تمثیل و نماد گرایی (سمبولیسم) چه تفاوتی با هم دارند؟
- 07 خرداد 1401
- آموزش آکادمیک
ادبیات مملوء از ابزارهای ادبی است که معنای آنها بسیار فراتر از آن چیزی است که کلمات بیان میکنند. تمثیل (Allegory) و نماد گرایی (Symbolism) دو نوع از این ابزارها هستند که معمولاً در نوشتار مورد استفاده قرار میگیرند. اولی یک داستان، شعر یا تصویر است که معنایی پنهان دارد. اما دومی شامل مجموعهایی از نمادهاست که باعث میشوند تا درک ایدههای انتزاعی آسانتر شود.
برای اینکه بهتر بتوانیم به مقایسه نماد گرایی و تمثیل بپردازیم، و ارتباط و تفاوت آنها را با هم بررسی کنیم؛ باید نگاهی دقیقتر به معنای پشت این کلمات بیاندازیم. به همین دلیل شبکه مترجمین راستین در این گفتار قصد دارد با ذکر چند مثال، نحوه استفاده از این ابزارهای ادبی رایج را در متون مورد بررسی قرار دهد.
شناخت تمثیل
تمثیل اثری است که معنای عمیقی دارد. این اصل در مورد کل اثر و نه بخشی از آن صدق میکند. معمولاً این ابزار سعی میکند از داستان یا شعر، برای انتقال پیامهای مهم اخلاقی یا سیاسی استفاده نماید، و به طور کلی دارای ویژگیهای زیر است:
- به صورت نثر یا داستان کوتاه نوشته میشود، و دارای معنای تحت اللفظی و متا فیزیکی است.
- برای آموزش دروس یا اصول مذهبی مورد استفاده قرار میگیرد.
- از آن به عنوان یک اثر طنز برای تغییرات اجتماعی یا آموزشهای سیاسی میتوان استفاده کرد.
- یک ایده اخلاقی را میتواند انتقال دهد.
- از نمادهای یک به یک برای بیان داستان استفاده میکند؛ اما به خواننده امکان میدهد تا معنی نمادها را تفسیر کند.
تمثیل شبیه یک حکایت کوتاه است؛ اما هدفش نشان دادن حقیقت جهانی نیست. در عوض میخواهد یک اصل را آموزش دهد، و خواننده را به تفکر عمیقتر در مورد یک مفهوم یا مسئله خاص وادار نماید.
انواع تمثیل
در اصل چهار نوع تمثیل وجود دارد که عبارتند از:
- تمثیل کلاسیک (Classical Allegory): ماهیتی بسیار فلسفی دارد و خواننده را وادار میکند تا عمیقاً درباره جهان و نحوه تفسیر آن تفکر کند. "تمثیل غار (Allegory of the Cave)" نوشته افلاطون یکی از مهمترین نمونههای آن است.
- تمثیل قرون وسطی (Medieval Allegory): بسیاری از داستان هایی که در دوران قرون وسطی نوشته شدهاند؛ دارای ماهیتی نمادی هستند. منظومه "ملکه پریان (Faerie Queene)" اثر ادموند اسپنسر (Edmund Spenser)، نمونهای از تمثیل قرون وسطی محسوب میشود.
- تمثیل مدرن (Modern Allegory): بسیاری از محققان ادبی به دنبال یافتن تمثیل در آثار کلاسیکی هستند که در ابتدا با این هدف نوشته نشدهاند. این فرآیند تمثیل گرایی نامیده میشود که به تمثیل مدرن معروف نیز است.
- تمثیل کتاب مقدس (Biblical Allegory): آنها مضمونهایی مانند مبارزه خیر و شر را از کتاب مقدس میگیرند و در قالب یک داستان تخیلی میآورند. کتاب "سرگذشت نارنیا (The Chronicles of Narnia)" اثر سی. اس. لوئیس (C.S. Lewis)، نمونه خوبی در زمینه تمثیل کتاب مقدس است.
نمونه هایی از کاربرد تمثیل در ادبیات
برخی از آثار معروف ادبی، نمونههای خوبی از تمثیل هستند. رمان "مزرعه حیوانات (Animal Farm)" جورج اورول یکی از معروفترین آثار در این زمینه است. این کتاب یک تمثیل سیاسی است که حماقتهای کمونیسم، انقلاب روسیه و برده داری مدرن را بازگو میکند.
