بهترین راهنمای نوشتن نتیجه گیری مقاله به همراه مثال

با این حال این نکته را به خاطر داشته باشید که نباید به نتیجه گیری تنها به عنوان آخرین پاراگراف یک مقاله نگاه کنید، و هدفتان نباید فقط معطوف به بازگو کردن مطالعه و بیان استدلال‌های کلیدی باشد. این بند پایانی در حقیقت فرصتی برای تاثیرگذاری نهایی شما بر مخاطبانتان است. پس باید در نوشتن آن نهایت دقت را به خرج دهید. اما چگونه می‌توان آن را به این صورت مورد نگارش قرار داد؟ نگران نباشید؛ در این مطلب شبکه مترجمین راستین، جامع‌ترین نحوه نوشتن نتیجه گیری مقاله را بیان خواهد کرد و نکات زیادی برای موفقیت در عرصه مقاله نویسی عنوان خواهد نمود.

نتیجه گیری (Conclusion) چیست؟

براساس تعریف استاندارد؛ تقریباً آخرین قسمت هر چیزی، نتیجه یا پایان آن است. با این حال این تعریف، نسبتاً گسترده و سطحی است. اما زمانیکه نوبت به نوشتن مقالات آکادمیک می‌رسد؛ به بیانیه پایانی یک نظر، قضاوت، پیشنهاد یا موضعی جدید با یک استدلال منطقی (به واسطه استدلال‌های ارائه شده در متن مقاله) اشاره دارد. حال اگر از خود می‌پرسید که یک جمله پایانی خوب چگونه است؟ لطفاً به خواندن این مطلب ادامه دهید.

نتیجه گیری خوب به چه معناست؟

برخی از اهداف اصلی تدوین یک نتیجه گیری خوب عبارتند از:

• کل مقاله جمع بندی می‌شود؛
• به مخاطب نشان می‌دهد که نویسنده آنچه که قصد انجام آن را داشته به انجام رسانده است؛
• نحوه اثبات فرضیه نویسنده را منعکس می‌کند؛
• حس کامل شدن بحث و به اتمام رسیدن موضوع را به مخاطب منتقل می‌کند؛
• برای به فکر واداشتن مخاطب و بیان ایده‌های جدید، برخی موضوعات اضافی در آن درج می‌گردد؛

به این نکته کلیدی نیز توجه داشته باشید که نباید هیچ ایده یا استدلال جدیدی را در بخش پایانی مقاله خود مطرح کنید. فقط باید مطالبی که قبلاً نوشته‌اید را جمع بندی کرده، نظریه خود را مرور کنید و مطلب را با یک برداشت نهایی مستدل به اتمام برسانید. در کل در هنگام نوشتن یک نتیجه گیری کارآمد، باید به نکات زیر توجه داشته باشید:

• نتیجه گیری باید بیانیه نظریه شما را مرور کرده، نه اینکه دوباره آن را بیان کند؛
• باید ایده‌های اصلی ارائه شده در مقاله را خلاصه کند؛
• بخش جمع بندی پژوهش باید اهمیت و ارتباط کار شما را نشان دهد؛
• نتیجه گیری مقاله باید فضا را برای مطالعه بیشتر یا بسط موضوع (در صورت لزوم) فراهم کند.

نتیجه گیری تا چه اندازه باید حجم داشته باشد؟

اگرچه هیچ قانون مشخصی در مورد طول بند نهایی مقاله وجود ندارد؛ اما استادان و نویسندگان حرفه‌ای توصیه می‌کنند که نتیجه گیری باید تا حد ممکن واضح و مختصر بوده، و سر راست سر اصل مطلب برود. یک قانون کلی در این زمینه وجود دارد که طول مقدمه و نتیجه گیری یک مقاله آکادمیک باید حدود 10% از آن باشد. مثلاً اگر مقاله شما در حدود 1500 کلمه است؛ تعداد واژگان بندهای مقدماتی و پایانی باید تقریباً 150 کلمه باشد (روی هم رفته 300 کلمه).

