تاریخچه زبان فرانسوی + 10 حقیقت جالب

هر چند یادگیری زبان فرانسوی بدون آشنایی با تاریخچه آن امکان پذیر است؛ اما کمی اطلاعات درباره ریشه‌های یک سیستم کلامی می‌تواند برای هر کسی لازم باشد. اکثر افراد به این نتیجه رسیده‌اند که آشنایی با پیش زمینه یک زبان باعث می‌شود تا آنها دیدگاه عمیق‌تری نسبت به کارکرد آن پیدا کنند، و راحت‌تر فرهنگ مردمی که بدان صحبت می‌کنند را درک نمایند.

زبان های رومی از جمله چهار شیوه کلامی بزرگ فرانسوی، اسپانیایی، پرتغالی و ایتالیایی، به همراه رومانیایی و برخی دیگر از گویش‌های فرعی دارای خاستگاه لاتین هستند. لب مطلب این است که مردم در امپراتوری روم به زبان لاتین صحبت می‌کردند. اما وقتی این امپراتوری کم کم از هم پاشید؛ تغییرات محلی زیادی رخ داد و باعث شکل گیری زبان‌های مختلف گردید.

اما مشکلی در این میان وجود داشت؛ زیرا زبان های رومی دارای برخی ویژگی‌های مشترک خاص بودند که در لاتین کلاسیک وجود نداشت. به عنوان مثال زبان لاتین دارای سه جنسیت بود؛ در حالیکه فرانسوی، اسپانیایی، پرتغالی، ایتالیایی و غیره همگی دو جنسیت دارند. در ضمن لاتین کلاسیک فاقد حرف تعریف است؛ اما وجود حرف تعریف در زبان های رومی رایج است.

برای حل این معمای زبانی، لاتین عامیانه (Vulgar Latin) که نسخه محاوره‌ای لاتین کلاسیک است به عنوان راه حل پیشنهاد شد. به عبارت دیگر این بار گفته شد که لاتین عامیانه خاستگاه زبان های رومی است. در واقع این زبان لاتین خیابانی بود که مردم برای ارتباط روزانه از آن استفاده می‌کردند و با لاتینی که توسط امپراتورها، دولتمردان و نویسندگان مورد استفاده قرار می‌گرفت متفاوت بود.

اما چیزیکه در مورد این نسخه از لاتین شگفت انگیز است؛ همگنی آن در سراسر امپراتوری روم بود. البته تفاوت‌های منطقه‌ای کوچکی در آن به چشم می‌خورد. اما تصور می‌شود لاتین عامیانه که در امپراتوری وسیع روم بدان صحبت می‌شده است؛ در اقصی نقاط این سرزمین کم و بیش یکسان بوده است.

قبل از ورود رومیان به فرانسه، بیشتر مردم این سرزمین، خصوصاً قبایل مختلفی که در شمال این کشور زندگی می‌کردند (مانند قبایل گل) به طیف وسیعی از زبان های سلتی حرف می‌زدند.

تصور می‌شود پس از مقهور سازی این قبایل، گویشوران گلیش قرن‌ها با لاتین همزیستی داشته‌اند. در نتیجه گلیش کم کم بر لاتینی که در شمال فرانسه بدان صحبت می‌شد تاثیر گذاشت.

امپراتوری روم در قرن سوم رو به انحطاط بود. هجوم قبایل ژرمن در شمال (از جمله فرانک ها) و شرق از مشخصات این دوران است. برخی از این قبایل به منطقه گل روم (Roman Gaul) مهاجرت کردند. زبان فرانکی نیز همانند گلیش واژگان جدیدی را با خود به همراه داشت که در نهایت بر تلفظ کلمات فرانسوی تاثیر زیادی گذاشتند.

در همان اثناء، گرامر و نحو زبان محلی تحت تاثیر آلمانی قرار گرفت. به همین دلیل است که فرانسوی مدرن با اسپانیایی، پرتغالی و ایتالیایی تفاوت دارد. به عنوان مثال در این سه سیستم ارتباطی، ضمایر فاعلی مرتباً حذف می‌شوند؛ در حالیکه در فرانسوی مانند انگلیسی باید حتماً از ضمیر فاعلی استفاده شود.

نقطه عطف مهم در مسیر ظهور زبان فرانسوی مدرن در سال 1539 رخ داد. در این زمان پادشاه فرانسیس اول فرمان داد تا گویش برجسته زبان اوییل (d’oïl) به عنوان شیوه کلامی رسمی دربار جایگزین لاتین شود. در همین زمان فرانسوی‌ها سیستم صرف کلمات که از لاتین به ارث برده بودند را کنار گذاشتند و فرهنگستان فرانسه (Académie Française) را در سال 1634 برای به قانون درآوردن این زبان تاسیس کردند.

