عمده ترین مشکلات و چالش های ترجمه
- 12 مهر 1398
- دانستنی‌های ترجمه
ترجمه فرآیند برگرداندن کلمات از یک زبان به زبان دیگر است. این روند در نگاه نخست به نظر ساده می‌رسد؛ اما موانع متعددی در این راه وجود دارند که سبب شکل گیری مشکلات و چالش های ترجمه میگردند. وقتی نتوان بر آنها غلبه کرد؛ ارائه یک برگردان شیوا و درست محقق نخواهد شد.
در این راستا شبکه مترجمین راستین، لیستی از 6 چالش و مشکل ترجمه که جزء مهمترین و عمده ترین موارد محسوب می‌شوند را جمع آوری نموده است. با مطالعه این فهرست همچنین می‌توانید راه‌های مقابله با آنها را نیز فرا بگیرید. پس با ما همراه باشید.
عمده ترین چالش های ترجمه کدامند؟
چالش و مشکلات ترجمه حتی برای مترجمان باسابقه و مجرب نیز ممکن است اتفاق بیفتد. اینگونه موارد باعث سردرگمی و ناراحتی خواهند شد، و تبدیل کلمات به زبانی دیگر را سخت خواهند کرد. لذا لزوم آشنایی و رفع آنها بسیار حائز اهمیت است؛ پس برای شناخت دقیق‌تر، موارد زیر را مطالعه نمایید.
1. معنا و مفهوم چندگانه
بعضی از کلمات با توجه به نحوه استفاده و مکان قرارگیری در جمله، معانی متفاوتی دارند که به آنها واژه هم آوا گفته می‌شود. آنها از نظر شکل و حتی آهنگ مانند هم هستند؛ اما معانی متفاوت و گوناگونی در شرایط مختلف دارند (مانند کلماتی نظیر Pear و Pair یا Tale و Tail). هر چند دارای املا و هجی یکسانی هستند؛ اما به دلیل تفاوت در تلفظ و معنی باعث ایجاد چالش ترجمه می‌شوند.
حتما بخوانيد: Levee یا Levy: کلماتی با معنی و املای متفاوت
2. ساختار زبان
ساختار زبان‌های مختلف مثل یکدیگر نیست و تفاوت‌هایی با هم دارند. مثلا اگر سه زبان انگلیسی، فارسی و عربی که در کشور ما کار ترجمه بر روی آنها در حجم بیشتری انجام می‌گیرد را با هم مقایسه کنیم، به تفاوت‌ها پی خواهیم برد.
در یک جمله ساده زبان انگلیسی طرز قرار گرفتن عناصر جمله به ترتیب از فاعل، فعل و مفعول تشکیل می‌شود؛ اما در زبان فارسی اول فاعل، بعد از آن مفعول و در پایان جمله فعل قرار می‌گیرد و یا در زبان عربی ضمایر مفعولی قسمتی از فعل را تشکیل می‌دهند، و همراه و چسبیده به آن می‌آیند.
نکته قابل توجه اینجاست که تمام نرم افزارها و اپلیکیشن های قدرت یافته از طریق هوش مصنوعی، قابلیت تشخیص و تفکیک این ساختارها را ندارند؛ بنابراین به صورت کلمه به کلمه و تحت اللفظی به معنی متون می‌پردازند. در صورتیکه انسان‌ها نیز از تفاوت این ساختارها آگاه نباشند؛ کارشان با ماشین‌ها تفاوتی نخواهد داشت. برای غلبه بر این مشکل ترجمه و منعکس کردن معنای درست، باید به ریشه کلمات توجه داشت.
3. افعال مرکب
افعال مرکب یا عبارتی (Phrasal Verbs) یکی دیگر از چالش های ترجمه هستند. آنها از یک فعل، یک حرف اضافه یا یک قید و یا هر دو تشکیل شده‌‌اند. تشخیص این نوع افعال در نگاه اول برای بسیاری از افراد مشکل است؛ چون غالب آنها به زبان مقصد تکلم نمی‌کنند و از انگلیسی به عنوان زبان دوم استفاده می‌نمایند.
مشکلات ترجمه از آنجا شروع می‌شود که افعال مرکب بعد از اضافه شدن قید یا حرف اضافه به آنها، معنی کاملاً متفاوتی پیدا می‌کنند. مثلا وقتی به فعل To Run، قید و حرف اضافه افزوده می‌شود؛ به ترتیب به صورت To Run Away و To Run Into در‌می‌آید که مفاهیم مختلفی نسبت به هم دارند.