چرا آشنایی با نحوه نوشتن نتیجه گیری مقاله جزء ضروریات است؟

اگر بتوانید پاراگراف نتیجه گیری را به درستی بنویسید، قادر خواهید بود تا حس کامل و منطقی بودن کارتان را به مخاطب القاء کنید. همچنین اگر جمع بندی تحقیق‌تان به اندازه کافی مستدل نباشد؛ باعث تعلیق مقاله شده و از تاثیر کلی آن می کاهد. در کل بند آخر یک پژوهش علمی باید به آخرین سوال مهمی که در ذهن مخاطب جای می‌گیرد؛ (یعنی هدف چه بود و نویسنده به چیزی رسید؟) پاسخ دهد.

نکات نوشتن نتیجه گیری مقاله

راهکارهای نوشتن یک نتیجه گیری مناسب

هیچگونه دستورالعمل خاصی در مورد استفاده از سبک‌ها در هنگام نوشتن نتیجه گیری مقاله وجود ندارد؛ اما چندین راهکار تدوین شده که پیاده‌سازی آنها در این زمینه بسیار موثر هستند. در لیست زیر برخی از کارآمدترین استراتژی‌ها ارائه شده‌اند که در درک این موضوع به شما کمک شایانی می‌کنند.

پیش بینی

یکی از موثرترین روش‌ها برای تاکید بر اهمیت مقاله و واداشتن مخاطب به تامل در مورد آن، نگاه به آینده است. تکنیک "کی و اگر (When and If)" یک رویکرد مستدل در زمینه پشتیبانی از نظریات در نتیجه گیری مقاله به حساب می‌آید.

اکو (پژواک)

یک رویکرد کارآمد دیگر، پیوند دادن نتیجه گیری با بند مقدماتی مقاله است. با این کار یک روایت تمام مدور را به خواننده خود ارائه می‌دهید و باعث می‌شوید تا وی درک بهتری از موضوعتان پیدا کند. در ضمن با پیاده‌سازی این روش می‌توانید بیشتر بر نکات اصلی مطالعه خود تاکید نمایید.

حرکت رو به جلو

یک ترفند دیگر برای تدوین یک جمع بندی بی عیب و نقص، حرکت رو به جلو است. در این تکنیک، ایده اصلی خود را تقویت کرده، و آن را در چشم انداز دیگری و از منظری وسیع‌تر ارائه خواهید دهید. این روش به خوانندگان مقاله کمک می‌‌نماید تا از زاویه دیگری به مسئله مورد بحث توجه کنند.

استفاده از جمله Clincher (کلام پایانی مقاله)

• یک نتیجه گیری کوتاه، اما تأثیرگذار و جالب توجه؛
• یک نقل قول مرتبط و به یاد ماندنی (البته اگر واقعاً باارزش باشد)؛
• دعوت به اقدام و کار بر روی همان موضوع؛
• ذکر یک سوال شعاری؛
• یک داستان گویا یا یک مثال محرک؛
• هشدار در مورد یک احتمال یا اشاره به پیامدهای مسئله مورد بحث؛
• یک لطیفه (مواظب باشید؛ زیرا ممکن است همیشه انتخاب مناسبی نباشد).

