معرفی سیستم گفتار تجلیلی (Keigo) زبان ژاپنی و 6 عبارت رایج آن

غالباً هنگام یادگیری زبان ژاپنی، سیستم گفتار افتخار آمیز (تجلیلی) آن موسوم به کیگو (敬語) با قواعد و ساختارهای گیج ‌کننده‌‌اش باعث ترس زبان آموزان می‌شود. با وجود اینکه 敬語 بخشی حیاتی از زبان ژاپنی است؛ اما خوشبختانه چیزی نیست که از خارجی‌ها انتظار برود در آن تخصص داشته باشند.

بهرحال این نوع سیستم گفتار را هر روزه در ژاپن می‌شنوید؛ به همین دلیل آشنایی با رایج‌ترین عبارات رسمی ژاپنی و قواعد اصولی مرتبط در این زمینه شما را از سردرگمی نجات می‌دهد. در این راستا این گفتار شبکه مترجمین راستین را با دقت بخوانید؛ چون در ادامه قصد داریم در مورد روش‌های درک 6 مورد از رایج ترین عبارات رسمی ژاپنی صحبت کنیم.

 

چرا باید کیگو (Keigo) را یاد بگیریم؟

چه بخواهیم و چه نه 敬語 برای درک زبان ژاپنی مهم است؛ چون برای نشان دادن احترام به افراد دارای رتبه اجتماعی متفاوت مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از سخنان رسمی و مودبانه هنگام صحبت با یک فرد مسن یا کسیکه رتبه اجتماعی بالاتری از شما دارد (مانند معلمان، روسا، بزرگان و افراد طبقات بالاتر) در ژاپن یک رفتار مناسب به شمار می‌آید. حتی اگر شما به عنوان یک خارجی مجبور نباشید شخصاً از این عبارت‌ها استفاده کنید؛ باز هم به دلیل رایج بودن این جملات در زبان ژاپنی روزمره نمی‌توانید بدون شناخت آنها به درک کامل این شیوه کلامی برسید.

 

شناخت و درک فرهنگ ژاپن

نگاهی کوتاه به فرهنگ ژاپن به شما کمک می‌کند تا بفهمید 敬語 از کجا آمده است. در این کشور سیستمی به نام 内外 - uchi-soto (اوچی سوتو) وجود دارد که به معنی "درون و بیرون" است. این سیستم افراد مرتبط با یک شخص را به درونی (内) و بیرونی (外) تقسیم می‌کند. 内 یک حلقه درونی است که از افراد نزدیک شما مانند خانواده، همکلاسی‌‌ها و همکارانتان تشکیل می‌شود، و 外 اساساً به همه کسانی اشاره دارد که جزء این حلقه نیستند.

این حلقه‌ها بسته به موقعیت اجتماعی فرد تغییر می‌کنند؛ به همین دلیل باید توجه زیادی به آن داشته باشید. بیایید به عنوان مثال به یک پیشخدمت در یک رستوران نگاه کنیم. پیشخدمت‌های دیگر و آشپزها همه بخشی از حلقه درونی او یا 内 هستند؛ زیرا همکار او می‌باشند. اما مشتریان 外 هستند؛ چون در رستوران کار نمی‌کنند. هنگام صحبت با کسیکه جزء حلقه بیرونی یا 外 است؛ به خصوص در موقعیت‌های کاری انتظار می‌رود که شما رسمی‌تر یا با 敬語 صحبت کنید.

 

 

آسان شدن ارتباطات

وقتی صحبت از برقراری ارتباط با دیگران به میان می‌آید؛ ژاپن به ادب بسیار شهرت دارد. این نه تنها به معنی ساکت ماندن در قطار، تعظیم به مافوق و ریختن نوشیدنی برای مهمان تفسیر می‌شود؛ بلکه باید به نوعی خود را در کلمات مورد استفاده شما نیز نشان دهد.

عبارات رسمی در زبان ژاپنی‌ مستقیماً به ادب اشاره دارند و بسته به اینکه طرف مکالمه چگونه از نظر اجتماعی با شما ارتباط دارد باعث تغییر نحوه صحبتتان می‌شوند. در اصل هر زمان که مردم ژاپن با یکدیگر صحبت می‌کنند؛ سن، دوستی، موقعیت اجتماعی و موارد دیگر را در نظر می‌گیرند.

پس یادگیری سیستم گفتار افتخار آمیز یا 敬語 به شما کمک می‌کند که بدانید افراد چه کسی هستند و در هر موقعیت اجتماعی خاص چه جایگاهی دارند.

