بهترین نرم افزارهای فرمت بندی کتاب + معرفی قالب خروجی ایبوک ها

فرمت بندی (Formatting) کتاب برای چاپ یا انتشار ایبوک و یا قالب بندی نسخ خطی برای ویراستاران بسیار مهم است، و نمی‌توان آن را نادیده گرفت. در صورتیکه یک محصول ادبی به صورت نامناسب قالب بندی شود؛ غیر حرفه‌ای به نظر می‌آید و چنین موردی ممکن است حتی باعث رد آن و یا نارضایتی خوانندگان گردد.

شاید این حرف در ابتدا اغراق آمیز به نظر برسد؛ اما اشتباهات در قالب بندی کتاب، توجه خواننده را از مضمون اصلی کتاب دور می‌کند و سبب می‌گردد تا خوانندگان آنطور که باید و شاید به اثری که شما خود را وقف آن کرده‌اید، توجه نشان ندهند. پس اجازه ندهید فرمت بندی کتاب، مانع بیان مناسب داستان باشکوه شما شود و بدانید که این فرآیند بخشی جدایی ناپذیر از بازاریابی یک نوشته خوب است. بنابراین شایسته است از بهترین ابزارهای موجود برای انجام این فرآیند بهره بگیرید.

به نحوه وارد کردن خطوط پایانی (Line Breaks)، فاصله بندها (Paragraph Breaks)، سبک حروف نوشته‌ها، فاصله‌ها، تورفتگی‌های متون و علائم نگارشی اشاره دارد. این فرآیند جزئی جدایی ناپذیر از روند انتشار موفق یک کتاب پرفروش است. در مقابل قالب بندی غیر منسجم، زمینه ساز نقدهای منفی است و منجر به ریزش خوانندگان آتی می‌شود.

در واقع اولی معمولاً توسط یک طراح حرفه‌ای یا نویسنده خود ناشر (Self-Publishing Author) انجام می‌گیرد. کتابی که برای چاپ نهایی به فرمت خاص درمی‌آید؛ باید حرفه‌ای، تمیز و بدون عوامل مزاحم باشد. اگر اثر ظاهری تخصصی نداشته باشد؛ مستعد دریافت نقدهای مخرب است. قطع صفحه در صورت شروع فصل جدید، وجود یک فاصله بعد از پایان جمله، و نقطه گذاری صحیح نقل قول‌ها بخشی از یک قالب حرفه‌ای هستند.

در حال حاضر بهترین ابزار قالب بندی موجود در بازار است که ترکیبی از بهترین بخش‌های Vellum ،Google Docs و Scrivener است و می‌تواند کتاب های الکترونیکی و چاپی را به شکل زیبایی فرمت بندی نماید. در کل متخصصین این حوزه، نرم افزار Atticus را به Vellum ترجیح می‌دهند؛ زیرا هم قیمت پایین‌تری دارد و هم ویژگی‌های آتی آن، قطعاً این برنامه را به بهترین ابزار همه کاره برای نویسندگان تبدیل می‌کند.

نرم افزار Atticus واقعاً هیچ نقطه ضعفی ندارد؛ فقط تمام قابلیت‌هاش بلافاصله بعد از عرضه در دسترس نیستند. در واقع این ابزار هر کاریکه Vellum انجام می‌دهد را به شکلی بهتر به انجام می‌رساند. واژه پرداز (Word Processor) آن نیز یکی از بزرگترین مزیت‌هایش است؛ زیرا به خاطر جامعیتی که دارد، قادر است تمام نیازهای نوشتاریتان را برآورده کرده و سبک‌های مختلفی را در اختیار شما قرار دهد. در مجموع Atticus دارای مزایای بصری و گزینه‌های نوآورانه قالب بندی زیر است:

یک ابزار فوق‌العاده فرمت بندی کتاب است؛ هر چند که قیمت بالایی دارد. این نرم افزار برای نوشتن متون داستانی و غیرداستانی بسیار مناسب است؛ اما قابلیت قالب بندی ایبوک جزء برترین ویژگی آن محسوب می‌شود. این ابزار یک سر و گردن بالاتر از سایر رقبایش است؛ هر چند در مقایسه با Atticus کم می‌آورد. با این حال اگر قصد دارید اولین رمان خود را منتشر کنید، Vellum برایتان چندان مناسب نیست؛ زیرا روند یادگیری کار با این نرم افزار زمانبر است.