در نوشتن نتیجه گیری مقاله به چه مواردی نباید پرداخته شود؟

• نتیجه گیری نباید با برخی از جملات کلیشه‌ای شروع شود. بسیاری از دانشجویان این بخش را با عبارات متداولی مانند "در پایان"، "بنابراین"، "به طور خلاصه" یا عبارات مشابهی که به نظرشان شروع کننده‌های خوبی به شمار می‌آیند، آغاز می‌کنند. اگر چه این عبارات برای جمله‌بندی در موارد خاصی مفید هستند (مثلاً در سخنرانی‌ها بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند)؛ اما توصیه می‌شود برای معرفی نتیجه گیری خود به صورت کتبی از آنها استفاده نکنید.
• بیان فرضیه نباید در Conclusion درج شود (این مورد در ابتدا باید در مقدمه مقاله ارائه شود).
• استدلال‌ها، موضوعات فرعی، یا ایده‌های جدید در بند نتیجه گیری نباید ارائه گردند.
• نباید نظریه بدون تغییر یا با تغییراتی جزئی در بخش جمع بندی بیان شود.
• استدلال‌ها و شواهدی که جای آنها در متن مقاله است؛ نباید در این بخش آورده شوند.
• از نوشتن جملات خیلی طولانی، ناخوانا و گیج کننده بهتر است صرف نظر گردد.

طرح کلی پاراگراف نتیجه گیری مقاله

تعداد کل جملات بند آخر مقاله، به تعداد نکاتی که در تحقیق‌تان مورد بحث قرار داده‌اید و مقدار کل کلمات کارتان بستگی دارد. با این حال طرح کلی پاراگراف نتیجه گیری باید به صورت زیر بوده و از عناصر زیر تشکیل شود:

1. استارتر نتیجه گیری

بخش اول بند نتیجه گیری باید خوانندگان را به بیان فرضیه برگرداند. بنابراین با ادبیاتی جدید و استفاده از کلماتی متمایز سعی کنید این حالت را پیاده‌سازی نمایید و نظریه را مجدداً بیان کنید. مثال:

• مقاله: مراقبت از حیوانات خانگی ممکن است برای کودکان خردسال اندکی چالش برانگیز باشد. اما والدین نباید کودکان خود را از داشتن یک حیوان خانگی محروم کنند؛ زیرا این کار باعث می‌شود تا آنها به افراد دلسوزتر و مسئولیت پذیرتری تبدیل شوند.
• بیان مجدد نظریه برای نتیجه گیری: در این صورت می‌توانم بگویم که مراقبت از حیوان خانگی برای هر کودکی مفید است.

2. خلاصه‌ای از پاراگراف‌های بدنه اصلی پژوهش

پس از شروع جمله نخست باید نکات اصلی و کلیدی بندهای متن اصلی مقاله خود را در قالب چند جمله جمع بندی کنید. این قسمت از نتیجه گیری با توجه به تعداد استدلال‌های پژوهش می‌تواند شامل 2 تا 3 جمله باشد. همچنین در صورت لزوم نحوه انطباق نکات اصلی کارتان را برای خوانندگان توضیح دهید. مثال:

• مطالعات نشان داده‌اند که صاحبان حیوانات خانگی به طور کلی مشکلات کمتری در زمینه سلامتی دارند.
• داشتن یک حیوان خانگی به کودک می‌آموزد که مسئولیت پذیرتر باشد.
• گذراندن وقت با حیوان خانگی باعث کاهش استرس، احساس تنهایی و اضطراب می‌شود.

3. یک جمله پایانی

سرانجام باید پاراگراف خود را با یک جمله مستدل به پایان برسانید؛ این جمله باید تاثیر ماندگاری بر مخاطب بگذارد، حس منطقی و کامل بودن مقاله را به او القا کند و خواننده را به مقدمه مقاله ارجاع دهد (مثل کاری که Clincher انجام می‌دهد). مثال:

• حیوانات خانگی واقعاً می‌توانند زندگی کودکان را در راستای بهتر شدن تغییر دهند؛ پس در تائید خواست کودکان خود برای داشتن حیوان خانگی تردید نکنید.

نحوه نوشتن نتیجه گیری برای مقالات مختلف

سبک، لحن و طول نتیجه پژوهش به نوع مقاله آکادمیکی که روی آن کار می‌کنید، بستگی دارد. در این بخش از راهنمای نوشتن نتیجه گیری مقاله، قصد داریم تا درباره نحوه به اتمام رساندن مقالات مختلف صحبت کنیم.

