5 ویژگی مترجم حرفه ای + معرفی مهارت های لازم
- 03 شهریور 1398
- رشد و توسعه فردی
بسیاری از افراد تصور میکنند که اگر فردی با زبانهای خارجی آشنا باشد و بتواند صحبت کند؛ میتواند یک مترجم حرفه ای و متخصص باشد. با این حال ترجمه به دانش و مهارت زیادی نیاز دارد، و نمیتوان از هر کسی انتظار داشت که این فرآیند را به درستی انجام دهد. پس ویژگی های مترجم حرفه ای چیست و چه مهارتهایی بایستی داشته باشد؟ در این مطلب شبکه مترجمین راستین به این سئوال اساسی به صورت جامع پاسخ میدهد.
1. شناخت و تسلط بر زبان ها
بدیهی است که یک مترجم حرفه ای باید حداقل به دو زبان مسلط باشد (زبان مادری همیشه یکی از آنهاست). با این حال کلمه "مسلط"، اهمیت این مسئله را به خوبی آشکار نمیکند؛ چون مترجم واقعاً باید زبان مبدا و مقصد را به خوبی بشناسد. فقط با تکیه بر زبان بومی نمیتوان به یک متخصص تبدیل گردید؛ بلکه باید با زبان دوم به اندازه شیوه کلامی اولیه آشنایی داشت و همه پیچ و مهرههای آن را شناخت.
2. آشنایی با موضوع
مترجم در هر زمینهای که میخواهد متمرکز شود؛ باید دانش عملی خوبی در مورد آن داشته باشد. هر چند با داشتن مهارتهای ساده زبانی میتوان بر روی بعضی از متون عمومی به فعالیت پرداخت؛ اما بخش عظیمی از بازار ترجمه به صنایع خاص و متون تخصصی اختصاص پیدا کردهاند. همچنین داشتن ضریب هوشی لازم برای یافتن همه منابع، توانایی کار بر روی اصطلاحات پیچیده، و ایجاد معادل سازی برای واژگان جدید که جزء ویژگی های مترجم حرفه ای به شمار میآیند؛ تنها ضمن شناخت و درک یک موضوع خاص قابل انجام هستند. بنابراین بایستی با مطالعه مطلب "مترجمان چگونه میتوانند تخصص کاری انتخاب نمایند"؛ در این زمینه به مهارت لازم دست یافت.
3. نظم و انضباط
ممکن است تصور کنید که اگر هر روز چند ساعت به صورت تفریحی با کلمات کلنجار بروید و بعد از آن هم کمی چرت بزنید؛ میتوانید ترجمه را به درستی و سر موقع به اتمام برسانید. اما واقعیت این است که حجم کار کمی فشردهتر است و مطالبات بسیار استرسزا خواهند بود. به همین دلیل باید با نظم و انضباط خاصی کارها را مدیریت کرد و هر امری را در همان زمان خودش به پایان رساند (این موضوع در ترجمه فوری متون از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است).
مترجم فقط کلمات را از یک صفحه به صفحه دیگر نمیآورد؛ بلکه باید در مورد هر واژه به خوبی فکر کند و بهترین معادل را برای آن انتخاب نماید. اگر این کار براساس نظم انجام نگیرد؛ فرآیند تبدیل کلمات روی هم تلنبار میشوند و هیچ موقع نمیتوان پروژه را به صورت صحیح به مشتری تحویل داد. اما مترجمان حرفه ای با مدیریت درست زمان و اتخاذ بهترین روشها، همواره از زمان در نظر گرفته شده برای پایان کارها جلوتر میافتند و میتوانند پروژههای بیشتری را به سرانجام برسانند.
4. برخورداری از مهارت های ضروری
کار ترجمه برای کسیکه عاشق کار بر روی زبانهاست، بسیار رضایت بخش خواهد بود؛ اما تنها عامل موفقیت محسوب نمیشود. در واقع همچین فردی باید آموزش زبان شناسی خاصی دیده باشد، و تنها با داشتن مهارتهای زیر قادر خواهد بود تا بر روی متون رشتههای مختلف کار کند.
الف) آشنایی با نرم افزارهای اولیه
روند ترجمه تنها به شایستگیهای زبانی مترجم متکی نیست: بلکه مجموعهای از مهارتهای مهم دیگر نیز وجود دارند که برای اطمینان از کیفیت بالای کار، باید سعی در فراگیری آنها داشته باشند. یکی از مهارتهای اصلی مورد نیاز، آشنایی کامل با نرم افزارهای ورد، اکسل و پاورپوینت است. ممکن است چنین چیزی در ابتدا بیاهمیت به نظر برسد؛ اما مهارت مهمی است که مترجمان هر روز در حین کار از آن استفاده میکنند. امروزه آنها باید به صورت کامل از پس نرم افزارهای نشر رومیزی، تبدیل گفتار به متن، تضمین کیفیت و مدیریت اصطلاحات نیز برآیند.