 

فهم راحت تر زبان ژاپنی

پیشتر گفتیم عبارات افتخار آمیز تقریباً در همه جا در زبان ژاپنی شنیده می‌شوند. پس اگر تنها به شنیدن فعل‌های رایج عادت کرده‌اید؛ در صورت مواجه شدن با فرم رسمی آنها دقیقاً نمی‌دانید که چه اتفاقی رخ داده است. به همین دلیل ابتداً باید 敬語 را یاد بگیرید تا بتوانید راحت‌تر گفتار و نوشته‌های ژاپنی را درک کنید؛ بهتر است بگوییم که حتی برای سفارش دادن یک غذای ساده در یک فست فودی نیز به آنها نیاز دارید.

 

ژاپنی رسمی

 

چه مواقعی از ژاپنی رسمی استفاده می شود؟

ژاپنی رسمی در موقعیت‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ اما معمولاً آن را در مکان‌های زیر می‌شنوید:

  • ایستگاه‌های قطار
  • فروشگاه‌های بزرگ
  • رستوران‌ها
  • فروشگاه‌های زنجیره‌ای
  • تلویزیون

در این مکان‌ها، مشتری یا بیننده طرف صحبت است. آگهی‌‌ها و برنامه‌های رسانه‌ای همگی خطاب به شخصی هستند که خدمات آنها را دریافت می‌کند و مشتری در ژاپن پادشاه است. به همین دلیل اگر در این کشور هنگام ورود به یک مغازه یا دفتر از این عبارات برای خطاب قرار دادن شما استفاده شد؛ نیازی نیست دوباره از آنها استفاده کنید. اگر می‌خواهید مودب باشید؛ تنها کاری که باید انجام دهید این است که از آنها تشکر کنید یا کمی سرتان را تکان دهید.

 

 

عبارت های رسمی رایج در زبان ژاپنی

敬語 ممکن است در ابتدا طاقت فرسا به نظر برسد؛ اما در واقع شما با یادگیری عبارت های رسمی ژاپنی، یک قدم بیشتر به درک این شیوه ارتباطی نزدیک می‌شوید. هیچکس از شما به عنوان یک خارجی انتظار ندارد که دقیقاً این رسومات را رعایت کنید؛ اما یادگیری عبارات کلیدی زیر، زندگی را برایتان در این کشور آسانتر می‌کند. زیرا در این صورت با اعتماد به نفس بیشتری در ملاء عام حضور پیدا می‌کنید و راحت تر منظور دیگران را متوجه می‌شوید.

 

1. いらっしゃいます・参ります - رفتن / آمدن، بودن

いらっしゃいます شکل محترمانه و 参ります حالت متواضعانه سیستم گفتار تجلیلی هستند. وقتی وارد فروشگاهی می‌شوید چه به صورت لفظی و چه از طریق سیستم‌های صوتی با گفتن کلمه いらっしゃいませ از شما استقبال می‌شود؛ این کلمه در لغت به معنی "شخصی محترم اینجا حضور دارد" است. توجه داشته باشید که いらっしゃいませ نیازی به پاسخگویی ندارد.

参ります معمولاً در ایستگاه‌های قطار و هنگام ورود ترن شنیده می‌شود؛ در این حالت شما عبارت まもなく電車が参ります را از طریق سیستم صوتی ایستگاه قطار می‌شنوید و یا روی تابلوی آن را می‌بینید. این عبارت هر چند به صورت تحت اللفظی به این معنی است که "قطار خاضعانه در حال ورود است"؛ اما در اصل می‌خواهد به شما بگوید که قطار اکنون می‌رسد و آماده پذیرش مسافر است.

 

2. 召し上がります・いただきます - خوردن / نوشیدن، دریافت کردن

召し上がります فرم محترمانه و いただきます فرم متواضعانه است. صندوقدار در یک کافه یا رستوران فست فود ممکن است از شما بپرسد ?こちらでお召し上がりですか که به معنی "آیا اینجا غذا می‌خورید؟" است. در صورتیکه غذا از نوع بسته بندی باشد و کسی بخواهد به شما چنین غذایی هدیه دهد؛ از عبارت お召し上がりください استفاده می‌شود.

شاید شنیده باشید که ژاپنی ها همیشه قبل از غذا خوردن いただきます می‌گویند. این یک عبارت ساده مودبانه برای نشان دادن قدردانی فرد نسبت به غذا است. اما آیا می‌دانستید که می‌توان از آن در موقعیت‌های دیگر نیز استفاده کرد؟ ژاپنی ها هنگام دریافت چیزی از دست دیگران برای نشان دادن حس قدردانی خود نسبت به طرف مقابل از いただきます استفاده می‌کنند.

 

خوردن در زبان ژاپنی

 

3. ご存知ですか(ごぞんじですか) - آیا می دانستی؟

این عبارت برای پرسیدن سوال از کسی به شکلی مودبانه مورد استفاده قرار می‌گیرد. هنگام تماشای مصاحبه‌های تلویزیونی خصوصاً زمانیکه مجری از مخاطب سوالی می‌پرسد یا در حین تبلیغات، ご存知ですか را زیاد می‌شنوید. در ضمن شما می‌توانید از این عبارت رسمی ژاپنی در مورد افراد مافوق یا غریبه هم استفاده کنید؛ در این صورت ادب شما از دید طرف مقابل دور نخواهد ماند.