نحوه به پایان رساندن مقاله استدلالی

در هنگام نوشتن نتیجه گیری مقاله استدلالی به نکات زیر توجه داشته باشید:

• قبل از نوشتن Conclusion، کل مقاله را با دقت بخوانید؛
• دوباره بر ایده‌های خود تاکید کنید؛
• درباره پیامدهای احتمالی بحث کنید؛
• از جلب احساسات خواننده واهمه نداشته باشید.

نحوه به پایان رساندن مقاله قیاسی و تقابلی

هدف از نوشتن مقاله قیاسی و تقابلی (Compare and Contrast Paper)؛ تاکید بر تفاوت‌ها یا شباهت‌های بین دو یا چند شی، انسان، پدیده و غیره است. از این رو یک نتیجه گیری منطقی باید چگونگی متفاوت بودن یا مشابه بودن اشیا را مرور کند. اساساً در چنین پژوهشی، جمع بندی مباحث باید تمام ویژگی‌های کلیدی و متمایز مورد بحث در متن را یادآوری کرده، و خوراک فکری لازم را بعد از خواندن کار به خواننده ارائه دهد.

چگونگی نوشتن نتیجه گیری مقاله توصیفی

استفاده از توضیح مختصری درباره چرایی نگارش پژوهش، راهکار خوبی برای شروع نوشتن نتیجه گیری مقاله توصیفی به شمار می‌آید. سپس باید نشان دهید که موضوع مطالعه چه تاثیری بر رویتان داشته است. شما باید در میانه نتیجه گیری مهمترین لحظات داستان را پوشش داده و خواننده را آرام آرام به سمت جمله منطقی پایانی سوق دهید. در این حالت جمله clincher باید یک کلام پایانی تامل برانگیز باشد تا بتواند تاثیری خوب و ماندگار بر مخاطب بگذارد. خواننده را به مقاله ارجاع ندهید؛ چون در این صورت خواننده رفته رفته تحقیقتان را فراموش خواهد کرد.

نحوه نوشتن نتیجه گیری مقاله راجع به خود

چنانچه در حال نوشتن مقاله راجع به خود (Paper about Yourself) هستید؛ باید حتماً داستان شخصیتان را تعریف کنید. معمولاً چنین جستارهایی در مورد تجربیات نویسنده صحبت می‌کنند؛ لذا جمع بندی نتایج باید احساس به پایان رسیدن روایت را القا کند. یک راهکار خوب این است که داستان خود را با یک پایان منطقی و درس‌هایی که آموخته‌اید به پایان برسانید؛ در عین حال باید Conclusion خود را به بند مقدماتی تحقیق پیوند دهید و لحظات کلیدی داستان را یادآوری کنید.

نحوه جمع بندی مقاله آگاهی بخش

مقاله‌های آگاهی بخش (Informative Papers) برخلاف انواع دیگر جستارها، اطلاعات و حقایق زیادی را در اختیار خواننده می‌گذارند. در این حالت روش "ترکیب کردن و خلاصه نکردن" بهترین راهکاری است که می‌توانید از آن برای به پایان رساندن پژوهش‌تان استفاده نمایید. به جای به یادآوری همه واقعیت‌های اصلی، باید از رویکرد پاسخ به سئوالات اصلی استفاده نمایید و سپس سعی کنید اهمیت اطلاعات ارائه شده را برجسته کنید.

نحوه نوشتن نتیجه گیری مقاله روایی

در مجموع یک مقاله روایی (Narrative Paper) مبتنی بر داستان گویی است. هدف این جستار مطرح کردن یک داستان خاص همراه با جزئیات آن است. از این‌رو نتیجه چنین پژوهشی باید داستان را خاتمه داده، و از به اتمام رساندن آن با یک پایان نفس‌گیر و ناگهانی بایستی جلوگیری نماید. در ضمن پایان Narrative Paper باید نتایج اصلی و درس‌هایی که از این داستان آموخته‌اید را نیز شامل گردد.