ب) شناخت ابزارهای CAT
ابزارهای ترجمه به کمک رایانه یا همان CAT، در فرآیند تبدیل کلمات نقش مهمی ایفا میکنند. آنها برنامههایی هستند که با ارائه قابلیتهایی مانند تقسیم بندی متن و مدیریت اصطلاحات، تسهیل روند کار را رقم میزنند. در واقع به دلیل داشتن کارآیی بالا، باعث کاهش زمان لازم انجام کارها، مطابقت دادن واژگان با فرهنگ لغتها و انطباق متون با ترجمههای قبلی میشوند؛ در نتیجه بازده یک مترجم حرفه ای افزایش پیدا کرده، و کیفیت و انسجام کارش نیز ارتقاء مییابد.
به علاوه اکثر ابزارهای CAT دارای حافظه ترجمه هستند که به متخصصان زبانی کمک میکنند تا از پروژههای قبلی خود دوباره استفاده نمایند. آنها مانند ترجمه ماشینی نیستند؛ زیرا کلمات را با کمک هوش مصنوعی و بدون دخالت انسان به زبانی دیگر برنمیگردانند. پروژههایی که با کمک ابزارهای CAT صورت میگیرند، توسط انسان انجام میشوند و نرم افزار تنها نقشی کمکی دارد.
حتما بخوانيد: تفاوت میان ترجمه ماشینی و انسانی
ج) مهارت های تایپ
قابلیت تایپ سریع در درجه سوم اهمیت قرار میگیرد، و باعث صرفهجویی در وقت مترجمان و افزایش بازده آنها میشود. به دلیل اینکه این متخصصان مجبورند تا روزانه صدها (و شاید هزاران) کلمه را تایپ کنند؛ لذا باید مهارت تایپ سریع و بدون اشتباه را فرا بگیرند.
مترجم حرفه ای باید معمولاً به صورت همزمان چندین کار را انجام دهد: بررسی دیکشنریهای تخصصی و منابع مختلف، مرور ترجمههای قبلی، جستجو در منابع اینترنتی، و ویرایش کارهای قبلی خود. چنانچه وی مهارت بالایی در زمینه تایپ داشته باشد؛ راحتتر میتواند بین اسناد مختلف جابجا شود.
به علاوه چنانچه مترجمان به مهارت تایپ ده انگشتی (یا لمسی) تسلط داشته باشند؛ میتوانند همزمان به صفحه نمایش کامپیوتر نگاه کنند و بدون اینکه انگشتان خود را از روی صفحه کلید بردارند، به سرعت تایپ کنند و زمان را کاهش دهند. در واقع نگاه به صفحه نمایش و سپس یافتن علائم در صفحه کلید، باعث اتلاف وقت میشود. به عنوان مثال اگر مترجمی بتواند روان و بدون مشکل تایپ کند؛ میتواند حداکثر 500 تا 600 کلمه را در ساعت به زبانی دیگر برگرداند (البته بسته به موضوع ترجمه).
د) اطلاعات اولیه از برنامه نویسی
امروزه موفق شدن در حرفه ترجمه با آشنایی با برخی مهارتهای پردازش اطلاعات و IT گره خورده است. در واقع مترجمان باید اطلاعات پایهای در زمینه برنامه نویسی داشته باشند. چنین اطلاعاتی به ویژه برای کسانیکه در زمینه ترجمه محتوای سایت، IT، بازی، متون تخصصی رشته کامپیوتر و سایر زمینههای مشابه فعالیت میکنند لازم است.
مترجمانی که در زمینههای فوق مشغول به کار میشوند، باید با وردپرس آشنایی داشته باشند؛ زیرا بسیاری از مشتریان میخواهند که ترجمههای آنها مستقیماً در وب سایتهایشان منتشر شوند. امروزه 62% از سایتهایی که براساس سیستم مدیریت محتوا (CMS) ساخته میشوند، سایتهای وردپرسی هستند، و وردپرس در بیش از 178 کشور جهان مورد استفاده قرار میگیرد؛ بنابراین آشنایی با آن برای متخصصان زبانی ضروری میباشد.
ه) دانش مدیریت پروژه
دکتر سلیا ریکو پرز (Celia Rico Perez) در این باره میگوید: "مدیریت پروژه درباره هماهنگی، کار گروهی، برنامه ریزی و روشهای کنترل است. این قابلیت اخیراً به دلیل رشد بازار و ظهور گروههای مجازی، جایی برای خود در حرفه ترجمه دست و پا کرده است. وقتی یک پروژه خدمات زبانی به صورت قراردادی و در بستر اینترنت به گروههای مختلف واگذار میشود؛ مدیریت پروژه یکی از ابزارهای ضروری برای ارائه دهندگان خدمات ترجمه است".