روند تحول و تکامل فرانسوی به زبانی که ما امروز می‌شناسیم، از همین نقطه شروع شد. با این حال هنوز راه درازی در پیش داشت تا به عنوان زبان ملی فرانسه و یکی از ساختارهای ارتباطی اصلی دنیا پذیرفته شود.

در سال 1789 و با شروع انقلاب فرانسه، شرایط کمی تغییر کرد. پس از انقلاب، زبان فرانسه به عنوان یک نیروی وحدت بخش در میان مردم این کشور ترویج شد. این در حالی بود که 50% از مردم این کشور حتی یک کلمه از این شیوه کلامی را متوجه نمی‌شدند و کمتر از 15% می‌توانستند با آن به شکلی معقول صحبت کنند. در آن زمان مردم روستاها هنوز به لهجه‌های محلی صحبت می‌کردند، و لهجه‌های زبان اوییل که در شمال و جنوب این کشور بدانها صحبت می‌شد با هم تفاوت داشتند.

اگر چه فرانسوی دیگر زبان ارتباطات جهانی نیست؛ اما همچنان یک سیستم ارتباطی معتبر محسوب می‌شود. به عبارت دیگر میراث گسترده استعماری فرانسه در گذشته باعث شده تا فرانسوی هنوز هم یک زبان بین المللی مهم باشد.

فرانسوی‌ها در قرن هفدهم بخش‌هایی از کانادا کنونی را به استعمار خود در آوردند و بدین صورت پای آنها به آمریکای شمالی باز شد. اگر چه تنها بخش کوچکی از این مهاجران از مناطق اطراف پاریس بودند؛ اما گویش پاریسی (که در اصل استاندارد شده زبان دوییل است) به سرعت به کلامی رایج در کانادا تبدیل شد.

فرانسوی به دلیل فعالیت‌های استعماری فرانسه در آفریقا، به یکی از مهمترین سیستم‌های ارتباطی این قاره تبدیل شده است. این زبان امروزه در این منطقه، نقش زبان واسطه را در میان گروه‌هایی بازی می‌کند که به زبان های محلی بی شمار این مناطق صحبت می‌کنند.

در ضمن فرانسوی همچنان در بسیاری از کشورهای آفریقایی، زبان رسمی به شمار می‌آید، و اغلب به عنوان زبان آموزشی یا دولتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در مناطقی که قبلاً در آفریقای شمالی در تملک فرانسه بوده‌اند؛ هنوز هم بسیاری از مردم به زبان فرانسوی حرف می‌زنند. به علاوه این سیستم ارتباطی در بسیاری از کشورهای جنوب صحرای آفریقا نیز رایج است.

به عبارت دیگر مفهوم سازمان بین المللی فرانکفونی (سازمانی تشکیل شده از مناطق فرانسوی زبان در سراسر جهان) همچنان قوی و پابرجا است؛ زیرا هنوز هم بسیاری از کشورها خواهان عضویت در آن هستند. کشور گینه استوایی نمونه خوبی از ارزشی است که ممکن است یک کشور برای عضویت در این سازمان قائل باشد. این کشور، زبان فرانسوی را به عنوان یک کلام رسمی اعلام کرد تا به سازمان OIF بپیوندد؛ با وجود اینکه تنها عده معدودی از جمعیت این کشور بدان تسلط دارند.

سازمان ملل متحد (UN)، کمیته بین المللی المپیک (IOC)، صلیب سرخ، اتحادیه اروپا (EU)، سازمان تجارت جهانی (WTO) و پیمان آتلانتیک شمالی (NATO) از جمله این سازمان‌ها هستند. همچنین چندین ارگان بین المللی غیر انتفاعی مانند عفو بین الملل (Amnesty International)، پزشکان جهان (Médecins du Monde) و پزشکان بدون مرز (Médecins sans Frontières) نیز از زبان فرانسوی به عنوان یکی از ساختارهای ارتباطی خود استفاده می‌کنند.