برای کسیکه هر روز به زبان انگلیسی صحبت نمی‌کند؛ تشخیص صحیح معنای سه فعل پشت سر هم در متن بسیار مشکل خواهد بود و چالش ترجمه را برای وی ایجاد خواهد کرد. علاوه بر این، در هنگام معنی فعل مرکبی مانند To Put Down که بیش از یک مفهوم دارد؛ باید با درک درست معنی فعل، به ترجمه پرداخت.
حتما بخوانيد: آیا امکان ترجمه ایموجی ها وجود دارد؟
4. وجود اصطلاحات و عبارت های خاص
متخصصان حوزه زبان شناسی، عمده ترین چالش ترجمه را وجود اصطلاحات و ضرب المثل‌‌ها می‌دانند؛ چون در بسیاری از اوقات یافتن معادل مناسب و برگردان مستقیم برای این عبارت‌ها غیرممکن است. آنها به یک زبان و فرهنگ مشخص اشاره دارند؛ بنابراین نمی‌توان با برگردان کلمه به کلمه، معنی و مفهومشان را متوجه شد.
مثلاً اگر برای اصطلاح It’s raining cats and dogs بخواهید از برگردان تحت اللفظی یا ابزاری مثل گوگل ترنسلیت استفاده کنید؛ مخاطب هدف هیچگاه متوجه منظور شما نخواهد شد. چون این اصطلاح به صورت "باران گربه‌ها و سگ‌ها" معنی خواهد گردید؛ در حالیکه مفهوم درست آن "باران سنگین یا شدید" است.
به همین دلیل باید با عبارت‌های خاص هر دو زبان آشنایی داشت تا بتوان معنای دقیق را منتقل نمود. با توجه به اینکه اغلب فرهنگ‌های لغت، تعریف محدودی از کلمات منحصر به فرد یا اصطلاحات ارائه داده‌اند؛ لذا آشنایی با آنها کار آسانی نخواهد بود. با این حال زبان شناسان در این زمینه متخصص هستند و می‌دانند چگونه بر چالش ترجمه اصطلاحات غلبه کنند.
5. پیشوندها و پسوندها
پیشوندها و پسوندها باعث ایجاد کلمات متنوعی می‌شوند. آنها در زبان انگلیسی، واژگان را به صفت یا قیدها را به اسم تبدیل می‌کنند و باعث ایجاد مشکلاتی در ترجمه میگردند. چون در زبان‌های دیگر اینگونه لایه‌ها برای توصیف همان مفهوم وجود ندارد؛ لذا این مسئله کار برگردان را سخت می‌کند.
حتما بخوانيد: ریشه یابی کلمات انگلیسی + داستان جالب شکل گیری 16 لغت
6. کلمات بامزه و خنده دار
وقتی کلمات بامزه، خنده دار، لطیفه‌ها و جوک‌ها به زبان دیگری معنی می‌شوند؛ معنا و مفهوم اصلی خودشان را از دست می‌دهند. توضیح آنها یکی از عمده ترین مشکلات ترجمه را به وجود می‌آورد؛ زیرا انتقال حس خنده به زمینه فرهنگی اشخاص و جامعه بستگی دارد.
معروف‌ترین لطیفه‌های بریتانیایی را در نظر بگیرید؛ حتی درک نکته بامزه آنها برای سایر افراد انگلیسی زبان نیز سخت است. همچنین عدم وجود معادل مناسب هم سبب شده تا نتوان بخش‌های گیج کننده و عجیب یک لطیفه را برگرداند.
در حقیقت ترجمه جملات بامزه به دانش عمیقی در هر دو زبان نیاز دارد. بدون آگاهی از طرز تفکر مردم، عملاً این کار غیرممکن خواهد بود. در واقع انتخاب صحیح واژگان و بهره‌گیری از ویژگی‌های فرهنگی هر کشور بایستی برای ترجمه لطیفه ها مد نظر قرار گیرد تا مشکلی ایجاد نگردد.
کلام پایانی؛ راه غلبه بر مشکلات ترجمه
ترجمه اصطلاحات، افعال ترکیبی، کلمات منحصر به فرد و خنده دار بسیار سخت است. همچنین مفهوم چند گانه و ساختارهای زبانی متعدد باعث شده تا کار تبدیل واژگان از یک ساختار کلامی به ساختاری دیگر بسیار چالش برانگیز باشد.
برای غلبه بر اینگونه مشکلات ترجمه، به دانش عمیق از هر دو زبان نیاز است؛ در این صورت می‌توان معنای مفهوم اصلی را حفظ کرد، و کاری باکیفیت و روان تحویل داد. امیدواریم شما با دانستن این چالش‌ها و راه‌های غلبه بر آنها بتوانید رویای خود برای ترجمه تخصصی متون را تحقق بخشید.
در ادامه حتما بخوانيد: 8 دلیل عمده ایجاد ترجمه اشتباه انگلیسی و فارسی