یک حرفه موفق مستلزم درک روشنی از چرخه عمر پروژه و رویههای همکاری بین رشتهای است. به عنوان مثال آگاهی از نحوه برنامه ریزی دقیق یک پروژه ترجمه، زمان شروع کار، تحویل فایل نهایی به مشتری (و پیگیریهای مهم در این زمینه)، و اینکه چه ابزارهای ارتباطی برای اجرای این کارها مناسب هستند، تعیین دقیق اهداف، و نحوه ارتقاء کارآیی جزء الزامات این کار میباشند.
حتما بخوانيد: برگ برنده مترجم شدن کدام است: استعداد یا سخت کوشی؟
و) توجه به تحقیق
مترجمان با متون تخصصی مختلفی سر و کار دارند؛ به گونهای که اکثر اوقات مجبورند تا معنای واژگان تخصصی را سریعاً انتخاب کنند. لذا در اینگونه مواقع، مهارت تحقیق و پیدا کردن معانی لغاتی که یک مترجم با آنها آشنایی ندارد، ضروری است. باید بدانید که پرورش مهارتهای تحقیقاتی به تمرین نیاز دارد؛ زیرا شامل یادگیری نحوه یافتن اطلاعات مفید، مرتبط و قابل اعتماد به صورت آنلاین است.
به عنوان مثال فرض کنید که قصد دارید به ترجمه سئو بپردازید. اطلاعات مربوط به بهینه سازی موتورهای جستجو باید همیشه مطابق با آخرین رویهها باشند. به علاوه گوگل هر چند ماه یکبار الگوریتم جستجوی خود را تغییر میدهد؛ به همین دلیل باید مترجمان همواره در این زمینه به روز باشند. به عبارت دیگر آنها همواره باید با خواندن مقالاتی در مورد سئو، خود را به روز نگهدارند؛ این روندی است که هرگز پایان نمییابد.
5. سایر ویژگیها
علاوه بر مواردیکه ذکر شد؛ مترجم حرفه ای به داشتن برخی خصوصیات دیگر نیز نیاز دارد. ویژگیهای زیر باعث میگردند تا وی برای ترجمه هر پروژهای آماده باشد و به هیچ متنی نه نگوید (البته در صورتیکه در تخصصش باشد).
- شور: باید نسبت به شغل ترجمه خود اشتیاق داشته باشد، و از تمام امکانات و تلاشهای خود برای تحویل هر پروژه به شکل عالی استفاده کند.
- کنجکاوی: در یادگیری کلمات و نوع بیان بایستی کنجکاو و با انگیزه باشد. توجه داشته باشید که روند یادگیری یک مترجم بی پایان است.
- وضوح: هدف مترجم حرفه ای، بیان ایده منابع به صورت روشن و بدون ابهام است. وی نباید از ساختارهای دشوار استفاده نماید.
- دقت: در انتقال دقیق اطلاعات باید خبره باشد، و نباید متن اصلی را تصحیح كند و سعی نماید تا آن را به شکل دیگری تغییر دهد.
- صداقت: مترجمان مانند بقیه انسان هستند؛ بنابراین طبیعی است که برخی عبارات یا لغات را نشناسند. با این وجود نباید از کلمات یا جملات صرف نظر کنند؛ بلکه بایستی دست به تحقیق بزنند و آن را تا حد ممکن به بهترین شکل ترجمه نمایند.
- مباهات و فروتنی: مترجم حرفه ای همیشه باید پروژهای ارائه دهد که بتواند به آن افتخار کند؛ اما در عین حال بایستی به اندازه کافی فروتن باشد تا تصحیحهای احتمالی را از طرف ویراستار یا خواننده بپذیرد. مهمترین چیز در پایان، کیفیت ترجمه است.
جمع بندی
بسیاری از مردم در سراسر جهان چندین زبان را میشناسند و حتی آنها را از بدو تولد آموختهاند. این مسئله به اینگونه اشخاص، فرصتهای خوبی برای پیشرفت در زندگی شخصی و حرفهای میدهد؛ اما لزوماً آنها را به یک مترجم حرفه ای تبدیل نمیکند. یادگیری حرفه ترجمه، مهارت واقعاً ارزشمندی است، و به ارتباط روشن و مستمر بین جوامع متنوع کمک میکند.
نقش پر رنگ مترجمان در تحولات جهانی انکار نشدنی است؛ آنها به انجام معاملات عمده تجاری، مذاکره در مورد معاهدات صلح و حمایت از دولتها کمک میکنند. با این حال در کشورمان این گروه از افراد در زمینه فرهنگی و آموزشی نقش بیشتری در جامعه دارند. مترجمان حرفه ای میتوانند در موقعیتی بسیار قدرتمند باشند؛ به همین خاطر در این مطلب کوشیدیم تا ویژگیها و مهارتهای ضروری آنها را ذکر کنیم. امیدواریم در این خصوص موفق عمل کرده باشیم.
در ادامه حتما بخوانيد: 10 ترفند برای تبدیل شدن به یک مترجم عالی