آیا طول چکیده واقعاً بر سایتیشن مقاله تأثیر دارد؟

تعداد دفعات سایتیشن‌ (Citation) یا استناد به یک مطالعه علمی در دیدگاه علمی امروز، تاثیر بسزایی بر اهمیت تحقیق و شهرت نویسندگان آن دارد. بودجه و کمک‌های مالی اعطایی به محققان، براساس پروفایل تحقیقاتی و شاخص اچ آنها توزیع و اعطا می‌شود، و موفقیت تحقیقات قبلی پژوهشگران با توجه به کیفیت و کمیت ارجاعات صورت گرفته به آنها اندازه‌گیری می‌گردد. به همین دلیل محققان به دنبال کشف موفق‌ترین استراتژی‌هایی هستند که بر ارتقای معیارهای استنادی تاثیر می‌گذارند.

اخیراً نظرات متناقضی در مورد اینکه آیا طول چکیده مقالات بر تعداد ارجاعات صورت گرفته بر آنها تاثیر می‌گذارد یا خیر، به گوش می‌رسد. لذا شبکه مترجمین راستین در این مطلب قصد دارد تا این نظرات متنوع را تجزیه و تحلیل کرده، و بررسی نماید که آیا تعداد کلمات چکیده مقالات واقعاً بر تعداد سایتیشن‌های صورت گرفته به آنها تاثیر دارد یا خیر.

 

رابطه بین طول چکیده مقاله و میزان استنادات به پژوهش

در سال‌های گذشته دو تحقیق مهم به صورت کمی نحوه تاثیر طول چکیده مقالات و چگونگی به نگارش درآمدن آنها بر تعداد استنادات صورت گرفته به آن پژوهش‌ها را مورد بررسی قرار دادند. هر چند این تحقیقات در محیط‌های آکادمیک انجام گرفته‌اند و استانداردهای لازم در خصوصشان رعایت گردیده؛ اما آنها در نهایت به نتایج متناقضی رسیدند. در ادامه به صورت خلاصه به مهمترین یافته‌های این پژوهش‌ها اشاره می‌گردد.

 

تحقیق اول؛ تأکید بر استفاده از کلمات و توضیحات منحصر به فرد برای افزایش ارجاعات

ژورنال زیست‌شناسی محاسباتی PLoS در آوریل 2015، مطالعه تالیفی یکی از اساتید دانشگاه شیکاگو به اسم دکتر آلسینا (Allesina) را منتشر کرد؛ این محقق قصد داشت تا داده‌های تجربی را برای تهیه پشتیبان از توصیه‌های نوشتاری عمومی که به دانشجویان تحصیلات تکمیلی خود ارائه داده بود، آماده کند. دکتر آلسینا پس از برگزاری کارگاه‌های آموزشی متعدد برای دانشجویانش در زمینه کوتاه، ساده و قابل اعتماد کردن Abstract مطالعات علمی، تصمیم گرفت تا رابطه بین ده قانون نوشتن چکیده مقالات و واقعیت‌های موجود در زمینه متن‌سنجی را مورد بررسی قرار دهد (برای دیدن پژوهش مذکور بر روی این لینک کلیک نمایید).

دکتر آلسینا و همکارانش با استفاده از یک میلیون چکیده مقالات رشته‌های مختلف، همبستگی بین این قوانین و تعداد استنادات را مورد بررسی قرار دادند. در ضمن آنها در این مطالعه، طول جملات و تعداد کلماتی که در مقایسه با سایر تحقیقات در همان مجلات مورد استفاده قرار گرفته بودند را نیز تحلیل کردند.

نتایج این مطالعه کاملاً شگفت انگیز بود؛ چرا که نشان داد همبستگی قابل توجهی بین چکیده‌های توصیفی، طولانی و حشوآمیز با تعداد زیاد استنادات وجود دارد. یعنی آن دسته از متون اختصاری که دارای صفت، قید، و کلمات غیرمعمول و خوشایند بیشتری هستند؛ تعداد سایتیشن‌های بیشتری دریافت می‌کنند. اما هر چه تعداد کلمات ساده، متداول و کلیدی منطبق در چکیده یک مقاله بیشتر باشد؛ تعداد ارجاعات به آن تحقیق کاهش می‌یابد.

 

طول چکیده و میزان استناد به مقاله

رابطه بین طول چکیده و میزان استناد به پژوهش

 

بخش بسیار کمی از این قوانین با الگوی مورد انتظار مطابقت داشت؛ اشاره کردن به تازگی و بدیع بودن مطالعه و اهمیت آن با تعداد استنادات بیشتر در تمامی رشته‌های علمی ارتباط داشت، چون برای نشان دادن اهمیت این مطالعات از صفات عالی استفاده می‌شود.

در نهایت دکتر آلسینا براساس این تجزیه و تحلیل‌ها به این نتیجه رسید که قوانینی که به دانشجویان آموخته بودند تا چکیده مقالات را به صورت مختصر بنویسند و در آنها از کار بردن اصطلاحات خاص باید اجتناب کنند؛ در اصل به احتمال سایتیشن مطالعات آنها آسیب می‌رسانند.