برخی از تمثیل ها، دینی هستند. کتاب "سیر و سلوک زائر (The Pilgrim’s Progress)" اثر جان بانیان (John Bunyan)، داستان سفر مسیحیان به شهر آسمانی را روایت میکند. این نمونه مملوء از معانی نمادین در مورد تجربه مسیحیت است.
افسانه های ازوپ (Aesop’s Fables) نیز نمونههایی از داستانها با معانی تمثیلی هستند. این داستانهای عجیب حیوانی در اصل ایدههای پیچیده را درهم میشکنند و درک آنها را آسانتر میکنند.
تفاوت تمثیل و نماد گرایی
شناخت نماد گرایی
سمبل گرایی گستردهتر از تمثیل است. سمبولیسم از یک واژه یونانی به معنی "سرهم بندی کردن" گرفته شده؛ زیرا ایدههای انتزاعی و موارد واقعی را میگیرد و آنها را در کنار هم قرار میدهد.
نماد گرایی لزوماً نباید یک اثر کامل باشد؛ در واقع ممکن است تنها بخشی از یک اثر باشد. مانند حرف A در کتاب "داغ ننگ (Scarlett Letter)" اثر ناتانیل هاوثورن (Nathaniel Hawthorne) که هم به "توانایی (Able)" و هم به "بی وفایی (Adultery)" اشاره دارد؛ زیرا هستر پرین (Hester Prynne) علاوه بر اعمال ناشایستش، زنی توانا و قوی است.
انواع نماد گرایی
از انواع مختلف نماد گرایی در ادبیات و هنر استفاده میشود که پرکاربردترین آنها عبارتند از:
- تمثیل
- تشبیه
- استعاره
- مبالغه
- کنایه
- آرایه تشخیص
نمونه هایی از سمبولیسم
شناخت برخی از نمونه های نماد گرایی در ادبیات، به درک بهتر این ابزار ادبی کمک میکند. بسیاری از آنها، اشکال گفتاری یا معانی نمادین پذیرفته شده رایج هستند.
- گل رز نماد عشق است.
- قلب شکسته به پایان عشق اشاره دارد.
- رنگ سفید یا کبوتر نماد صلح است.
- مار یا افعی، مفهومی از شر و تاریکی است.
تفاوت بین تمثیل و نماد گرایی
از آنجاییکه تمثیل نوعی از نماد گرایی است؛ لذا تفاوتهای بسیار کمی بین این دو وجود دارد. با این حال میتوان به چند مورد تفاوت جزئی بین آنها اشاره نمود.
تفاوت اصلی بین تمثیل و نماد گرایی در نحوه ارائه آنهاست. مورد اول یک روایت است؛ زیرا درسی اخلاقی در قالب یک داستان تمثیلی ارائه میشود. با این حال مورد دوم یک وسیله ادبی است که از یک آیتم خاص مانند کبوتر، برای نشان دادن مفهوم دیگری مانند صلح استفاده میکند. به عبارت دیگر تمثیل یک داستان، شعر یا کتاب کامل است. اما نماد گرایی ممکن است تنها بخشی از آنها باشد.
سخن آخر در مورد تفاوت های تمثیل و نماد گرایی
ابزارهای ادبی، نوشتهها را جذابتر و گیراتر میکنند، و آشنایی با نحوه تفاوت آنها با هم در نوشتار و تفسیر ادبی، بسیار مهم است.
تمثیل یک داستان با معنایی پنهان است، و مستقیم نیست؛ بلکه از خواننده میخواهد در اثر جستجو کند و معنای آن را کشف نماید. نماد گرایی شامل تمثیل نیز میشود و یک ابزار ادبی است که از نشان دادن یک آیتم برای به تصویر کشیدن مفهوم دیگری استفاده میکند، و معمولاً یک زمان فیزیکی و قابل مشاهده است که نشان دهنده مفهومی متافیزیکی میباشد.
از آنجاییکه تمثیل نوعی نماد گرایی است؛ لذا این دو مفهوم با هم همپوشانی دارند. با این حال آشنایی با نحوه ارائه این ابزارها توسط نویسندگان به شما کمک میکند تا معانی پنهان پشت داستانهایی که میخوانید را راحتتر تفسیر نمایید.
در ادامه حتما بخوانيد: اپی گراف (Epigraph) چیست و چگونه میتوان آن را نوشت؟