 

4. ご覧ください(ごらんください) - لطفا نگاه کنید

وقتی در ژاپن وارد یک مغازه می‌شوید و به اطراف خود نگاه می‌کنید؛ مغازه‌دار معمولاً از این عبارت استفاده می‌کند و می‌گوید ご覧くださいませ! /どうぞご覧ください!. علائم و راهنماها نیز از این عبارت برای جلب توجه شما استفاده می‌کنند. در صورتیکه قصد دارید زمانی برای تفریح به ژاپن سفر کنید ご覧ください را به خاطر بسپارید؛ زیرا معمولاً راهنماهای تورها از آن برای اشاره به چیزی که ارزش دیدن دارد را استفاده می‌کنند. پس اگر نمی‌‌خواهید بهترین قسمت تور را از دست دهید گوش‌‌هایتان را تیز کنید.

 

5. なさいます・いたします - انجام دادن

معمولاً صندوقدار و دربان هتل از این عبارت برای صحبت در مورد خدماتی که برای شما انجام می‌دهند، استفاده می‌کنند. اگر هتلی را رزرو کرده اید؛ دربان هتل ممکن است از شما بپرسد お待たせいたしました که به معنی "چه زمانی رزرو خود را ثبت کرده‌اید" است. بعد از اینکه در صف منتظر ماندید و نوبت شما رسید؛ منشی یا متصدی به شما می‌گوید まもなく到着いたします که به معنی "متاسفیم که شما را منتظر نگه داشتیم" است.

به یاد داشته باشید که なさいます با なさい متفاوت است. なさいます فرم مودبانه انجام دادن است؛ اما なさい برای دستور مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر مادری به فرزندش بگوید 静かにしなさい (ساکت باش) به این معنی نیست که او با احترام از فرزندش می‌خواهد ساکت شود؛ بلکه او با گفتن این جمله فرزندش را به‌ خاطر ساکت نشدن سرزنش می‌کند.

 

6. いかがですか - نظرت درباره ... چیه؟ یا چطوره؟

این عبارت در موقعیت‌‌های مختلف خرید مورد استفاده قرار می‌گیرد. وقتی در فروشگاهی لباسی را امتحان می‌‌کنید یا قصد دارید محصولی را آزمایش نمایید؛ مغازه‌دار با گفتن این جمله می‌خواهد نظر شما را جویا شود. مثلاً اگر به فروشنده بگویید به دنبال خرید کفش ورزشی هستید؛ ممکن است یک جفت کفش را به شما پیشنهاد دهد و سپس بپرسد ?これはいかがですか. در صورتیکه آن کفش را دوست داشته باشید؛ می‌توانید بگویید それにします (آن را می‌خواهم). اگر هم نه می‌توانید با گفتن すみませんが、他のがありますか مودبانه درخواست یک جفت کفش دیگر بکنید.

وقتی از اتاق پرو بیرون می‌آیید فروشنده ممکن است بپرسد ?いかがでしたか که منظورش این است چطور بود؟. اگر لباس باب دلتان بود می‌توانید بگویید いいと思います。これ、お願いします که به معنی عالی است، این را می‌خواهم لطفاً. اما در صورتیکه از لباس خوشتان نیامد؛ کافی است با بر زبان آوردن すみませんが、これはちょっと (متاسفم، اما این) ادب خود را نشان دهید.

اما اگر یکی از دوستان نظر شما را می‌‌پرسد و یا بلعکس شما نظر دوست‌تان را می پرسید؛ دیگر نباید هر دوی شما عبارت いかがですか را به کار ببرید و بایستی از どうですか که نسخه غیررسمی‌تری از "نظرت درباره ... چیه؟" است استفاده کنید (چون در موقعیت‌های دوستانه بیشتر کاربرد دارد). به یاد داشته باشید اگر بیش از حد به صورت رسمی با دوستان ژاپنی خود صحبت کنید؛ آنها را خوشحال نمی‌کنید.

 

کلام پایانی

بهترین راه برای تمرین این سیستم گفتاری، گوش دادن به 敬語 است. حتی اگر در ژاپن زندگی نمی‌کنید؛ به لطف اینترنت و وجود منابع آنلاین بسیار در این زمینه می‌توانید درک درستی از صداهای ژاپنی پیدا کنید. تلویزیون یک راه عالی برای یادگیری زبان ژاپنی در عین سرگرمی است. یوتیوب نیز ابزاری فوق العاده در این زمینه محسوب می‌شود؛ از اینرو می‌توانید از کانال‌های متنوع یوتیوب برای یادگیری نحوه تلفظ زبان ژاپنی استفاده کنید.