قهوه در زبان ها و فرهنگ های مختلف + تاریخچه
- 17 بهمن 1400
- فراتر از ترجمه
"قهوه به خودی خود یک زبان است". این جمله نظر جکی چان (Jackie Chan)، بازیگر رزمیکار و مشهور بینالمللی است که ظاهراً علاقه فراوانی به این نوشیدنی دارد. مطلب مذکور کاملاً درست است: چون علی رغم این واقعیت که قهوه همیشه از مواد اولیه یکسانی درست میشود؛ اما تصور استفاده از آن به روشهای بسیار متنوعی در فرهنگها و زبانهای مختلف نمود پیدا میکند.
این نوشیدنی در دنیا بسیار مورد تقاضاست؛ بنابراین یادگیری نحوه درخواست قهوه جزء مهمترین چیزهایی است که یک زبان آموز باید یاد بگیرد. در کل قهوه یک موضوع سرگرم کننده برای صحبت و یادگیری است. از اینرو شبکه مترجمین راستین در این گفتار قصد دارد تا به پیشینه، نامها و مصرف قهوه در فرهنگ ها و زبان های مختلف بپردازید. پس برای خود یک فنجان قهوه داغ بریزید تا به ادامه مطلب برسیم.
تاریخچه پیدایش قهوه
این ماده دارای تاریخچهای طولانی است و به گفته برخی قدمتش به جنگلهای باستانی اتیوپی برمیگردد. ظاهراً یک چوپان پس از مشاهده تاثیر مستقیم قهوه روی بزهایش که مقداری از دانههای گیاه تولید کننده این محصول را خورده بودند؛ به قدرت انرژی بخش آن پی برد. خبر این موضوع به سرعت پخش شد و به زودی قهوه از دشتهای اتیوپی تا کاخهای ایرانی را درنوردید.
احتمالاً هرگز به منشاء اصلی قهوه پی نخواهیم برد؛ اما کاملاً مشخص است که در قرن شانزدهم از طریق تجارت بین خاورمیانه و ایتالیا به اروپا وارد شده است. قهوه مانند سایر چیزهای جدید در ابتدا با واکنش مناسبی مواجه نشد؛ زیرا با نوعی ترس و واکنش شدید نسبت به تلخی بیش از حد آن روبهرو گردید. با این حال خیلی زود مردم از این نوشیدنی تلخ لذت بردند؛ به گونهای که حتی پاپ نیز آن را علنی کرد.
سرانجام قهوه راه خود را به سمت آمریکا باز کرد. در آنجا چای هنوز نوشیدنی مورد علاقه مردم بود؛ اما مستعمرات آمریکا پس از مهمانی چای بوستون (Boston Tea Party) و در اعتراض به پادشاهی بریتانیا کبیر به سمت قهوه روی آوردند. این نوشیدنی لوبیا مانند از آن زمان به مذاق آمریکاییها خوش آمد و امروزه یکی از پرطرفدارترین محصولات تجاری در این کشور پهناور محسوب میشود.
در این خصوص مطلب بسیار زیاد است. کتابی به نام "فنجان شیطان: تاریخچه جهان به روایت قهوه (The Devil’s Cup: A History of the World According to Coffee)"، نوشته استوارت لی آلن (Stewart Lee Allen) به صورت مفصل به تاریخچه قهوه میپردازد. این کتاب برای دوستداران این حوزه، یعنی کسانیکه میخواهند بدون سفر به سراسر جهان با تاریخچه این نوشیدنی محبوب آشنا شوند، بسیار مناسب است.
