برخی از واقعیت‌های عجیب و غریب ترجمه
- 22 اسفند 1399
- دانستنی‌های ترجمه
کدام داستان بیشتر از بقیه ترجمه شده است؟ امروزه مردم به چند زبان صحبت میکنند؟ چند نفر به عنوان مترجم و مفسر در حال فعالیت هستند؟ اینها سئوالاتی هستند که علاقمندان خدمات زبانی دوست دارند تا پاسخ آنها را بیابند. در حقیقت واقعیت‌های جالب زیادی در این خصوص وجود دارد که قبلا در 15 حقیقت جالب تاریخی درباره ترجمه به بعضی از آنها اشاره گردید.
این موضوعات جزء واقعیت‌هایی هستند که احتمالاً دیدگاه افراد را در مورد مکان‌ها، فرهنگ‌ها و زبان‌های خارجی تغییر می‌دهند. ترجمه و تفسیر هر دو جزء حرفه‌های جالبی محسوب می‌شوند که دنیای شگفت‌انگیزی از کلمات، دستور زبان‌ها، گویش‌ها و شیوه‌های مختلف بیان مسائل را تشکیل می‌دهند. بنابراین شبکه مترجمین راستین در این مطلب قصد دارد تا از زاویه دیگری کاربران خود را با هفت واقعیت جالب درباره ترجمه آشنا نماید. پس با ما همراه باشید.
1. نخستین ترجمه در حدود 4000 سال قدمت دارد:
قدیمی‌ترین ترجمه یک نسخه باستانی رفو شده تقریباً ماهرانه از روی کتاب حماسه گیلگمش (Epic of Gilgamesh) است که حدود 2000 سال قبل از میلاد مسیح توسط آسیایی‌ها صورت گرفته است. در حقیقت بیشتر ترجمه‌های اولیه با متون دینی در ارتباط بوده‌اند. کتاب هفتادگانی یا سپتوآگینتا (Septuagint) که برگردان یونانی کتب عهد عتیق به شمار می‌آید، جزء همین دست آثار است. پنج کتاب اول این مجموعه حدوداً در قرن سوم و بقیه در قرن دوم قبل از میلاد معنی شده‌اند. ترجمه یکی از ضروریات جامعه دینی آن زمان بوده است، زیرا زبان یونانی در آن دوران در میان جامع مذهبی نقش چشمگیری ایفا می‌کرد.
از دوران باستان، انتقال کلمات از زبان مبدا به مقصد جزئی از فرهنگ‌های آسیایی بوده است. کافی است به گسترش بودائیسم (Buddhism) و متون مذهبی چینی فکر کنید تا به این واقعیت پی ببرید. در جهان غرب، ترجمه‌ها به قرون وسطی نیز راه یافتند. در این دوره نسخه‌هایی از کتاب مقدس، متون فلسفی، علمی و شعرها به زبان‌های یونانی، لاتین و عربی برگردانده شده‌اند. از جمله اولین ترجمه‌ها به زبان انگلیسی می‌توان به کتاب "داستان شوالیه (Knight’s Tale)" اشاره کرد که توسط جووانی بوکاچو (Giovanni Boccaccio) ایتالیایی نوشته شده و در قرن چهاردهم به وسیله جفری چاوسر (Geoffrey Chaucer) به انگلیسی تبدیل گردیده است.
2. کتاب مقدس بیش از هر متن دیگری ترجمه شده است:
کتاب مقدس در حال حاضر در بیش از 650 زبان در دسترس است. با این حال اعتقاد بر این است که این متن دینی به صورت جزئی به بیش از 3000 شیوه گفتاری ترجمه گردیده است. اعلامیه جهانی حقوق بشر (Universal Declaration of Human Rights) سازمان ملل نیز به 508 زبان زنده دنیا برگردانده شده است.
اما وقتی صحبت از ادبیات به میان می‌آید، عنوان پر ترجمه‌ترین کتاب به "شازده کوچولو" (حدود 300 زبان) اثر نویسنده فرانسوی آنتوان دوسنت اگزوپری (Antoine de Saint-Exupery) و "پینوکیو" (260 زبان) نوشته کارلو کلودی (Carlo Collodi) ایتالیایی می‌رسد. آگاتا کریستی (Agatha Christie)، ژول ورن (Jules Verne) و ویلیام شکسپیر (William Shakespeare) جزء نویسندگانی هستند که آثار آنها اغلب به بیشتر زبان‌ها ترجمه شده‌اند.
