ترجمه متون پزشکی به رعایت چه نکاتی نیاز دارد؟
- 19 شهریور 1398
- دانستنیهای ترجمه
ترجمه متون پزشکی در صورتیکه درست نباشند و نتوانند مفاهیم را به درستی منتقل کنند، ممکن است سلامت و رفاه بیمار را تحت تأثیر قرار دهند. با یک جستجوی ساده در گوگل میتوان تعداد آسیبهای جدی مرگ و میر ناشی از عدم آگاهی به ترجمه صحیح رشتههای علوم پزشکی را متوجه شد. با توجه به تأثیر داروها و وسایل پزشکی بر زندگی افراد، توجه به نکات اساسی ترجمه متون پزشکی برای جلوگیری از خطا دارای اهمیت زیادی است. برای هر دارو یا وسیله پزشکی مشخص، این اطلاعات باید به زبان مادری بیمار توضیح داده شوند.
مترجمان متون پزشکی فقط افراد دو زبانه نیستند که تمایل به ترجمه اطلاعات پزشکی دارند، بلکه مترجمان حرفهای متون پزشکی قبل از ترجمه و ویرایش اسناد، باید اصطلاحات، مخاطبان و فرهنگ را به درستی درک نمایند. ترجمه ادبیات پزشکی جنبههای مختلفی از سلامت انسان از جمله اطلاعات مربوط به نسخههای دارویی، کتابچه راهنمای ابزار پزشکی، ثبت اختراعات پزشکی و دارویی، ادبیات کارآزمایی بالینی، آموزش بیمار و تاریخچه پزشکی را در بر میگیرد، به همین دلیل رعایت نکات این نوع ترجمه بسیار مهم است. اگر مایلید که بیشتر در مورد این موضوع بدانید، پیشنهاد میکنیم که در ادامه این مطلب با شبکه مترجمین راستین همراه باشید.
نکات اساسی ترجمه متون پزشکی
نکات اساسی ترجمه متون پزشکی کدامند؟
برای اهداف مختلفی مانند مطالب اطلاعرسانی برای همایشها، بروشورها و کاتالوگهای مختص بیمار، نامههای ارجاع، اسناد بالینی و متون تحقیقاتی و علمی از ترجمه پزشکی استفاده میشود. جملهبندی متون پزشکی و شیوه نگارش آنها به مخاطبی که میخواهد از این متون استفاده کند، بستگی دارد. فراتر از همه اینها، متون فنی مانند گزارشها یا پروندههای پزشکی با بهرهگیری از یک زبان بسیار تخصصی نوشته میشوند که ترجمه آنها با چالش فراوانی روبهروست. در کنار اصطلاحات بیشمار که غالباً به زبان لاتین هستند، مجموعهای از اختصارات و علائم نیز وجود دارند که حاوی جزئیات اساسی هستند. متنهایی که برای آگاهیرسانی به بیماران مورد استفاده قرار میگیرند، کاملاً متفاوت هستند.
به همین دلیل مترجم متون پزشکی علاوه بر خبره بودن در کار ترجمه، باید بر نکات اساسی ترجمه متون پزشکی نیز مسلط باشد تا در کنار پنهان کردن پیشرفت یک بیماری، گزینههای درمانی و احتمال بهبودی را برای مخاطب ناآگاه به درستی توضیح دهد و او را روشن سازد. حتی واقعیتهای ناخوشایند باید به آرامی و بهصورت واضح برای بیماران شرح داده شود. هدف از مطالب اطلاعرسانی، آموزش بیماران برای اقدامات پیشگیرانه یا تبیین احتمال درمان موفقیتآمیز است. این نوع متن پزشکی به زبان قابل فهم احتیاج دارد که حتی شرایط پیچیده پزشکی را برای هر گیرنده روشن کند، لذا برای ترجمه متون پزشکی بایستی به موارد زیر دقت کرد.
حتما بخوانيد: خدمات ترجمه پزشکی: بایدها و نبایدها
1. ترجمه متون پزشکی به آگاهی جامعی از واژگان تخصصی نیاز دارد:
یک مترجم باید با زمینهای که ترجمه میکند، آشنا باشد. این موضوع در مورد مترجمان پزشکی نیز صادق است. اصطلاحات پزشکی میتوانند بسیار چالشبرانگیز باشند و غالباً بسیار خاص هستند. حتی یک تغییر جزئی در متن ممکن است تفاوت مرگ و زندگی را رقم زند. بهعنوان مثال، "زوال عقل خفیف" هرگز نباید بهعنوان "زوال عقل شدید" ترجمه شود. یا گاهی تزریق به عضله در هنگام ترجمه ممکن است به تزریق به ران اشاره کند، در صورتیکه محل تزریق ضروری و محدود است.
برای جلوگیری از این مسائل و اطمینان از انتقال دقیق مفهوم، مترجمان باید با زبان مبدا، زبان مقصد و زمینه ترجمه و نکات اساسی ترجمه متون پزشکی آشنا باشند. بسیاری اوقات اصطلاحات پزشکی مختص زبان مبدا هستند و ممکن است هیچ ترجمه مستقیمی در زبان مقصد نداشته باشند. در این حالت باید کلمات را جزء به جزء ترجمه کرد و آنها را باید به گونهای توضیح داد تا به درستی استنباط شوند. این امر مستلزم آگاهی درست از زبان است.