نویسندگان خیلی سریع توضیحاتی احتمالی برای یافته‌های خود ارائه دادند و اشاره کردند که استفاده از پایگاه داده‌های الکترونیکی برای تحقیقات اولیه، اساس نتایج آنها بوده است. آنها نشان دادند که هر چه چکیده یک مطالعه از کلمات و توضیحات منحصر به فردتری استفاده کند؛ بیشتر احتمال دارد که مقاله در طیف وسیعی از پایگاه داده‌های علمی قرار بگیرد. بنابراین احتمال استناد به آن بالاتر می‌رود. اما هر چه Abstract کوتاه‌تر و ساده‌تر باشد؛ کمتر در جستجوهای کلمات کلیدی ظاهر می‌شود.

 

 

تحقیق دوم؛ ساده نگهداشتن چکیده برای افزایش سایتیشن مقاله

انجمن سلطنتی (Royal Society) در آگوست 2015، مطالعه‌ای به نوشته دکتر لتچفورد (Letchford) از دانشگاه وارویک (University of Warwick) بریتانیا را منتشر کرد؛ در این مطالعه نیز همان سوال مورد بررسی قرار گرفته بود: طول چکیده چه تاثیری بر استناد بر مقالات دارد؟ تمرکز دکتر لتچفورد بر روی عناوین تحقیقات بود و به این نتیجه رسید که تیترهای کوتاه‌تر منجر به ارجاعات بیشتری می‌شوند؛ امری که کاملاً مشخص بود.

اما مطالعه دیگری در سال 2016 توسط دکتر لتچفورد در ژورنال انفورماتیک (Journal of Informetrics) منتشر شد؛ وی در این پژوهش کمتر به دنبال عملی بودن توصیه‌های نوشتاری بود، و بیشتر سعی در تجزیه و تحلیل جریان ارتباطات علمی آنلاین داشت، اما روش‌هایش به تحقیق قبلی شباهت داشت. دکتر لتچفورد در این مطالعه از 200 هزار پژوهش علمی پراستناد منتشر شده در وب سایت‌های علمی بین سال‌های 1999 تا 2008 استفاده کرد، و از نمودارهای N فرکانس کلمات برای بررسی همبستگی استفاده از زبان و طول واژگان با تعداد سایتیشن‌ها بهره برد.

نتایج این تحقیق کاملاً برعکس یافته‌های پژوهش دکتر آلسینا بود. دکتر لتچفورد و همکارانش همبستگی آماری ضعیف، اما قابل توجهی را بین چکیده‌های کوتاه که در آنها مستمراً از کلمات ساده استفاده شده بود و تعداد زیاد استنادات پیدا کردند؛ علاوه بر این آنها به این نتیجه رسیدند که هر چه واژگان به کار رفته در چکیده مقالات کمتر باشد؛ احتمال سایتیشن به مقاله کاهش می‌یابد. در واقع افزودن تنها یک کلمه 5 حرفی به Abstract، احتمال استناد به مقاله را تا 0/02 درصد کاهش می‌داد؛ اگر چه این مقدار قابل توجه به نظر نمی‌رسد، اما به هر حال تاثیرگذار است.

همین اصل در مورد نتیجه‌گیری کلی دکتر لتچفورد هم صدق می‌کند؛ او نیز دریافت که دو برابر شدن فرکانس کلمات در چکیده مقالات، احتمال استناد به مقالات را به میزان 0/7 درصد افزایش می‌دهد. نویسندگان درباره این نتیجه خودشان توضیحاتی ارائه دادند و عنوان نمودند آن دسته از قواعدی که به نظر می‌رسد مطالعه دکتر آلسینا را زیر سوال برده‌اند، باید در اصل دوباره تکرار شوند. دکتر لتچفورد گفت: "برای اینکه کار محققان قابل درک باشد؛ باید آنها سعی کنند مطالعات خود را به یک زبان ساده، کوتاه و تکراری بنویسند".

 

چکیده مقاله برای اثرگذاری بهتر چگونه باید نوشته شود؟

حال محققانی که در حال نوشتن چکیده مقاله خود هستند با این توضیحات هنوز سردرگمند. بالاخره چکیده مقالات باید کوتاه باشد یا طولانی؟ آیا باید حاوی تعداد زیادی عبارات قیدی باشد و یا بالعکس مملوء از کلمات ساده سه حرفی؟ آیا باید به سختی قابل شاخص گذاری باشد و یا اینکه نه، به راحتی خوانده شوند؟

در حال حاضر اکثر داده‌های تجربی با هم ترکیب شده‌اند؛ زیرا عوامل مختلفی مانند ایمپکت فاکتور، قراردادهای خاص نوشتاری، زبان اول نویسندگان و سبک ژورنال‌ها بر تعداد سایتیشن مقالات اثر می‌گذارند؛ در ضمن خود این عوامل نیز بر نوشتن پژوهش‌های آکادمیک و استنادات بعدی تاثیرگذار هستند.

در نهایت تنها عاملی که واقعاً بر ارجاعات صورت گرفته به مطالعات یک پژوهش تاثیر می‌گذارد؛ کیفیت تحقیق در حال انتشار است. قطعاً یک مطالعه نوآورانه و حاوی مطالب جدید بدون در نظر گرفتن اینکه چکیده آن تا چه اندازه کوتاه یا بلند و یا اینکه تا چه حد مملوء از صفات مختلف باشد؛ بسیار مورد استناد قرار خواهد گرفت.