بعضی از واژگان به گونه‌ای در زبان انگلیسی جا افتاده‌اند که حتی شما متوجه نمی‌شوید در اصل متعلق به این ساختار ارتباطی نیستند. وجود کلمات فرانسوی در فرهنگ‌های لغت انگلیسی نشان دهنده تاثیر گسترده زبان فرانسوی بر انگلیسی است. اما چرا این چنین است؟

همانطور که گفتیم واژه‌های فرانسوی زیادی در دیکشنری‌های انگلیسی وجود دارند و حدود 45% از کلمات امروزی انگلیسی، ریشه‌ای فرانسوی دارند. اما آیا می‌دانید که انگلیسی هم بر زبان فرانسوی مدرن تاثیر گذاشته است؟ اگر کمی بیشتر از سه روز تا یک هفته در فرانسه اقامت کنید؛ احتمالاً کلمات زیر را از زبان یک گویشور بومی می‌شنوید:

• le hard discount (تخفیف گرفتن مشکل)

ترکیب زبان های فرانسوی و انگلیسی در فرانسوی مدرن، فغانگلِی (Franglais) نامیده می‌شود. هر چند حامیان زبان فرانسوی آن را دوست ندارند؛ اما حتی آنها نیز نتوانسته‌اند استفاده از Franglais را متوقف کنند. با این حال در برخی از موارد نیز موفق بوده‌اند؛ مانند زمانیکه اصطلاح un pipeline در دهه 1960 مطرح شد. در آن زمان آنها توانستند مردم را وادار کنند تا از اصطلاح درست، یعنی un oléoduc استفاده نمایند.

فرانسوی زبان ادبیات است و نویسندگان زیادی از این سیستم ارتباطی برای بیان اندیشه‌های خود استفاده کرده‌اند. برخی از رمان‌های معروف کلاسیک مثل Les Misérables (بینوایان)، Le Comte de Monte-Cristo (کنت مونت کریستو)، Madame Bovary (مادام بوواری)، L’Étranger (بیگانه)، Thérèse Raquin (ترز راکن)، Les Fleurs du mal (گل ‌های رنج)، و La Gloire de mon père (شکوه پدرم) در اصل به زبان فرانسوی نوشته شده‌اند و بعدها به دیگر ساختارهای ارتباطی ترجمه گردیده‌اند.

زبان فرانسوی دارای گویش‌ها یا لهجه‌های محلی فراوانی است که مردم بومی در مناطق مختلف به آنها صحبت می‌کنند. این گویش‌ها خود لهجه‌های محلی هم دارند که برای همه قابل درک نیستند. در کل می‌توان آنها را در دسته بندی‌های گسترده‌ای مانند گویش های شمالی، جنوبی و فرانسوی استاندارد دسته بندی کرد. بیشتر فرانسویان به لهجه فرانسوی استاندارد صحبت می‌کنند که بسیار گویا و واضح است. گویش های جنوبی لهجه آرام‌تری نسبت به انواع شمالی خود دارند.

هر چند حروف K و W در الفبای فرانسوی زیاد به چشم می‌خورند؛ اما شما نمی‌توانید این حروف خاص را در کلمات ریشه‌دار بیابید. به احتمال زیاد آنها را در کلمات منطقه‌ای و واژگانی که از ساختارهای ارتباطی دیگر وام گرفته شده‌اند، پیدا خواهید کرد.

چندین کلمه فرانسوی دارای سه حرف e پشت سر هم هستند؛ مانند agréée (تائید شده) و créée (خلق شده). تنها کلمه‌ای که شکل جمع آن با یک کلمه متفاوت آغاز می‌گردد؛ کلمه oeil به معنی چشم است که حالت جمع آن به صورت yeux نوشته می‌شود. کلمه amour در حالت مفرد، مذکر محسوب شده؛ اما در حالت جمع، یعنی amours مونث است.

در عین حال کوتاه ترین کلمه زبان فرانسوی، oiseau (پرنده) است که شامل تمام مصوت‌های این ساختار ارتباطی می‌باشد. کلمه 25 حرفی anticonstitutionnellement در فرهنگ لغت، طولانی ترین کلمه فرانسوی است. با این حال براساس تحقیقات انجام گرفته، طولانی‌ترین کلمه یک عبارت پزشکی مرتبط با ویتامین ب 1 است که 49 حرف دارد.

امروزه زبان مترقی فرانسوی بیش از 320 میلیون گویشور دارد و در 55 کشور جهان رایج است (در اروپا، جنوب صحرای آفریقا، خاورمیانه، آمریکای شمالی، آسیا و اقیانوسیه بدان صحبت می‌شود). به علاوه پیش بینی می‌گردد گویشوران آن تا سال 2025 به 500 میلیون نفر و تا پایان سال 2050 به حدود 650 تا 700 میلیون نفر برسند.