجام دهند، اما در صورت کار برای یک موسسه ترجمه، معمولا یک تیم به صحت و خروجی 100% دقیق ترجمه کمک می‌نماید.

چهارمین تفاوت مترجم و مفسر: زمان انجام کار

مفسران باید بر روی کارشان تمرکز کنند، زیرا آنها مجبورند تا به دقت به سخنان گوینده گوش دهند، به سرعت ایده‌ها و افکاری را که دریافت می‌کنند، پردازش نمایند و آن را به زبان مقصد انتقال دهند. در عین حال، مفسر باید به مجموعه بعدی اطلاعاتی که گوینده ارائه می‌کند هم گوش فرا دهد. در حالیکه یک مترجم می‌تواند بخش‌هایی از اطلاعات اسناد مبدا را ترجمه کند، سپس کار را متوقف کرده و به کارهای دیگری بپردازد، و بعد دوباره مشغول به کار ترجمه شود. مفسران هنگام کار وقتی اضافی برای تفنن و سرگرمی ندارند، اما مترجمان در هنگام کار حتی می‌توانند به موسیقی هم گوش دهند.

اگر می‌خواهید بین کار ترجمه و تفسیر یکی را انتخاب کنید، بهتر است در ابتدا هر دو گزینه را کمی مورد بررسی و سنجش قرار دهید. مثلا می‌توانید به اخبار گوش دهید و سعی کنید آن را به زبانی دیگر تفسیر نمایید. با ترجمه یک مقاله خبری، مجله یا بخش‌هایی از یک کتاب می‌توانید توانایی‌های خود را در زمینه ترجمه بسنجید. از طریق این کارها یا فعالیت‌های مشابه پی خواهید برد که ترجمه تخصصی مقاله برایتان آسان‌تر است یا ترجمه شفاهی. مواردی که در این گفتار بیان کردیم، ویژگی‌های و تفاوت‌های کلیدی بین ترجمه و تفسیر بود. امیدواریم که این مطالب بتوانند به شما کمک کنند تا تصمیم درستی در زمینه اینکه کدام حرفه قابلیت بیشتری برایتان دارد، بگیرید.