Vellum برای رایانه‌های Mac قابل دسترس است و برای رایانه‌های مبتنی بر ویندوز یا تلفن‌های همراه خیلی خوب عمل نمی‌کند. واژه پرداز این نرم افزار در دوره آزمایشی استفاده به صورت نامحدود قابل دسترس است. اما اگر بخواهید آثار خود را برای انتشار قالب بندی کنید؛ باید نسخه کامل ابزار مذکور را خریداری نمایید. در کل مزایای نوآورانه زیر توسط Vellum ارائه می‌گردد:

همانند سایر نرم افزارهای قالب بندی کتاب، امکان ایجاد محتوا قبل از نیاز به فرمت بندی و انتشار را به شما می‌دهد. در ضمن باید توجه داشته باشید که Kindle Create یک ابزار ضروری در بازار کتاب های الکترونیک آمازون محسوب می‌شود. با این حال آمازون خاطر نشان می‌کند که نرم افزار Kindle Create برای کتاب‌هایی که دارای تصاویر، جداول، پانوشت ‌ها، پی نوشت ها یا فونت‌های سفارشی سازی شده هستند، مناسب نیست. اما Kindle Create برای رمان‌ها و مقالات ساده یک ابزار عالی است؛ زیرا دستیابی به موارد زیر را برای شما مهیا می‌کند:

• مجهز به قالب های آماده برای انتشار کتاب های الکترونیکی یا چاپی.

استانداردی طلایی برای واژه پردازها به شمار می‌آید و اکثر کسب و کارها از آن استفاده می‌کنند. هر چند متخصصین برنامه Word را برای نوشتن کتاب توصیه نمی‌کنند؛ اما وقتی حرف از قالب بندی، صدور و انتشار به میان می‌آید، این برنامه طرفداران زیادی دارد و به شدت کاربرپسند است. فرمت بندی رمان با Word ساده است؛ این حرف را نمی‌توان به راحتی در مورد سایر ابزارهای این حوزه بیان نمود.

بهترین نرم افزار کتاب نویسی است که سالهاست مورد استفاده قرار می‌گیرد. اسکریونر (Scrivener) محاسن زیادی دارد که از آن جمله می‌توان به قالب‌های آماده، حالت ترکیبی منسجم، تاکید بر سازماندهی و قابل مشاهده بودن تمام فایل‌های تحقیقاتی در یک پنجره اشاره کرد. علاوه بر این در نوار کناری موسوم به Binder قادر خواهید بود تا عنوان فصل‌ها، بخش‌ها و قسمت‌های جداگانه، جلد و موارد دیگر را آپلود کنید. وقتی از Binder بیرون می‌آیید، و کار خودتان را مرتب می‌کنید و در پنجره Compile قرار می‌گیرید؛ واقعاً احساس می‌کنید که یک طراح حرفه‌ای کتاب هستید.

تابع کامپایل Scrivener که در آن می‌توان دست نوشته یا محصول نهایی خود را به فرمت‌های EPUB ،MOBI ،PDF یا DOCX درآورد؛ دارای منحنی یادگیری (Learning Curve) با شیب تندی است. با این حال آموزش‌های ویدئویی رایگان و کلاس‌های زیادی جهت یادگیری آن وجود دارد. استفاده از نرم افزار Scrivener برای قالب بندی کتاب دارای 7 مزیت زیر است:

در وب سایت این ابزار آمده که ویرایشگر کتاب ریدسی (Reedsy Book Editor) براساس نظرات متخصصان طراحی کتاب ساخته شده است و به گونه‌ای ایجاد گردیده که با استانداردهای بالای این صنعت مطابقت داشته باشد. برنامه Reedsy رایگان و مبتنی بر مرورگر است و یادگیری آن نیز آسان می‌باشد. همچنین به صورت خودکار فونت، اندازه و فاصله نوشته‌هایتان را با توجه به الگوی مد نظر انتخاب می کند. البته می‌توانید یک قسمت را هایلایت کرده و در صورت نیاز ویژگی‌های آن را تغییر دهید.