نام قهوه در زبان ها و کشورهای مختلف دنیا
کلمه Coffee در اصل از Kaffa (نام یکی از پادشاهان سابق و استانهای فعلی اتیوپی) گرفته شده است. اعراب خاورمیانه قبل از اینکه این ماده را به بازرگانان ونیزی بفروشند، آن را "قهوه" نامیدند. این واژه چندین پیچ و خم دیگر را پشت سر گذاشت و در نهایت تحت عنوان Coffee به زبان انگلیسی راه یافت. با این حال اگر سعی دارید بر زبان دیگری مثل اسپانیایی، آلمانی، فرانسوی و غیره مسلط شوید؛ باید شیوه تلفظ Coffee را در این سیستمهای ارتباطی یاد بگیرید وگرنه چیز مهمی را از دست میدهید. نحوه بیان قهوه در رایجترین زبانهای زنده دنیا به صورت زیر است:
- عربی: قهوه
- چینی: 咖啡 (Kāfēi)
- فرانسوی: Café
- آلمانی: Kaffee
- ایتالیایی: Caffè
- ژاپنی: コーヒー (Kōhī)
- کره ای: 커피 (Keopi)
- پرتغالی: Café
- روسی: Кофе (Kofe)
- اسپانیایی: Café
حال ممکن است با خود بگویید این کلمات برایم کافی نیست؛ چون من میخواهم به سراسر جهان سفر کنم و از قهوه در فرهنگهای مختلف لذت ببرم. اما نگران نباشید؛ ما میدانیم شما چه میخواهید. برای اشاره به قهوه در زبانهای دیگر از کلمات زیر استفاده میشود:
- آفریکانس (Afrikaans): Koffie
- هلندی: Koffie
- فنلاندی: Kahvi
- یونانی: Καφές (Kafés)
- هندی: कॉफ़ी (Kofee)
- ایسلندی: Kaffi
- رومانیایی: Cafea
- سوئدی: Kaffe
احتمالاً تاکنون متوجه شدهاید که این ماده کم و بیش در سراسر جهان چگونه نامیده میشود. در واقع اگر صرفنظر از زبان، از کلمه Coffee استفاده کنید؛ به احتمال زیاد همه میدانند که منظورتان چیست. اما باید توجه داشته باشید این موضوع که واژه مذکور ممکن است در سراسر جهان تلفظ یکسانی داشته باشد؛ لزوماً به این معنی نیست که وقتی این واژه را در زبانها و فرهنگهای مختلف به کار میبرید، همه میدانند که شما دقیقاً در مورد چه چیزی صحبت میکنید.
ریشه کلمه قهوه
آداب سرو قهوه در فرهنگ های مختلف
اگر بشریت در یک چیز اشتراک داشته باشد؛ آن چیزی نیست جز اینکه همه ما عاشق نوشیدن یک فنجان قهوه خوب هستیم (هر چند برای توصیف آن از کلمات متفاوتی استفاده میکنیم). قهوه در سراسر جهان راهی برای خلاص شدن از شر کسالت صبحگاهی یا بیزاری اول هفته است. حتی بسیاری از مردم سحرخیز بودن خود را مدیون نوشیدن آن هستند. این ماده گیاهی باعث میشود تا با لبخند به محل کار یا مدرسه برویم و به ما انرژی میدهد تا بر کار خود (شاید یادگیری یک زبان جدید) تمرکز کنیم.
با این حال در بسیاری از نقاط جهان آداب و رسوم مختلف و پیچیدهای برای نام گذاری، سفارش، سرو و مصرف انواع قهوه وجود دارد. در واقع همیشه Coffee یا کلمات معادل آن به یک ماده خاص اشاره ندارند؛ همانطور که کلمه "پودینگ (Pudding)" ممکن است به چیزهای متفاوتی در ساختارهای ارتباطی مختلف اشاره کند. به عنوان مثال وقتی به خوردن قهوه فکر می کنید؛ ممکن است منظورتان نوشیدن یک فنجان قهوه داغ به همراه یک یا چند حبه قند، مقداری شکر و یا حتی یک میان وعده باشد.
نحوه نوشیدن
در فنلاند مردم در حین خوردن نان پنیری موسوم به leipäjuusto به نوشیدن قهوه فکر میکنند؛ زیرا آنها میخواهند تکهای از نان را قبل از خوردن در قهوه داغ فرو ببرند. مردم فنلاند اینگونه به سرو این نوشیدنی علاقه دارند. اینکه افراد چیزی را در فنجان Coffee فرو ببرند و یا اینکه آن را با چیز دیگری بنوشند؛ احتمالاً برای مردم سایر نقاط جهان کمی عجیب باشد.
