ویژگی‌های یک ترجمه خوب (1)

یک ترجمه خوب از نیازهای جدی عصر ما محسوب می‌شود، زیرا ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که پیشرفت نه تنها یکی از عناصر اصلی آن، بلکه در حکم شاهرگ حیاتی هر جامعه‌ای به شمار می‌رود؛ جامعه‌ای که سهمی از پیشرفت نداشته باشد، در واقع یک جامعه مرده به حساب می‌آید. پیشرفت فقط مختص یک سرزمین یا یک فرهنگ یا یک کشور نمی‌باشد و برای استفاده از دستاوردهای مختلف علمی و فنی در عرصه‌های گوناگون باید از ترجمه کمک گرفت. تنها با استفاده از یک ترجمه خوب، فعالین، دانش‌پژوهان و دانشجویان آن عرصه به‌صورت کامل از آخرین دستاوردها و پیشرفت‌های علمی و فنی شاخه اختصاصی خود می‌توانند بهره‌مند شوند.

 یک ترجمه خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟

بدون‌شک یک ترجمه خوب باید دارای ویژگی‌های فراوانی باشد، همچنانکه یک مترجم خوب به‌عنوان کسی که ترجمه را تولید می‌کند و در نگاهی جامع‌تر، مراکز و مؤسسات ترجمه به‌عنوان مراکز حرفه‌ای ترجمه باید دارای شاخصه‌های مشخص و معینی باشند تا بتوان از آنها به‌عنوان یک مترجم خوب یا مرکز‌ ترجمه‌ خوب یاد کرد. اما چگونه ترجمه‌ای را می‌توان یک ترجمه خوب دانست؟ گفتار پیشرو سعی دارد تا به این سوال مهم پاسخ دهد و ویژگی‌‌های یک ترجمه خوب را بیان می‌کند.

  ویژگی‌‌های یک ترجمه خوب  

1- انتقال مفاهیم

انتقال مفاهیم بی‌تردید اصلی‌ترین ویژگی برای یک ترجمه خوب محسوب می‌شود، یک مترجم تنها در صورتی کار و وظیفه اصلی خود را به درستی انجام خواهد داد که در زمینه انتقال مفاهیم به درستی و البته به‌صورت کامل و بی‌کم و کاست عمل کرده باشد. بخاطر نیازی که جوامع علمی و دانشگاهی به ترجمه تخصصی متون مهندسی و ترجمه تخصصی متون پزشکی دارند، انتقال مفاهیم این متون را تنها از مراکز تخصصی ترجمه یا مترجم متخصص می‌توان انتظار داشت؛ زیرا برای انتقال مفاهیم متون تخصصی، مترجم باید به‌صورت الزامی از ابزارها و تکنیک‌های فنی و تخصصی ترجمه استفاده کند تا بتواند کار انتقال مفاهیم را به‌درستی انجام دهد. شرح این ابزارها و تکنیک‌های تخصصی ترجمه، خود حدیثی مفصل دارد و گفتاری مستقل را طلب می‌کند، لذا بخاطر کوتاهی کلام، تنها به ذکر سه نمونه از این تکنیک‌ها بسنده می‌کنیم.

الف) لحن کلام نویسنده مبدا در متن

یکی از مواردی که در انتقال مفاهیم به تبحر و تخصص خاصی جهت ترجمه نیاز دارد، لحن کلام نویسنده مبدا در متن است. شما می‌دانید که نویسندگان حرفه‌ای غالبا از لحن کلامی خاص خود استفاده می‌کنند که استفاده از این تکنیک به همراه سایر مواردی که یک نویسنده حرفه‌ای در آثارش به کار می‌برد، سبک نویسنده یا به‌عبارتی سبک ‌نوشتاری ‌نویسنده را تشکیل می‌دهد، این لحن کلامی در نوع قرار گرفتن عناصر جمله مانند فعل و فاعل و همچنین نوع کلماتی که نویسنده برای متن خویش استفاده می‌کند و عمدتا از اجرای آن هدف خاصی را دنبال می‌کند، تأثیر دارد. همچنین نویسنده به‌صورت غیرمستقیم از این تکنیک برای انتقال بهتر و بیشتر مفاهیم و پیام‌هابی که در ذهن دارد، یاری می‌گیرد. مترجم متخصص در زمان ترجمه باید این توانایی را داشته باشد که در زبان مقصد با استخدام و به‌کارگیری نزدیک‌ترین کلمه‌ها و عبارات این هدف نویسنده متن را در حد توان در زبان مقصد جاری کند.