چگونگی نوشتن جمع بندی گزارش کار آزمایشگاهی

گزارش کار آزمایشگاهی (Lab Report) برخلاف یک مقاله کوتاه مبتنی بر یک آزمایش است. این نوع پژوهش، روند کاری اجرای یک آزمایش خاص که توسط یک دانشجو انجام شده را توصیف می‌کند و در جمع بندی آن باید نتایج آزمایش منعکس شود. نکات کلیدی زیر در نحوه نوشتن نتیجه گیری کار آزمایشگاهی می‌توانند کمک کننده باشند:

• اهداف آزمایش خود را دوباره بیان کنید،
• روش‌هایی که استفاده کرده‌اید را توضیح دهید،
• نتایج آزمایش را وارد کرده و داده‌های نهایی را تجزیه و تحلیل کنید،
• نتیجه گیری خود را با اظهارات صریح درباره موفقیت آمیز بودن یا نبودن آزمایش به پایان برسانید (توضیح دهید که آیا به نتایج مورد انتظار رسیده‌اید یا خیر؟).

شیوه نوشتن نتیجه گیری مقاله علمی - پژوهشی

نحوه نوشتن نتیجه گیری مقاله پژوهشی

نوشتن نتیجه گیری خوب برای مقاله پژوهشی، مستلزم عبور از مراحل زیر است:

1. موضوع را دوباره بیان کنید:

پاراگراف پایانی را با یادآوری مختصر درباره موضوع مقاله شروع کنید. سعی نمایید این یادآوری را در قالب یک جمله طولانی بنویسید.

2. شیوه بیان نظریه را تغییر دهید:

در مرحله بعد باید بیانیه نظریه را به خوانندگان یادآوری نمایید. اما نباید تنها به کپی کردن آن قسمت از بند مقدماتی بسنده کنید: نظریه خود را با کلمات متفاوت، اما به گونه‌ای مطرح نمایید که همان ایده را برساند. سعی کنید فرضیه را کم حجم، خاص و موضوع محور ارائه دهید.

3. ایده‌های اصلی را خلاصه کنید:

بند آخر مقاله پژوهشی نیز مانند نتیجه سایر کارهای تحقیقاتی، باید شامل خلاصه تمام نکات کلیدی باشد که در متن بیان کرده‌اید. بهتر است تمام قسمت‌های پژوهش را چندین بار بخوانید تا بتوانید همه استدلال‌ها و ایده‌هایتان را به خوبی تعریف کنید.

4. اهمیت کارتان را به نمایش بگذارید:

در نتیجه گیری مقاله پژوهشی، برجسته کردن اهمیت مسئله تحقیقاتی و بیان کارآمد بودن راهکار شما برای حل آن مشکل از اهمیت زیادی برخوردار است.

5. پیشنهادی برای مطالعات بعدی مطرح کنید:

سرانجام در پایان جمع بندی کارتان باید توضیح دهید که یافته‌های شما چگونه به توسعه آن رشته علمی خاص کمک می‌کند. نمایی کلی از مطالعات بیشتر درباره موضوع مورد بحث خودتان ارائه دهید، و در صورت لزوم آنچه که هنوز در این مورد کشف نشده را مطرح کنید. سپس کلام پایانی را با یک جمله نهایی مستدل به پایان برسانید؛ این جمله ممکن است یک سوال بدیعی، دعوت به اقدام یا هر دام دیگری باشد که باعث شود بتوانید تاثیر زیادی بر مخاطب بگذارید.