بیشترین میزان ترجمه یک کتاب در طول تاریخ
3. وب سایت یک شاخه مذهبی، بیشترین تعداد محتواهای ترجمه شده را داراست:
حقیقت این است که در دنیای دیجیتال، ترجمه وب سایت و بومی سازی محتوا سبب نزدیکی بیشتر شرکت‌ها به مخاطبان می‌شود. به همین دلیل شرکت‌های بزرگ سعی میکنند تا محتواهای خود را منطبق بر الگوهای صوتی و گفتاری مردم بومی ارائه دهند. در این راستا شرکت اپل وب سایت خود را به بیش از 130 زبان ترجمه کرده است. گوگل ترنسلیت از بیش از 119 نوع گفتار پشتیبانی می‌کند و ویکی پدیا در 288 زبان در دسترس است.
با این حال هیچ یک از آنها حتی نتوانسته‌اند به وب سایت شاهدان یهوه (Jehovah’s Witnesses) نزدیک هم شوند؛ چون براساس اطلاعات مندرج در این وب سایت، محتواها در 943 زبان، گویش و الگوی صوتی در دسترس هستند. این پایگاه اطلاعاتی شامل هر هر نوع بیانی می شود؛ از زبان‌های رایجی مانند چینی ساده، انگلیسی و اسپانیایی گرفته تا کلام‌های کمتر شناخته شده‌ای مانند دامارا = Damara (در نامیبیا صحبت می‌شود)، اوه‌ای = Ewe (زبان مردم غنا و توگو) و هیری موتو = Hiri Motu (گفتار مورد استفاده مردم کشور پاپوآ گینه نو). در حالیکه وب سایت واتیکان فقط به 9 زبان ترجمه شده است که یکی از آنها لاتین است.
4. امروزه به بیش از 7000 زبان صحبت می‌شود:
مردم سراسر جهان به وسیله تقریبا 7097 زبان با هم گفتگو میکنند. با این حال با توجه به موضوع زبان مرده و از بین رفتن گویشوران، این رقم هر روز با تغییر روبه‌رو می‌شود. نزدیک به یک سوم از این زبان‌ها در معرض خطر قرار دارند، چرا که کمتر از 1000 نفر گویشور دارند. این نوع شیوه‌های قراردادی گفتگو بیشتر در کشورهایی قابل یافت هستند که مردم‌شان از طریق صدها مدل گفتاری متنوع صحبت میکنند.
مثلا مردم محلی پاپوآ گینه نو به 840 زبان مختلف با یکدیگر ارتباط برقرار می‌نمایند. اندونزی و نیجریه به ترتیب با داشتن 710 و 526 زبان در رده‌های بعدی این فهرست قرار دارند. لازم به ذکر است که 23 زبان (0/32 درصد) بیش از نیمی از جمعیت جهان را پوشش می‌دهند. اما وقتی صحبت از زبان‌های آنلاین می‌شود اعداد تغییر میکنند. سه شیوه نوشتاری محبوب در اینترنت شامل انگلیسی (بیش از یک میلیارد و پانصد میلیون کاربر)، چینی (986 میلیون کاربر) و اسپانیایی (517 میلیون کاربر) می‌شوند.
5. زبان‌ها قادر نیستند تا صدای واژه‌ها را به اشتراک بگذارند:
ترجمه صدای حیوانات و اصوات مختلف دشوار است؛ زیرا هر زبان دارای صدای خاص خود برای واژه‌هاست. به یک مثال ساده در این زمینه توجه کنید تا درک این موضوع برایتان راحت‌تر شود. به صدای گربه در فارسی، "میو" گفته می‌شود؛ اما این صدا در انگلیسی، اسپانیایی، ایتالیایی، ژاپنی، کره‌ای و سوئدی به ترتیب به صورت Yaong ،Nyan ،Miao ،Miau ،Meow و Mjau ادا می‌گردد. این فهرست را می‌توان با هزاران کلمه و گویش دیگر ادامه داد. همین مورد در مورد سگ‌ها، خوک‌ها، گاوها، زنبورها و حیوانات دیگر نیز صدق می‌کند.