علاوه بر این، متون پزشکی با اختصارات نیز همراه هستند. از آنجا که بیشتر کلمات اختصاری ترجمه نمیشوند، مترجم باید بداند که چگونه میتواند با مفاهیم در زبان مقصد ارتباط برقرار کند. با درک رشته پزشکی، آگاهی از چگونگی ترجمه مقاله، کتابچههای راهنما، دستورالعملها و موارد مشابه میتوان معنای مورد نظر را برای خواننده قابل درک نمود.
2. ترجمه متون پزشکی بایستی برای همه افراد قابل درک باشد:
چه کسانی قصد دارند اطلاعات شما را بخوانند؟ اگر مخاطبان شما، متخصصان پزشکی هستند از آنها انتظار میرود که زبان پیچیده این رشته را درک کنند. اما اگر متن شما توسط عموم افراد خوانده میشود باید موارد را برای سادهترین شرایط ممکن ترجمه کنید. اصطلاحات تخصصی همیشه در حال پیشرفت هستند. هر روز مفاهیم و ایدههای جدیدی وارد متون علوم پزشکی میشوند. اگر مترجم با رشته پزشکی آشنا نباشد و اصطلاحات جدید را نداند، پس چگونه میتواند با زبان مقصد ارتباط برقرار کند یا چگونه به طور مؤثر تفاوتهای ظریف اطلاعات را درک خواهد کرد؟ اما سایر متخصصانی که ژورنال و مجلات رشتههای پزشکی را خواندهاند و قبلا در زمینه ترجمه انگلیسی به فارسی فعالیت داشتهاند، قطعا با اصطلاحات جدید آشنایی دارند.
حتما بخوانيد: 8 اشتباه متداول در ترجمه زبان انگلیسی
3. ترجمه متون پزشکی با فرهنگ رابطه مستقیمی دارد:
ترجمههای پزشکی باید بومیسازی شوند. بومیسازی به عناصر فرهنگی، مانند دوزهای دارویی (اونس در مقابل گرم یا میلی لیتر) و کلمات اختصاری مثل BID (دو بار در روز)، BIS (دو بار)، PRN (در صورت نیاز) و موارد دیگر اشاره دارد. اکثر کشورها به روشهای مختلفی به پزشکان و متخصصان مراجعه میکنند و برخی از فرهنگها هنوز هم داروهای طب سنتی را همراه با طب مدرن بهکار میگیرند. همچنین تفاوتهایی در زمان ارجاع، فضا، نحوه برنامهریزی و اجرای مراحل وجود دارد که باعث میشود تا ترجمه متون پزشکی بیش از سایر رشتهها پیچیده گردد. بنابراین در هنگام ترجمه باید به این نکته توجه نمود که متن مورد نظر برای کدام فرهنگ و ملیت نوشته شده و قرار است که برای چه فرهنگ و جامعهای ترجمه شود. یقینا در ترجمه کتاب که سرشار از کلمات اختصاری و عناصر فرهنگی است، توجه به این موضوع ضروریت زیادی دارد.
دانستن نکات اساسی ترجمه متون پزشکی چه نتیجهای خواهد داشت؟
حوزه پزشکی یک زمینه بسیار تخصصی است و نمیتوان در قالب یک گفتار به همه جنبههای اساسی ترجمه آن پرداخت، ولی در این مطلب سعی شد تا به مهمترین نکات پرداخته شد. همچنین رهنمودهای سختگیرانه نظارتی حاکم بر همه جنبهها از جمله کیفیت ادبیات پزشکی، اسناد و پروندهها جزء الزامات ضروری در این حوزه محسوب میشوند. با این وجود بسیاری از متخصصان پزشکی از خدمات ترجمه برای ترجمه اسناد، اعم از خدمات درمانی، پزشکی، بازاریابی، کلینیکی، نظارتی، سوابق بیمار، نسخهها و اسناد فنی استفاده میکنند.
متون پزشکی یک پیوند اساسی در زنجیره ارتباط بین متخصصین مراقبتهای بهداشتی و بیمارانشان یا پلی میان نهادهای نظارتی، مراکز بهداشت و درمان محلی، به ویژه هنگامیکه اسناد ارائه شده توسط یک طرف به دلیل تفاوت در زبان توسط طرف دیگر قابل خواندن یا درک نباشد، بر عهده دارند. از اینرو دانستن نکات اساسی ترجمه متون پزشکی به ترجمه این پروندهها کمک شایانی میکند. اگر مقاله، کتاب و اسناد پزشکی برای ترجمه دارید، ضروری است که مترجمین شما دارای تخصص پزشکی باشند و به فرهنگ و زبان مقصد نیز تسلط داشته باشند.
در ادامه حتما بخوانید: چرا ترجمه کتاب پزشکی به دقت 100% نیازمند است؟