6. به سوالات مناسب پاسخ دهید:

برای نوشتن یک نتیجه گیری مناسب برای مقاله علمی - پژوهشی درجه یک، حتماً باید به سوالات زیر پاسخ دهید:

• هدف این مقاله پژوهشی چیست؟
• چه راه‌حل‌هایی برای سوالات تحقیقی مطرح شده در این پژوهش وجود دارد؟
• چگونه می‌توان از نتایج این مطالعه در زندگی واقعی استفاده کرد؟ (آیا مقاله پژوهشی شما برای جامعه مفید است؟)
• چرا به نظر شما این مطالعه مهم و مرتبط است؟

مقایسه بین نتیجه گیری خوب و ضعیف

یکی از بهترین راهکارها برای یادگیری نحوه نوشتن نتیجه گیری خوب، مشاهده چندین نتیجه مقالات حرفه‌ای است. در این بخش از راهنما قصد داریم تا دو پاراگراف از نتیجه گیری مختلف که براساس همان الگوی مورد بحث در این گفتار شکل گرفته‌اند را مورد بررسی قرار دهیم. مشاهده خواهید کرد حتی با وجود اینکه آنها براساس طرح یکسانی نوشته شده‌اند، اما با هم تفاوت‌های بسیاری دارند؛ به گونه‌ای که یکی بسیار خوب، ولی دیگری ضعیف است. در ادامه می‌خواهیم آنها را با هم مقایسه کنیم تا بدینگونه به شما کمک کنیم فرق نتیجه گیری خوب و بد را متوجه شوید.

نتیجه گیری مستدل و خوب

چرا به نظر ما این نمونه خوب است؟ چند نکته زیر کارآمدی آن را به اثبات می‌رساند:

• پاراگراف با یک جمله آغازین تاثیرگذار شروع شده که در برگیرنده دو نوع تضاد موجود بین دانشجویان است.
• دو جمله وجود دارند که نظریه را یادآوری می‌کنند و استدلال‌های اصلی متن تحقیق را پوشش می‌‌دهند.
• سرانجام جمله آخر، پیام اصلی پژوهش را جمع بندی می‌کند، و خوانندگان را به تفکر و اندیشه وا می‌دارد.

نتیجه گیری ضعیف

چه چیزی این نمونه را بد می‌کند؟ چند دلیل برای آن وجود دارد:

• این پاراگراف برخلاف مثال اول طولانی بوده و به اندازه کافی خاص نیست. نویسنده عبارات کلی زیادی ارائه می‌دهد که با استدلال‌های واقعی پشتیبانی نمی‌شوند.
• خواندن و فهمیدن این بخش دشوار است، و جملات ساختاری گیج‌کننده دارند. در ضمن کلمات تکراری زیادی در آن به چشم می‌خورد و زیاد از کلمه "کالج" استفاده شده است.
• خلاصه‌ای از مزایای اصلی ارائه نشده است.
• دو جمله آخر که ارزش آموزش را برجسته می‌کنند؛ با فرضیه اولیه در تناقض هستند.
•  و سرانجام جمله آخر نتیجه گیری مستدلی ارائه نمی‌دهد و جایی برای تامل باقی نمی‌گذارد.

کلام پایانی

• قبلاً در متن مقاله اطلاعات زیادی را در اختیار خوانندگان خود قرار داده‌اید؛ پس دیگر عاقلانه نیست که استدلال‌ها و ایده‌های جدیدی را در نتیجه گیری ارائه دهید.
• برای پایان دادن به بند نهایی مقاله، پیامی صریح و روشن بیابید تا بتوانید تاثیر زیادی بر روی مخاطبان خود بگذارید.
• در بند آخر پژوهش از بیش از یک نقل قول استفاده نکنید؛ اطلاعات مربوط به منابع خارجی (از جمله نقل قول‌ها) را باید در متن خود بگنجانید.
• باید در هنگام نوشتن نتیجه گیری به نظر خوانندگان مقتدر برسید. بایستی اعتماد به نفس و باورپذیر باشید تا احساس خوبی را به خواننده منتقل کنید. جملاتی مانند "من متخصص نیستم، اما ... " به احتمال زیاد سبب می‌شوند که شما کم سواد یا غیر قابل اعتماد به نظر برسید.