در خصوص صداهایی که هنگام غذا خوردن نیز تولید می‌شوند، می‌توان به این تفاوت پی برد. در انگلیسی به این صدا chomp می‌گویند، اما در فرانسوی، ایتالیایی و ژاپنی به ترتیب از کلمات gnam ،miam و paku paku برای اشاره به این موضوع استفاده می‌گردد. این مقوله هم شامل فهرستی است که می‌تواند حاوی صدها و هزاران کلمه دیگر باشد.
علی‌رغم عدم توافق در مورد این اصوات در زبان‌های مختلف، برخی از کلمات در اکثر کلام‌ها حاوی آوای تلفظی مشترکی هستند. چینی‌ها به مادر māmā می‌گویند؛ انگلیسی‌ها و اسپانیایی‌ها نیز به ترتیب از mama و mamà استفاده می‌نمایند. بسیاری از زبان‌های سراسر جهان (اروپا، آسیا، آفریقا و حتی آمریکای جنوبی و شمالی) صدای "ma" را دارند. در وهله اول از این صوت برای تعریف روش درخواست کودک برای غذا استفاده می‌شود.
صحبت به زبان های محلی در جوامع مختلف
6. گران‌ترن خطای ترجمه، 71 میلیون دلار هزینه در بر داشت:
در مطلبی تحت عنوان "چرا ترجمه کتاب پزشکی به دقت 100% نیازمند است" به این موضوع پرداختیم که سهل‌انگاری در این فرآیند می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری مانند بیماری، قطع عضو و حتی مرگ را به دنبال داشته باشد. حوزه‌های مربوط به درمان و سلامتی به دقت ویژه‌ای نیاز دارند؛ در غیر این صورت شاید زندگی افراد به خطر بیافتد.
در سال 1980 یک بازیکن بیسبال به نام ویلی رامیرز (Willie Ramirez) دچار معلولیت شد؛ زیرا بیمارستانی که وی را به آنجا منتقل کرده بودند با مترجم حرفه‌ای همکاری نمی‌کرد. مرد جوان از خونریزی داخلی مغزی رنج می‌برد؛ اما پزشکان فکر میکنند که او به دلیل مصرف زیاد دارو دچار مسمومیت دارویی شده و به همین دلیل مغز وی را معاینه نمی‌کنند. سوء تفاهم از آنجا شروع شد که خانواده او از کلمه intoxicado استفاده کردند که معنای مسمویت را می‌دهد اما هیچ ارتباطی به مواد مخدر و الکل ندارد. رامیرز پس از شکایت توانست 71 میلیون دلار غرامت دریافت کند.
7. صنعت خدمات زبانی میلیاردها دلار ارزش دارد:
انتظار می‌رود که ارزش صنعت ترجمه، بومی سازی، تفسیر و سایر خدمات زبانی مرتبط تا سال 2025 به 53 میلیارد دلار برسد. بیشتر شرکت‌هایی که قصد دارند فعالیت‌های خود را در سطح جهانی گسترش دهند، با توجه به تأثیر جهانی سازی بر روی گرایشات صنعت ترجمه و در پی تسخیر مخاطبان محلی به مسئله بومی سازی محتوا توجه ویژه‌ای میکنند. این مسئله دیگر شامل معنی کردن کلمه به کلمه مطالب نمی‌شود؛ بلکه شامل خلق نسخه‌ای متناسب به زبان اصلی است که هدف از آن غلبه بر موانع فرهنگی است.
این صنعت برای ارتقاء خدمات خود از ابزارهای دیجیتالی نیز استفاده می‌کند. با این حال هوش مصنوعی و ابزارهای CAT هرگز نمی‌توانند در این حوزه جای انسان را بگیرند. دستیابی به محتوا و معنی متون، هنوز توسط رایانه‌ها غیر ممکن است. فقط مترجمان انسانی می‌توانند معنی متون اصلی را دریابند، و نسخه‌ای تقریباً ناب و بی نقص از آن در زبان مقصد ارائه دهند. به همین دلیل تعداد افرادیکه در این صنعت کار میکنند، در 7 سال گذشته دو برابر شده‌اند. آیا این حقایق دنیای ترجمه توانستند دریچه‌ای جدید به رویتان بگشایند؟ زبان‌ها همواره در حال تغییر و تحول هستند؛ پس این اطلاعات جدید را بررسی کنید تا در آینده مطالب بیشتری در این حوزه برایتان آماده کنیم.
در ادامه حتما بخوانيد: بهترین مترجمان تاریخ