این برنامه نیز مشکلی مانند گوگل داکس دارد؛ زیرا قالب دهنده کتاب Reedsy تنها روی یک مرورگر وب کار می‌کند. در این صورت اگر اتصال اینترنت شما با مشکل مواجه گردد و یا اینکه سرعت پردازشگرتان نامناسب باشد؛ با مشکل روبه‌رو می‌شوید. برخی از مزایای استفاده از Reedsy برای قالب بندی کتاب یا دست نوشته عبارتند از:

در حال حاضر 6 ابزار فوق، بهترین نرم افزارهای قالب بندی کتاب هستند. اما برنامه‌های دیگری نیز وجود دارند؛ از جمله:

• ادوبی این ‌دیزاین (Adobe InDesign) یک استاندارد صنعتی برای برنامه‌های قالب بندی حرفه‌ای است. این برنامه دارای مجموعه گسترده‌ای از امکانات و ویژگی‌های مختلف است که باید توسط افرادیکه به دنبال صفحه آرایی یا قالب بندی متون هستند، خریداری شود.

• کالیبر (Calibre) یک ابزار عالی برای ویرایش، تبدیل و فرمت دست نوشته‌هاست. این نرم افزار رایگان و منبع باز بوده و برای خروجی گرفتن از فایل‌ها بسیار مناسب است. مانند Vellum به سختی فرا گرفته می‌شود؛ اما در یوتیوب آموزش‌های زیادی برای آن وجود دارد.

تقریباً می‌توان گفت که بهترین قالب خروجی ایبوک در هر زمینه‌ای، ئی ‌پاب = EPUB است. پی دی اف = PDF برای کتاب های الکترونیکی حاوی جزئیات گرافیکی یا قالب بندی های منحصر به فردی که به خوبی قابل تبدیل به EPUB نیستند، مناسب است.

یک فرمت استاندارد برای قالب بندی ایبوک ها به شمار می‌آید. EPUB که در اصل مخفف "ناشر الکترونیک" است، یک فایل متن باز محسوب می‌شود که با CSS و HTML به وجود می‌آید. این فرمت جهانی در هر مؤسسه چاپ و نشری قابل پذیرش است. اندازه فایل‌های EPUB را می‌توان تغییر داد و این مورد عملکردهای اختیاری مدیریت حقوق دیجیتال (DRM) را نیز شامل می‌شود. این شیوه خروجی به خوانندگان اجازه می‌دهد تا رنگ پیش زمینه را تغییر دهند، یا متون کتاب را هایلایت و نشانه گذاری کنند.

فایل سندی قابل حمل موسوم به PDF اولین بار در سال 1993، یعنی 28 سال پیش عرضه شد. اما هنوز هم شناخته شده است و به صورت گسترده ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فرمت اسناد چاپی کاربر پسند را با یک فرمت ثابت ارائه می‌دهد. با این حال کم پیش می‌آید که مجبور شوید کتاب های الکترونیک خود را به صورت PDF قالب بندی کنید.

برای کتاب های الکترونیکی و عمدتاً دستگاه‌های آمازون کیندل طراحی شده است. اما باید توجه داشته باشید که MOBI به تدریج در حال منسوخ شدن است (با این حال پشتیبانی از فرمت قدیمی در قالب AZW3 ،KFX و KPF همچنان ادامه دارد). MOBI قبلاً تنها قالبی بود که می‌توانستید از طریق آن ایبوک را از بازار آمازون آپلود نمایید (تقریباً 75% کتاب های الکترونیک از طریق آمازون فروخته می‌شوند).

در حال حاضر بهترین نرم افزار قالب بندی کتاب، Atticus است. این برنامه جامع، مملو از ویژگی‌های پیشرفته و مختلف است و در عین حال نسبت به جایگزین اصلی خود، یعنی Vellum نیز دارای قیمت ارزان‌تری است. احتمالاً پیشتر از برنامه‌های Scrivener و Microsoft Word برای فرمت بندی کتاب‌هایتان استفاده کرده‌اید که هر دو دارای ویژگی‌های کاربردی و مناسبی برای این منظور هستند.