   ترجمه خوب و ویژگی های آن  

ب) اصطلاحات و واژهای تخصصی

از دیگر مواردی که نویسنده حرفه‌ای برای انتقال مفاهیم و پیام‌های خویش از آن بهره می‌گیرید، اصطلاحات و واژهای تخصصی است. در متون تخصصی که موضوع آن دستاوردهای جدید علمی و فنی است، نویسنده علاوه بر اصطلاحات تخصصی خاص رشته مذبور که در تمامی متون تخصصی متداول است، بایستی بر معانی و مفاهیم آن اصطلاحات نیز تسلط کامل داشته باشد تا با شرح و توضیح دستاورد جدید یا با تولید یا خلق اصطلاحات و کلمات ترکیبی جدید بتواند متن را به بهترین شکل ممکن ترجمه نماید. ترجمه این اصطلاحات و کلمات ترکیبی، دیگر موضوعی نیست که هر مترجمی توان انجام آن را نداشته باشد، بلکه برای اطمینان بیشتر از اجرای صحیح و بی‌نقص کار بهتر است ترجمه این متون را از مراکز و مؤسسات معتبر ترجمه که به‌صورت حرفه‌ای بر گزینش و استخدام برجسته‌ترین مترجمین متخصص نظارت می‌کنند، طلب کرد؛ چون این مؤسسات با شناخت و تسلطی که خود بر زمینه‌های مختلف ترجمه دارند، به‌صورت حرفه‌ای بر کار مترجمین متخصص نظارت داشته و احتمال خطا و اشتباه ترجمه را به حداقل می‌رسانند.

ج) لحن و آواهای کلمات

سومین تکنیک، لحن و آواهای کلماتی است که نویسنده با به‌کار بردن برنامه‌ریزی شده آنها قصد انتقال پیامی را به مخاطب خود دارد، این پیام عمدتا با پیامی که از معنای کلمات بر می‌خیزد، همیشه یکی نیست؛ هر چند که ممکن است در راستای همان مضمون باشد. از جمله مواردی که برتری مترجم متخصص نسبت به ترجمه‌های ماشینی و نرم‌افزاری را به‌صورت کامل مشخص می‌کند، شناسایی این تکنیک در متن و اجرای درست این تکنیک در انتقال مفاهیم توسط مترجم متخصص است، زیرا هیچ نرم‌افزار یا اپلیکیشنی قادر به تشخیص و درک این مهم نخواهد بود و اجرای آن تنها از شخص مترجم مجرب و متخصص ساخته است.

  ویژگی‌‌های یک ترجمه خوب چیست؟  

2- روانی و شیوایی کلام

روانی و شیوایی کلام را می‌توان از بارزترین ویژگی‌‌های یک ترجمه خوب دانست. تمامی آثار نویسندگان معروف و شناخته شده در تمامی زمینه‌ها و شاخه‌‌های علمی، فرهنگی و تخصصی از ویژگی روانی کلام برخوردار هستند. در واقع حضور و اجرای این تکنیک در متن باعث جذب مخاطب و ایجاد علاقه برای مطالعه کامل متن خواهد شد و این ویژگی در مورد متن ترجمه شده نیز صادق است. مترجم باید با تسلطی که بر زبان مبدا دارد، مناسب‌ترین کلام و عبارات را به منظور ایجاد روانی کلام متن ترجمه شده به‌کار می‌گیرد؛ البته رعایت اصل امانت‌داری و وفاداری به مضامین نویسنده نیز باید به‌صورت همزمان در ذهن مترجم متخصص باشد؛ زیرا در بعضی از موارد دیده شده است که متن ترجمه شده با اهداف و پیام‌های نویسنده اصلی مغایرات داشته است و تمامی پیام‌ها را به درستی منتقل نکرده است، این اتفاق بیشتر زمانی رخ می‌دهد که مترجم یا تسلط کافی بر سبک نویسنده، اهداف و پیام‌های او ندارد و یا به‌صورت غیر‌عمد برای ایجاد روانی و شیوایی کلام و جذابیت بیشتر متن ترجمه شده از پیام‌ها و معانی متن اصلی فاصله گرفته است.

نقش مؤسسات ترجمه به‌عنوان یک ناظر حرفه‌ای بر روند کار ترجمه از ابتدا تا انتها در این چنین مواردی بسیار پر رنگ‌تر خود را نشان می‌دهد، زیرا مؤسسات ترجمه با تعهدی که به سفارش‌دهنده ترجمه می‌دهند؛ خود را ملزم و موظف بر نظارت دقیق بر کار ترجمه جهت اطمینان از صحت و اجرای کامل و بی‌نقص ترجمه می‌دانند و البته با استخدام و به‌کار‌گیری حرفه‌ای‌ترین مترجمین متخصص، برتری بیشتری نسبت به سایر فعالین دنیای ترجمه از نظر کیفیت متون ترجمه شده در شاخه‌های مختلف تخصصی و علمی دارند.

با توجه به طولانی شدن مطلب از یک سو و نیاز به شرح کامل و دقیق این ویژگی‌های الزامی برای شما مخاطبین عزیز، شرح و توضیح سایر ویژگی‌های ترجمه خوب در گفتار بعدی یعنی ویژگی‌‌های یک ترجمه خوب (2) بیان خواهد شد.