زمان استفاده
اما طرز نوشیدن تنها موردی نیست که باید به آن توجه نمایید. برخی از کشورها، آداب و رسوم خاصی برای سرو این نوشیدنی دارند که باید با آنها آشنایی داشته باشید. در واقع میتوان گفت که هر فرهنگی قوانین مختص به خود را در رابطه با قهوه دارد. مثلاً افراد در سوئد میتوانند در هر ساعتی از روز هر نوع قهوهای را سفارش دهند؛ در حالیکه سفارش یک کاپوچینو بعد از صبح زود در ایتالیا معنی خوبی ندارد.
توجه به سنتها
اما این آداب و رسومها چیزهایی نیستند که باید حتماً آنها را در هنگام سفر به خاطر بسپارید. با این حال همیشه بهتر است با آنها آشنایی داشته باشید؛ زیرا بسیاری از این رسوم، مثل سنت قهوه ترک به گذشتههای دور برمیگردند. قهوه از اوایل قرن شانزدهم به ترکیه رسید و از آن زمان به بعد، بخش مهمی از فرهنگ این کشور تبدیل گشت. در ترکیه روش خاصی برای تهیه Coffee وجود دارد. آنها از دانههایی که به صورت بسیار ریز پودر شدهاند برای تهیه این نوشیدنی استفاده میکنند.
حتما بخوانيد: تاریخچه مختصری از ابداع فونت Times New Roman
چرایی نیاز به قهوه
معمولاً مردم چه در حال کار باشند و چه مشغول مطالعه، با گذشت زمان انرژی خود را از دست میدهند. بنابراین ترجیح میدهند در هنگام استراحت به یک قهوه خانه یا کافی شاپ نزدیک بروند و قبل از اینکه دچار استرس و پریشانی شوند؛ یک فنجان قهوه برای خود سفارش دهند. این در واقع همان استراحت کوتاهی است که تقریباً در همه کشورهای قهوه دوست رایج است. اما چه زمانی تقریباً همه به طور ناگهانی تصمیم گرفتند که در هنگام یک استراحت کوتاه در محل کار به این نوشیدنی فوقالعاده تلخ و سیاه متوسل شوند؟
زنده کردن رسمی قدیمی
این داستان در اواخر قرن نوزدهم از شهر کوچکی در ایالت ویسکانسین به نام استوتون (Stoughton) شروع شد. در آنجا همسران مهاجران نروژی مدت کوتاهی محل کار خود را ترک میکردند تا هم سری به بچههایشان بزنند و هم از نوشیدن یک فنجان قهوه که بسیار مورد نیاز بود لذت ببرند. آنها واقعاً به انجام این کار نیاز داشتند؛ زیرا استراحت کوتاه و صرف قهوه در بین کار از یک رسم قدیمی اسکاندیناوی سرچشمه میگرفت. این رسم در سوئد به fika معروف است و نسلهاست که این عادت مردم سوئد است؛ عادتی که راه خود را به دنیای تجارت رسمی نیز باز کرده است.
در واقع این ملتهای شمال اروپا بودند که مفهوم استراحت کوتاه (همراه با سرو قهوه) را ابداع نمودند؛ واقعیتی که مردم شهر استوتون هرگز آن را فراموش نکردند. به همین دلیل هر ساله در ماه آگوست جشن Stoughton Coffee Break Festival در این شهر برگزار میشود. با وجود اینکه حرفههای مختلف در سراسر جهان این استراحت کوتاه را به عنوان یک عادت مرسوم پذیرفته بودند؛ ولی این استراحت کوتاه بین کار تا اواسط قرن بیستم اجباری نبود. اما چرا به یک الزام تبدیل شد؟
افزایش کارآیی
این کار تنها به این دلیل صورت نگرفت که این استراحت کوتاه یک کار سرگرم کننده است. زیرا مطالعات مختلف نشان میدهند که این استراحت کوتاه به افراد کمک میکند تا بیشتر یاد بگیرند، تجدید قوا کنند و بهتر بر روی کار تمرکز کنند؛ چیزیکه در نهایت باعث افزایش بهرهوری میشود. کمی کافئین مزایای زیادی با خود به همراه دارد. در ضمن یک استراحت کوتاه به همراه صرف قهوه کار لذت بخشی است. در واقع به همین دلیل است که ما همواره به صورت مرتب آن را مینوشیم.
میزان مصرف در سطح جهان
معمولاً هر فرد آمریکایی روزانه به طور متوسط حداقل دو فنجان قهوه مینوشد؛ در حالیکه بریتانیاییهای به ظاهر عاشق چای، روزانه بیش از 50 میلیون فنجان از این نوشیدنی تلخ را مصرف میکنند. براساس آمار در حال حاضر مردم کشور فنلاند بیش از هر ملت دیگری به Coffee علاقه دارند؛ پس از آن کشورهای نروژ، ایسلند و دانمارک قرار میگیرند. در نظرسنجیها و مطالعات مختلف از روشهای متفاوتی استفاده میشود؛ از اینرو روش نظرسنجی ممکن است بر ترتیب مصرف کنندگان قهوه تاثیر بگذارد. در هر صورت معمولاً مردم کشورهای شمال اروپا بیش از مردم سایر نقاط دنیا به مصرف Coffee میپردازند.
علاقمند ترین کشور به قهوه
قهوه بخشی از فرهنگ جهانی
نکته جالب در مورد قهوه این است که تقریباً هر ملتی در توزیع و توسعه آن نقش داشته است. در واقع از همان زمان پیدایش خود در اتیوپی به عنوان یک ماده نه چندان جالب تا به امروز که به یک نوشیدنی رایج تبدیل شده، راه درازی را پیموده است. در اصل پُر بیراه نیست اگر بگوییم که قهوه امروزی نتیجه قرنها ملاقات فرهنگها، نوآوری به منظور اجتماعی شدن و مقابله با تاثیرات یکنواختی روزانه است.
اما فراموش نکنید که با وجود آداب و رسومهای مختلف و منحصر به فردی که هر فرهنگی در زمینه مصرف قهوه دارد (که چندین نمونه منحصر به فرد هم در میان آنها وجود دارد)، لذت بردن از آن وجه اشتراک تمامی ملتهاست.
ما زمانیکه به انرژی نیاز داریم به نوشیدن قهوه روی میآوریم؛ در ضمن همواره ترجیح میدهیم در حین آشنایی با دیگران یا گذراندن وقت با کسانیکه برای ما مهم هستند، یک فنجان قهوه بنوشیم. به همین دلیل تقریباً همیشه در هر نقطه جغرافیایی یک کافی شاپ به راحتی یافت میگردد و تقریباً همه منظور شما را از درخواست Coffee متوجه میشوند (حتی اگر به زبان محلی درخواست خود را مطرح نکنید).
تمرین زبان با سفارش یک فنجان قهوه
حال که با این موارد آشنا شدید و وقتی میخواهید استفاده از زبان جدیدی که تازه یاد گرفتهاید را شروع کنید؛ سعی کنید همیشه در ابتدا به یک کافی شاپ در آن کشور بروید و تمرین عملی زبان را با درخواست یک فنجان قهوه آغاز نمایید. در ضمن به یاد داشته باشید که همیشه یافتن زمینههای مشترک، یادگیری یک زبان جدید را کمی آسانتر میکند. پس این بار اگر با کسی در یک کافی شاپ ملاقات کردید و به دنبال موضوعی جالب برای شروع مکالمه بودید؛ میتوانید در مورد چیزهایی که به تازگی در مورد نامهای قهوه و پیدایش آن یاد گرفتهاید، صحبت کنید.
در ادامه حتما بخوانيد: معنی اعداد در فرهنگ های مختلف